Abstrakt
Wybuch Arabskiej Wiosny w Syrii spowodował przewartościowanie polityki regionalnej Turcji. Stanęła ona przed wyborem. Czy promować w Syrii i w całym regionie Bliskiego Wschodu zasady demokracji i reagować na przypadki łamania praw człowieka, wskazując tym samym kierunek niezbędnych przemian. Czy nawiązując do zasady tzw. zero problemów z sąsiadami kontynuować pragmatyczną współpracę z reżimem. Zwyciężyła polityka ochrony demokracji i praw człowieka. Wybór ten, z jednej strony zacieśnia relacje Turcji ze strukturami zachodnimi. Z drugiej, naraża na otwarty konflikt z Syrią oraz pogorszenie relacji z Iranem, które mogą mieć negatywne konsekwencje dlajej bezpieczeństwa i powiązań gospodarczych z Bliskim Wschodem. Uwzględniając złożoną sytuację na Bliskim Wschodzie, przywódcy Republiki Turcji za optymalne uznają: utrzymanie integralności terytorialnej Syrii; zapobieżenie wybuchowi konfliktu wyznaniowego, który może rozprzestrzenić się na obszar całego Bliskiego Wschodu oraz stopniową demokratyzację ogarniętego walkami państwa. Jednocześnie nie wykluczają oni bezpośredniego zaangażowania w konflikt w trzech przypadkach. Po pierwsze, przystąpienia do interwencji zbrojnej członków Sojuszu Północnoatlantyckiego. Po drugie, konieczności ochrony własnej ludności i terytorium. Po trzecie, eskalacji walk, bądź ich przeniesienia poza granice Syrii.Bibliografia
Balcer A. (2010), W stronę strategicznego partnerstwa Unii Europejskiej i Turcji w polityce zagranicznej, Warszawa.
Bocheńska J., Neoosmañska wizja polityki zagranicznej Turcji, „Stosunki Międzynarodowe”,http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/artykul,963,Neoosmanska_wizja_polityki_zagranicznej_Turcji_, 22.07.2011.
BP Statistical Review of World Energy, London 2006.
Burris G. A. (2003), Turkey and Israel: Speed Bumps, „Middle East Quarterly” vol. 10, nr 4, http://www.freerepublic.com/focus/f-news/1026038/posts, 18.07.2012.
Cagaptay S. (2004), Where goes the U.S. - Turkish Relationship?, „Middle East Quarterly” vol. 11, nr 4.
Davutoglu A., Turkey’s Foreign Policy Vision: An Assessment o f 2007, „Insight Turkey”, 01.2008, http://findarticles.com/p/articles/mi_7057/is_1_10/ai_n28514730/pg_2/?tag=content;col1, 1.05.2012.
Djavadi A., Turkeys Kissinger Leds Foreign Policy Balancing Act, 12.12.2009, http://www.rferl.org/content/TurkeysKissinger_Leads_ForeignPolicy_Balancing_Act/1865343.html, 22.07.2011.
Dumanli E., PM: Turkey may invoke NATO’s Article 5 over Syrian border fire, „Today’s Zaman”, 12.04.2012, http://www.todayszaman.com/news-277185-.html, 30.01.2013.
Duran B. (2006), JDP and Foreign Policy as an Agent o f Transformation, w: The emergence of a New Turkey. Democracy and the AK Parti, red. M. H. Yavuz, Salt Lake City.
Dzisiów-Szuszczykiewicz A. (2011), „Arabska Wiosna” -przyczyny, przebieg i prognozy, „Bezpieczeństwo Narodowe”, nr 18.
Dzisiów-Szuszczykiewicz A. (2012a), Regionalna rywalizacja o Syrię, „Bezpieczeństwo Narodowe”, nr 22.
Dzisiów-Szuszczykiewicz A. (2012b), Sukcesy i porażki „anatolijskiego tygrysa” - wyzwania dla polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Turcji, „Bezpieczeństwo Narodowe”, nr 21.
Flanagan S., Turkey’s Approach to Euro-Atlantic Security, 19.08.2011, Carnegie Endowment For International Peace, http://carnegieendowment.org/2011/08/19/turkey-s-appro- ach-to-euro-atlantic-security, 19.08.2012.
