Słowa kluczowe
Polska
preferencje polityczne
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia obraz preferencji politycznych najmłodszych wyborców w Polsce tuż przed wyborami parlamentarnymi w 2023 roku, analizując je przez pryzmat teorii socjalizacji i dziedzictwa historycznego. Badanie opiera się na wynikach empirycznej ankiety przeprowadzonej wiosną 2023 roku w dwóch regionach: podkarpackim i lubuskim. Wyniki pokazały, że największa grupa (49%) potencjalnych pierwszorazowych wyborców popiera radykalnie prawicową Konfederację. Jej zwolennicy byli liczniejsi na Podkarpaciu (53,2%) niż w Lubuskiem (42,5%), a także wśród mężczyzn (67,8%) niż kobiet (25,4%). Przewaga Konfederacji nad jej najbliższym konkurentem – Platformą Obywatelską/Koalicją Obywatelską (PO/KO) – była ogromna, ponieważ PO/KO uzyskała poparcie jedynie 13,3% potencjalnych najmłodszych wyborców. Potencjalne poparcie dla Prawa i Sprawiedliwości (PiS) było jeszcze niższe i wyniosło 7,8%. W artykule przedstawiamy charakterystykę wyborców każdej z partii, uwzględniając przekonania ideologiczne, aktywność obywatelską oraz inne cechy demograficzne. Próbujemy również zinterpretować różnice między preferencjami politycznymi najmłodszych wyborców a całej populacji oraz przyczyny tak radykalnego przesunięcia.
Bibliografia
Berman S. (1997), Civil Society and the Collapse of the Weimar Republic, “World Politics”, 49(3), pp. 401–429. DOI: https://doi.org/10.1353/wp.1997.0008
Blackington C. (2024), Angry and afraid: emotional drivers of protest for abortion rights in Poland, “East European Politics”, 40(1), pp. 1–20. DOI: https://doi.org/10.1080/21599165.2023.2180733
Campos R. M. de O., Martins J. C. (2023), Political socialisation narratives of young activists. Contexts, settings, and actors, “Journal of Youth Studies”, 27(10), pp. 1443–1459. DOI: https://doi.org/10.1080/13676261.2023.2224742
CBOS – Public Opinion Research Center (2020), Legality of Abortion and the Protests After the Judgment of the Constitutional Tribunal, CBOS, https://cbos.pl/EN/publications/reports/2020/153_20.pdf.
Cleary M. R., Stokes S. C. (2009), Democracy and the culture of skepticism: political trust in Argentina and Mexico, Russell Sage Foundation, New York.
Coleman J. S. (1988), Social Capital in the Creation of Human Capital, “American Journal of Sociology”, 94(1), pp. 95–120. DOI: https://doi.org/10.1086/228943
Erik A., Ekström M., Kerr M., Stattin H. (2009), Political socialization and human agency: The development of civic engagement from adolescence to adulthood, “Statsvetenskaplig Tidskrift”, 111(1), pp. 27–40.
Fleming M. (2006), The 2005 Parliamentary and Presidential Elections in Poland: The Geography of Abstention, “Debatte: Journal of Contemporary Central and Eastern Europe”, 14(2), DOI: https://doi.org/10.1080/09651560600841379
pp. 91–118.
Ford R., Jennings W. (2020), The Changing Cleavage Politics of Western Europe, “Annual Review of Political Science”, 23, pp. 295–314. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-polisci-052217-104957
Frissen T. (2021), Internet, the great radicalizer? Exploring relationships between seeking for online extremist materials and cognitive radicalization in young adults, “Computers in Human Behavior”, 114, 106549. DOI: https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106549
Gagatek W., Kotnarowski M. (2017), Poland: Nationalization Despite Fear of Regionalization, in: Regional and National Elections in Eastern Europe. Comparative Territorial Politics, ed. A. H. Schakel, Palgrave Macmillan, London, pp. 129–153. DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-51787-6_6
Gordon H. R., Taft J. K. (2011), Rethinking youth political socialization: Teenage activists talk back, “Youth and Society”, 43(4), pp. 1499–1527. DOI: https://doi.org/10.1177/0044118X10386087
GUS – Statistics Poland (2020), The non-profit sector in 2018, GUS, Warszawa.
Howard M. M. (2003), The Weakness of Civil Society in Post-Communist Europe, Cambridge University Press, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511840012
Informatyczne Centrum Edukacji i Nauki (ICEiN) (n.d.), Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw – Centrum Informatyczne Edukacji. ICEiN, https://bip.icein.gov.pl/sio-strona-glowna/podstawowe-informacje-dotyczce-wykazu-szko-i-placowek-owiatowych/wykaz-wg-wojewodztw/.
Kitschelt H. (1992), The Formation of Party Systems in East Central Europe, “Politics & Society”, 20(1), pp. 7–50. DOI: https://doi.org/10.1177/0032329292020001003
Lanoue D. J., Bowler S. (1998), Picking the Winners: Perceptions of Party Viability and Their Impact on Voting Behavior, “Social Science Quarterly”, 79(2), pp. 361–377.
