Słowa kluczowe
głosowanie elektroniczne
Estonia
Szwajcaria
e-demokracja
prawo wyborcze
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie szans i zagrożeń wynikających z realizacji głosowania przez Internet (i-voting) oraz omówienie warunków skutecznej realizacji tej alternatywnej procedury głosowania na przykładzie Estonii i Szwajcarii. Estonia jest jedynym krajem na świecie, w którym powszechnie stosuje się głosowanie i-głosowanie. Z drugiej strony w Szwajcarii ta metoda głosowania jest najczęściej stosowana, choć jej stosowanie zostało zawieszone na kilka lat ze względu na problemy prawne, infrastrukturalne i polityczne. Jakie są warunki skutecznego przeprowadzenia głosowania internetowego? Próba odpowiedzi na to pytanie badawcze była możliwa dzięki zastosowaniu metod badawczych: porównawczej, formalno-dogmatycznej, behawioralnej oraz zmodyfikowanej metody historycznej. Kluczowy wniosek jest taki, że wdrożenie internetowego głosowania musi być poprzedzone wieloletnimi działaniami politycznymi, prawnymi, infrastrukturalnymi i społecznymi, a tworzony system musi być jak najbardziej przejrzysty.
Bibliografia
Applegate M., Chanussot T., Basysty V. (2020), Considerations on Internet Voting: An Overview for Electoral Decision-Makers, https://www.ifes.org/sites/default/files/considerations_on_internet_voting_an_overview_for_electoral_decision-makers.pdf.
Breuer F., Trechsel A. H. (2006), E-Voting in the 2005 local elections in Estonia, https://www.coe.int/t/dgap/goodgovernance/Activities/E-voting/CoE_Studies/FinalReportCOE_EvotingEstonia2005_en.asp.
Dreschler W. (2003), The Estonian E-Voting Laws Discourse: Paradigmatic Benchmarking for Central and Eastern Europe, https://www.researchgate.net/publication/2858709_The_Estonian_E-Voting_Laws_Discourse_Paradigmatic_Benchmarking_for_Central_and_Eastern_Europe.
Duda K. (2011), E-voting jako forma demokracji bezpośredniej. Dotychczasowe doświadczenia i ich konsekwencje, “Refleksje”, nr 4.
Driza Maurer A. (2014), 5th review meeting of Rec (2004)11 on legal, operational and technical standards for e-voting, https://rm.coe.int/1680597aec.
Dyś-Branicka I. (2016), E-voting jako alternatywna procedura głosowania na przykładzie Estonii – szanse i zagrożenia, http://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/79494/PDF/05_01_I_Dys-Branicka_E-voting_jako_alternatywna_procedura_glosowania.pdf.
E-governance, https://e-estonia.com/solutions/e-governance/i-voting.
Election Commision of India, Eci Voting Equipments, https://eci.gov.in/evm/.
Estonian Internet voting, https://ec.europa.eu/cefdigital/wiki/display/CEFDIGITAL/2019/07/29/Estonian+ Internet+voting.
Estonian Internet Voting System, Estonian Ministry of Foreign Affairs, https://vm.ee/sites/default/files/content-editors/2015%20Parliamentary%20elections%20Internet%20voting%20system.pdf.
Estonia’s Mobile-ID: Driving Today’s e-Services Economy, https://www.gsma.com/identity/wp-content/uploads/2013/07/GSMA-Mobile-Identity_Estonia_Case_Study_June-2013.pdf.
E-Voting, https://www.bk.admin.ch/bk/en/home/politische-rechte/e-voting.html.
Evoting by CHVote, https://www.ge.ch/document/evoting-chvote/telecharger.
E-voting. Online voting and elections, https://www.post.ch/en/business-solutions/e-voting/legal-basis.
Federal Act on Political Rights, https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19760323/index.html.
Galano J. (2019), i-Voting – the Future of Elections?, https://e-estonia.com/i-voting-the-future-of-elections/.
Germann M., Serdült U. (2017), Internet voting and turnout: Evidence from Switzerland, “Electoral Studies”, v. 47.
Gibson P. J., Krimmer R., Teague V., Pomares J. (2016), A review of E-voting: the past, present and future, “Annales of Telecommunications” 7.
Grodzka D. (2009), E-demokracja, Biuro Analiz Sejmowych. INFOS Zagadnienia społeczno-gospodarcze nr 14.
