Abstrakt
Artykuł analizuje prawne regulacje dotyczące praw i ról kobiet w Siłach Zbrojnych Ukrainy w kontekście współczesnych wyzwań, szczególnie po pełnoskalowej inwazji Rosji w 2022 roku. Badanie obejmuje podstawy prawne, począwszy od przyjęcia przez Ukrainę Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 „Kobiety, Pokój, Bezpieczeństwo” w 2016 roku oraz wdrożenia krajowych planów działania mających na celu zapewnienie równości płci w sektorze bezpieczeństwa i obrony. Szczególną uwagę poświęcono zmianom legislacyjnym, które rozszerzyły dostęp kobiet do wszystkich stanowisk wojskowych, w tym bojowych i kierowniczych, oraz wprowadzeniu języka uwzględniającego perspektywę gender w dokumentach Ministerstwa Obrony. Metodologia opiera się na analizie oficjalnych dokumentów, raportów, wywiadów z personelem wojskowym oraz przedstawicielami organizacji pozarządowych. Wyniki wskazują na znaczny postęp w zakresie praw kobiet, jednak praktyczne wdrażanie napotyka na bariery, takie jak stereotypy płciowe, niedostateczne kwalifikacje osób odpowiedzialnych za kwestie gender, a także brak odpowiednich warunków i wyposażenia dla kobiet-żołnierzy. Wnioski podkreślają konieczność adaptacji dobrych praktyk państw NATO, tworzenia specjalnych rad przy Siłach Zbrojnych Ukrainy, prowadzenia szkoleń z zakresu równości płci oraz monitorowania przestrzegania przepisów antydyskryminacyjnych. Rekomenduje się również aktywne angażowanie kobiet w mediach, aby zwiększyć ich widoczność i promować równouprawnienie w społeczeństwie.
Finansowanie
Artykuł powstał w ramach programu stypendialnego Natolin Fellowship Programme, przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej i Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Litewskiej, jako część projektu EU4YOUTH – Faza III Program zatrudnienia młodzieży i przedsiębiorczości – Program stypendialny dla partnerów wschodnich w Kolegium Europejskim w Natolinie.
Bibliografia
Бондар В., Селянінова А. (2024), Ставлення правозахисниць до явища фемінізації армії, Науковий вісник Національного університету «Києво-Могилянська академія», том 7, с. 44–56, http://nrps.ukma.edu.ua/article/view/314680/305558, 20 January 2025.
Decyzja Nr 120/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 października 2023 r. w sprawie funkcjonowania Rady do Spraw Wojskowej Służby Kobiet w resorcie obrony narodowej.
Кабінет Міністрів України. (2016), Розпорядження № 113-р від 9 березня 2016 року «Про затвердження Національного плану дій щодо виконання Резолюції Ради Безпеки ООН 1325 «Жінки. Мир. Безпека» на 2016–2020 роки», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/113-2016-%D1%80#Text, 20 January 2025.
Кабінет Міністрів України (2018), Постанова № 273 «Про затвердження Державної соціальної програми забезпечення рівних прав та можливостей жінок і чоловіків на період до 2021 року», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/273-2018-%D0%BF#Text, 22 January 2025.
Кабінет Міністрів України (2020), Розпорядження № 1544-р від 28 жовтня 2020 року «Про затвердження Національного плану дій щодо виконання Резолюції Ради Безпеки ООН 1325 «Жінки. Мир. Безпека» на 2021–2025 роки», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1544-2020-%D1%80#Text, 20 January 2025.
Кабінет Міністрів України (2020), Постанова № 930 від 9 жовтня 2020 року «Про деякі питання забезпечення рівних прав та можливостей жінок і чоловіків», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/930-2020-%D0%BF#Text, 20 January 2025.
Кабінет Міністрів України (2022), Розпорядження № 752-р від 12 серпня 2022 року «Про схвалення Державної стратегії забезпечення рівних прав та можливостей жінок і чоловіків на період до 2030 року та затвердження операційного плану з її реалізації на 2022–2024 роки», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/752-2022-%D1%80, 20 January 2025.
Kaitseministeerium [The Ministry of Defence] (2017), Poliitika naiste kaitseväeteenistuses osalemise võimaluste suurendamiseks [Policy for increasing participation of women in military service], Kaitseministeerium, Tallinn, https://kaitseministeerium.ee/et/eesmargid-tegevused/poliitika-naiste-kaitsevaeteenistuses-osalemise-voimaluste-suurendamiseks, 22 January 2025.
Kaitsevägi, Women and conscript service, https://kra.ee/en/conscript-service/women-and-conscript-servce/, 20 January 2025.
KRA (2024), Naised vormis, https://kra.ee/naisedvormi/, 21 January 2025.
Міністерство оборони України (2022), Наказ № 50 від 10 лютого 2022 року «Про внесення змін до наказу Міністерства оборони України від 20 червня 2012 року № 412/ДСК», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/z0355-22#n15, 20 January 2025.
Міністерство оборони України, (2024), Наказ № 236 від 13 квітня 2024 року «Про затвердження Методичних рекомендацій з використання ґендерно чутливої мови в системі Міністерства оборони України», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/rada/show/v0236322-24#Text, 20 January 2025.
Moskvych M. (2025), Personal interview, 14 January 2025.
Musiy I. (2025), Personal interview, 10 January 2025.
Верховна Рада України (2012), Закон України «Про військовий обов’язок та військову службу», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2232-12#Text, 20 January 2025.
Верховна Рада України (2015), Закон України «Про забезпечення рівних прав та можливостей жінок і чоловіків», Київ, https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2866-15#Text, 20 January 2025.
Марценюк Т. (2023), Залучення жінок до військової освіти в Україні, Наукові записки НаУКМА. Соціологія, том 6, с. 50–59, https://ekmair.ukma.edu.ua/server/api/core/bitstreams/a8526561-b29f-4997-8294-ba986e152e1e/content, 20 січня 2025.
Марценюк Т. (2024), Забезпечення гендерної рівності у Збройних силах України, EMPIRIO, №1, https://philarchive.org/archive/MARSRV-2, 20 January 2025.
Методичні рекомендації з інтеграції гендерних підходів в систему підготовки фахівців для сектору безпеки і оборони України, P. 2, https://ldubgd.edu.ua/sites/default/files/2_viddilu/vvr/01_metodichni_rekomendaciyi_z_inte graciyi_gendernih_pidhodiv_v_sistemu_pidgotovki_fahivciv_dlya_sektoru_bezpeki_i_oboroni_ukrayini.pdf, 20 January 2025.
Rada Kobiet Ministerstwa Obrony Narodowej, Oficjalna strona Rady Kobiet Ministerstwa Obrony Narodowej, https://archiwum.mw.wp.mil.pl/mw.mil.pl/index2b9e.html?akcja=rada_kobiet, 21 January.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Orysia Kharytoniuk

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
