Keywords
urbanonyms
women in urban topography
equality
feminism
How to Cite
Abstract
This article analyzes the role of urban toponymy in shaping collective memory as well as local and civic identity, focusing on the presence of women in the urban space of Poznań. Street names are treated as instruments of memory politics and elements of the city’s symbolic order, reinforcing specific visions of the past. Historical analysis shows that women were long absent from the urban topography, and female patronages today constitute only a small percentage of street names. Contemporary social and municipal initiatives aim to restore women to their rightful place in collective memory. Incorporating them into the urban naming system contributes to the democratization of public space, strengthens local identity, and promotes values of equality and civic participation.
References
Assmann A. (2013), Między historią a pamięcią. Antologia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Benzelstjerna-Engeström W. (1903), Emilia Sczaniecka (1804–1896). Album biograficzne zasłużonych Polaków i Polek wieku XIX, wydanie staraniem i nakładem M. Chełmońskiej. Warszawa, t. 2, s. 269–274.
Białecki T. (1998), Nazwy ulic Poznania 1919–1997, Wydawnictwo Miejskie, Poznań.
Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki kobiet. Raport, red. E. Korolczuk, B. Kowalska, J. Ramme, C. Snochowska-Gonzalez, https://open.icm.edu.pl/server/api/core/bitstreams/da30ce65-730e-43c0-8f4f-fc75baa002bb/content.
Domańska E. (2014), Historia ratownicza, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 12–26.
Domańska H. (2015), Historia o pamięci. Pamięć kulturowa w przestrzeni miejskiej, RCIN PAN, Warszawa.
Dzimira-Zarzycka K. (2022), Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa.
Florczyk K. (2017), Cena odwagi. Maria Kapturska, Helena Przybyłek, Stanisława Sobańska, Instytut Pamięci Narodowej, https://poznan.ipn.gov.pl/pl7/aktualnosci/40811,Dr-Katarzyna-Florczyk-o-poznanskich-kobietach-z-Czerwca-1956.html.
Fundacja Ładne Historie (2021), Ulice dla kobiet. Raport z badań i działań, Wrocław.
Gawkowski R. (2024), Kobiecy Klub Sportowy Ewa jako przejaw sportowej emancypacji polskich Żydówek, w: Sport kobiet – historia i współczesność, red. nauk. B. Pędraszewska, s. 38–45, https://www.awf.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0017/62045/SportKobietHistoriaIWspolczesnosc.pdf.
Górny K., Górna A., Szczepański J., Sienica A. (2022), Patriarchat nazewniczy – zmaskulinizowany krajobraz symboliczny polskich miast, „Prace i Studia Geograficzne”, 67(1), s. 25–44.
Hałas E. (2004), Polityka symboliczna i pamięć zbiorowa. Zmiany nazw ulic po komunizmie, w: Zmiana czy stagnacja?, red. M. Marody, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 128–152.
Hałas E. (2017), Polityka symboliczna i pamięć zbiorowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Instytut Pamięci Narodowej (IPN) (2016), Ustawa o zakazie propagowania komunizmu w nazwach ulic i obiektów publicznych, Warszawa.
Jankowski E. (1956), Z dziejów znajomości Orzeszkowej z Sienkiewiczem, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, nr 47/4, s. 474–509, https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/pamietnik-literacki-czasopismo-kwartalne-poswiecone-historii-i-krytyce-literatury-polskiej/1956-tom-47-numer-4/pamietnik_literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1956-t47-n4-s474-509.pdf.
Jastrzębska N. (1908), Zarys politycznej działalności kobiet polskich, „Bluszcz”, XLIV, nr 52, https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/608887/edition/577219?search=cmVzdWx0cz9hY3Rpb249QWR2YW5jZWRTZWFyY2hBY3Rpb24mdHlwZT0tMyZwPTAmcWYxPWF2YWlsYWJpbGl0eTpBdmFpbGFibGUmdmFsMT1xOmR1bCVDNCU5OWJpYW5rYSZpcHA9MjU.
Kopczyńska I. (2020), Wanda Modlibowska – niesamowita pilotka szybowców i działaczka konspiracyjna, Instytut Pamięci Narodowej, https://poznan.ipn.gov.pl/pl7/aktualnosci/122606,Wanda-Modlibowska-niesamowita-pilotka-szybowcow-i-dzialaczka-konspiracyjna.html.
Kowalski W. (2017), Jedyna kobieta w katyńskim dole śmierci. Losy Janiny Lewandowskiej – zamordowanej przez NKWD, „Kombatant”, nr 4(316), s. 13–16.