Introducing Electronic Voting: Essential Considerations (2011), PolicyPaper, https://www.idea.int/sites/default/files/publications/introducing-electronic-voting.pdf.
Jakubiak Ł. (2010), Kantonalne zgromadzenia ludowe w Szwajcarii, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, rok LXXII, z. 4.
Krasnowolski A. (2016), Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej w państwach europejskich, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/139/plik/ot-643_do_internetu.pdf.
Kulikowska M., Epa E. (2015), Perspektywy uregulowania powszechnego dostępu do Internetu i elektronicznego głosowania w Polsce, Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea, t. 5.
Kużelewska E. (2017), Landsgemeinde – demokracja na świeżym powietrzu. Czy głosowanie jawne nadal ma sens?, „Political Preferences”, vol. 15.
Landsgemeinde, https://www.appenzell.ch/de/kultur-und-braeuche/braeuche-und-traditionen/landsgemeinde.html.
Landsgemeinde vom Sonntag, 6. September 2020 (2020), https://www.landsgemeinde.gl.ch/landsgemeinde/2020.
Madise Ü., Vinkel P. (2011), Constitutionality of Remote Internet Voting: The Estonian Perspective, “Juridica International” XVIII.
Mider D. (2011), Głosowanie przez Internet a demokracja, „Studia Politologiczne”, t. 20.
Nowina Konopka M., Elektroniczna urna, Elektroniczna urna, https://www.rpo.gov.pl/pliki/12066058070.pdf.
Musiał-Karg M. (2010), Głosowanie elektroniczne – nowe wyzwanie dla demokracji?, „Przegląd Politologiczny”, nr 4.
Musiał-Karg M. (2012), Elektroniczne referendum w Szwajcarii. Wybrane kierunki zmian helweckiej demokracji bezpośredniej, Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM, Poznań.
Musiał-Karg M. (2015, Nowe technologie w procedurach wyborczych. Uwagi na temat bezpieczeństwa elektronicznego głosowania, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, nr 4 (29).
Musiał-Karg M. (2018), Analiza doświadczeń związanych z wykorzystaniem głosowania internetowego (i-voting) w wybranych państwach, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu”, nr 1(57).
Plantera F. (2019), When will other countries join Estonia in voting on the internet?, https://e-estonia.com/when-will-other-countries-join-estonia-in-voting-on-the-internet/.
Prime Minister of Estonia explains how fast, simple and safe is e-voting, https://www.youtube.com/watch?v=yZ4s95lFkk4, 28.07.2020.
Rulka M. (2015), Orzecznictwo dotyczące konstytucyjności regulacji umożliwiających głosowanie elektroniczne (Niemcy, Austria, Estonia, Indie), „Przegląd Sejmowy”, nr 6(131).
Serdült U. (2019), Switzerland: I-voting and direct democracy, http://agendapublica.elpais.com/switzerland-i-voting-and-direct-democracy.
Shvaikovsky O. (2020), i-Voting could save the democracies of the world, https://nortal.com/blog/i-voting-could-save-the-democracies-of-the-world.
Skotnicki K. (2018), Instytucja i-votingu w wybranych krajach, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu”, nr 1(57).
Susha I., Kripp M. J. (2011), How to successfully implement internet voting? Strategic recommendations on overcoming remote e-voting challenges, Working Paper Series on Electrionic Voting and Electronic Participation, nr 1.
United Nations General Assembly (2016), The promotion, protection and enjoyment of human rights on the Internet, https://www.article19.org/data/files/Internet_Statement_Adopted.pdf.
Vinkel P. (2012), Internet Voting: Experiences From Five Elections in Estiona, https://www.researchgate.net/publication/281348221_Internet_Voting_Experiences_From_Five_Elections_in_Estonia.
Weder C. (2020), Keine Landsgemeinde, dafür ein Urnengang im August – Innerrhoder Landammann: «Die Absage tut weh», https://www.tagblatt.ch/ostschweiz/appenzellerland/dem-coronavirus-geschuldet-keine-landsgemeinde-im-kanton-appenzell-innerrhoden-im-jahr-2020-ld.1222564.
What is e-voting?, https://www.ch.ch/en/demokratie/voting-online/what-is-e-voting/.
Zbieranek J. (2018), Głosowanie przez internet (i-voting) w wybranych państwach, „Zeszyty Prawnicze”, nr 1(57).