Levitsky S., Ziblatt D. (2018), How democracies die, Crown Publishers, New York.
Linz J. J. (1967), Cleavage and Consensus in West German Politics: The Early Fifties, in: Party Systems and Voter Alignments, eds. S. M. Lipset, S. Rokkan, The Free Press, New York, pp. 283–321.
Long J. A. (2024), jtools: Analysis and Presentation of Social Scientific Data, “Journal of Open Source Software”, 9(101), 6610. DOI: https://doi.org/10.21105/joss.06610
Markowski R. (2019), Creating Authoritarian Clientelism: Poland After 2015, “Hague Journal on the Rule of Law”, 11(1), pp. 111–132. DOI: https://doi.org/10.1007/s40803-018-0082-5
McIntosh H., Youniss J. (2010), Toward a Political Theory of Political Socialization of Youth, in: Handbook of Research on Civic Engagement in Youth, eds. L. R. Sherrod, J. Torney-Purta, C. A. Flanagan, Wiley, London, pp. 23–41. DOI: https://doi.org/10.1002/9780470767603.ch1
Myatt D. P. (2015), A Theory of Protest Voting, “Economic Journal”, 127(603), pp. 1527–1567. DOI: https://doi.org/10.1111/ecoj.12333
National Electoral Commission (n.d.), The Election of the President of the Republic of Poland 2020, https://prezydent20200628.pkw.gov.pl/prezydent20200628/en.
Neundorf A., Smets K. (2015), Political Socialization and the Making of Citizens, in: Oxford Handbook Topics in Politics, Oxford University Press, Oxford.
Newton K. (2016), Trust, Social Capital, Civil Society, and Democracy, “International Political Science Review”, 22(2), pp. 201–214. DOI: https://doi.org/10.1177/0192512101222004
Ohme J., de Vreese C. H., Albaek E. (2018), The uncertain first-time voter: Effects of political media exposure on young citizens’ formation of vote choice in a digital media environment, “New Media and Society”, 20(9), pp. 3243–3265. DOI: https://doi.org/10.1177/1461444817745017
Platek D. (2024), Towards pillarisation? Coalitions of Polish protest in 2020, “East European Politics”, 40(1), pp. 129–153. DOI: https://doi.org/10.1080/21599165.2023.2199984
Portes A. (1998), Social Capital: Its Origins and Applications in Modern Sociology, “Annual Review of Sociology”, 24, pp. 1–24. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.soc.24.1.1
Putnam R. D., Leonardi R., Nonetti R. Y. (1993), Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy, Princeton University Press, Princeton. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt7s8r7
Riley D. (2019), The Civic Foundations of Fascism in Europe. Italy, Spain, and Romania, 1870–1945, Verso Books, London.
Sadurski W. (2018), How Democracy Dies (in Poland): A Case Study of Anti-Constitutional Populist Backsliding, “Sydney Law School Research Paper”, 18. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3103491
Sierocińska K. (2011), Kapitał społeczny. Definiowanie, pomiar i typy, “Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych”, 1(68), pp. 69–86.
Statistical Office in Rzeszów (n.d.), Data of Podkarpackie Voivodship, https://rzeszow.stat.gov.pl/en/.
Statistical Office in Zielona Góra (n.d.), Data of Lubuskie Voivodship, https://zielonagora.stat.gov.pl/en/data-of-lubuskie-voivodship-/.
Teney C., Hanquinet L. (2012), High political participation, high social capital? A relational analysis of youth social capital and political participation, “Social Science Research”, 41(5), pp. 1213–1226. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2012.03.012
TVN24 (2023), Wyniki sondażowe. Sondażowy Podział Mandatów Do Sejmu, TVN, https://tvn24.pl/wybory-parlamentarne-2023/wyniki-sondazowe.
Voicu M., Tufis C. (2013), Religion and social participation in postcommunist Europe, in: Religion and Civil Society in Europe, eds. J. de Hart, P. Dekker, L. Halman, Springer, Dordrecht, pp. 203–217. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-007-6815-4_11
Wenzel M., Żerkowska-Balas M., Matusiak D. (2024), Old Empires, Modern State: Legacies of Partitions on Voting Behaviour in the 2023 Polish Parliamentary Elections, “Politics in Central Europe”, 20(2), pp. 211–235. DOI: https://doi.org/10.2478/pce-2024-0009
Zagórski P., Markowski R. (2021), Persistent Legacies of the Empires: Partition of Poland and Electoral Turnout, “East European Politics and Societies”, 35(2), pp. 336–362. DOI: https://doi.org/10.1177/0888325420907678
Zarycki T. (2015), The electoral geography of Poland: between stable spatial structures and their changing interpretations, “Erdkunde”, 69(2), pp. 107–124. DOI: https://doi.org/10.3112/erdkunde.2015.02.02
Zarycki T., Nowak A. (2000), Hidden dimensions: the stability and structure of regional political cleavages in Poland, “Communist and Post-Communist Studies”, 33(3), pp. 331–354. DOI: https://doi.org/10.1016/S0967-067X(00)00010-6
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Sula, Kamil Błaszczyński, Michał Kuś, Grzegorz Kozdraś
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.