Kurek K. (2017), Wokół legendy o śmierci księżniczki Ludgardy – wybrane konteksty historiograficzne oraz literackie świadectwa (XIII–XXI wiek), w: Co musi wiedzieć uczony edytor, nawet jeśli nie chce. Prace ofiarowane Profesorowi Wiesławowi Wydrze, red. B. Hojdis, K. Krzak-Weiss, Wydawnictwo PSP, Poznań, s. 43–74.
Łada Walicka J. (1927), Marja Dulębianka – bojownica o prawa kobiece, „Bluszcz”, rok LX, nr 32, www.wbc.poznan.pl/Content/114317/103168.pdf.
Matusiak P. (2010), Zmiany nazewnictwa ulic w Poznaniu w latach 1945–1989, „Kronika Miasta Poznania”, nr 2, s. 45–62.
Matusiak P. (2018), Debaty wokół nazewnictwa ulic w Poznaniu po 2017 roku, „Kronika Miasta Poznania”, 3, s. 88–103.
Memoriał gen. Marii Wittek, https://kpbc.umk.pl/Content/202357/PDF/Tulasiewicz_Natalia_3132_WSK.pdf.
Misiek L., Górzeński R. (2007), Wanda Modlibowska (1909–2001), https://www.poznan.uw.gov.pl/system/files/panteon/wandamodlibowska_opracowanie_ludwik_misiek_i_radoslaw_gorzenski.pdf.
Pańczyk H. (1960), Maria Konopnicka a walka z polityką germanizacyjną władz pruskich, „Instytut Zachodni”, nr 6, s. 288–302.
Religa I., Janina Lewandowska, jedyna kobieta zamordowana w Katyniu, Instytut Pamięci Narodowej (Archiwum), https://archiwum.ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/160972,Ilona-Religa-Janina-Lewandowska-jedyna-kobieta-zamordowana-w-Katyniu.html.
Rezler M. (1996), Emilia Sczaniecka 1804–1896, Wydawnictwo WBP, Poznań, https://www.wbc.poznan.pl/Content/242910/PDF/emilia%20szczaniecka.pdf.
Skoczylas Ł. (2015), Lokalne polityki pamięci, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, nr 4, s. 247–261.
Śladkowski W. (2011), Dla Polski i Francji – Maria Curie-Skłodowska w latach I wojny, „Annales Universitatis Mariae Curie-Słodowska”, Lublin, vol. LXVI, z. 1, s. 67–77.
Tomecka M. (2024), Kobiety Kalos Kagathos, w: Sport kobiet-historia i współczesność, red. nauk. B. Pędraszewska, s. 13–26, https://www.awf.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0017/62045/SportKobietHistoriaIWspolczesnosc.pdf.
Traba R. (2006), Historia – przestrzeń dialogu. Pamięci Jerzego Giedroycia i spadkobiercom spuścizny paryskiej „Kultury”, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
Trąba M. (2009/2010), Święta Urszula Ledóchowska, „Folia Historica Cracoviensia”, vol. XV/XVI, s. 157–169.
Uchwała nr LXVIII/354/92 Rady Miejskiej Poznania z dnia 17 listopada 1992.
Urząd Miasta Poznania (2020), Raport o nazewnictwie ulic w Poznaniu – analiza ilościowa i jakościowa, Poznań.
Urząd Miasta Poznania (2022), Procedura nadawania nazw ulic i obiektów publicznych w Poznaniu, Poznań.
Walkowiak J. B. (2018), Female Street Namesakes in Selected Polish Cities, “Annals of the Austrian Geographical Society”, vol. 160, s. 331–350, https://doi.org/10.1553/moegg160s331.
Wraca nazwa ulicy 23 lutego (2018), Info, https://www.poznan.pl/mim/info/news/wraca-nazwa-ulicy-23-lutego,125739.html.
Wyder G. (2023), Wielkopolskie „entuzjastki” – Bibianna Moraczewska i Emilia Sczaniecka. Życie złożone w służbie Ojczyzny – świadomy wybór czy zrządzenie losu?, „Studia Historica Gedanensia”, t. XIV, s. 196–204.
Zaleski Z. (1926), Nazwy ulic w Poznaniu z planem Wielkiego Poznania, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/13105/edition/20977/content.
Zarządzenie zastępcze nr KN-I.4102.35.2017.16 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie nadania ulicy 23 lutego położonej w mieście Poznań nazwy por. Janiny Lewandowskiej, https://edziennik.poznan.uw.gov.pl/WDU_P/2017/8477/oryginal/akt.pdf.
License
Copyright (c) 2025 Natalia Klejdysz
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.