Gozen R. (1996), Turgut Ozal and Turkish Foreign Policy: Style and Vision, „Foreign Policy” vol. 20, nr 3-4.
Górak-Sosnowska K., Surowce energetyczne i dywersyfikacja gospodarcza, http://www.sgh.waw.pl/katedry/kaso/download/atompage.2009-03-14.6525683929/sigarab_ropagaz.pdf, 27.02.2011.
Hersh S. M., Plan B, as June 30th approaches, Israel looks to the Kurds, „The New Yorker”, 28.06.2004.
Isyar O. G. (2005), An Analysis o f Turkish -American Relations from 1945 to 2004: Initiatives and Reactions in Turkish Foreign Policy, „Alternatives” vol. 4, nr 3.
Kibaroglu M. (2004), Turkey’s Threat Perception from the East: A Roadblock in its March Toward the West?, w: The Europeanization o f Turkey’s Security Policy: Prospects and Pitfalls, red. A. L. Karaosmanoglu, S. Tashan, Ankara.
Krastew I., Leonard M. (2011), Widmo Europy wielobiegunowej, Londyn-Warszawa.
Kujawa R. (2011), Turcja wobec kryzysu w Syrii, „Biuletyn PISM” nr 81 (830).
Lesser O. (2000), Changes on the Turkish Dimestic Scene and Their Foreign Policy Implications, w: The Future o f Turkish-Western Relations: Toward A Strategic Plan, red. Z. Khalilzad, I. O. Lesser, F. S. Larrabee, Santa Monica.
Meral Z., Paris J. (2010), Decoding Turkish Foreign Policy Hyperactivity, „The Washington Quarterly”, październik.
Misiągiewicz J. (2009), Polityka zagraniczna Turcji po zimnej wojnie, Toruń.
Murinson A. (2006), The Strategic Depth Doctrine o f Turkish Foreign Policy, „Middle Eastern Studies” vol. 42, nr 6.
Nye J. S. jr. (2007), Soft Power. Jak osiągnąć sukces w polityce światowej, Warszawa.
Onis Z. 2003, Turkey and the Middle East after September 11, „Turkish Policy Quarterly”, nr 4.
Ozerkan F., Turkish PM warns o f civil war in Syria, „The Daily Star Lebanon”, 9.01.2012, http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2012/Jan-09/159284-turkish-pm-warns-of-civil-war-in-syria.ashx#axzz246QoVubB, 20.08.2012.
Pietraś M. (2006), Bezpieczeństwo międzynarodowe, w: Międzynarodowe stosunki polityczne, red. M. Pietraś, Lublin.
Piotrowski M. A. (2008), Turcja jako pomost energetyczny między Wschodem i Zachodem, w: Turcja po rozpoczęciu negocjacji z Unią Europejską - relacje zagraniczne i sytuacja wewnętrzna, red. A. Balcer, J. Rohoziński, W. Konończuk, W. Tworkowski, R. Sadowski, M. Menkiszak, M. A. Piotrowski, Warszawa.
Piotrowski M. A. (2011), Kontekst regionalny stosunków Turcji z Iranem po zimnej wojnie, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 4.
Potulski J. (2011), Surowce energetyczne i linie przesyłowe jako przedmiot geopolityki Morza Kaspijskiego, w: Region czarnomorsko-kaspijski w stosunkach międzynarodowych, red. B. Bojarczyk, T. Kaspuśniak, Lublin.
Sadowski R. (2006), Chłodny sojusz - turecko-amerykańskie relacje polityczne po 2003 roku, w: Turcja po rozpoczęciu negocjacji z Unią Europejską - relacje zagraniczne i sytuacja wewnętrzna, red. A. Balcer, R. Sadowski, W. Paczyński, Warszawa.
Smoleń K. (2011), Soft w polityce zagranicznej Turcji wobec regionu Bliskiego Wschodu, „Annales UMCS, Sectio K: Politologia”, vol. 18.1, Lublin.
Spyer J., Turcja - Iran: wzajemne przeciwności, wspólne interesy, „Stosunki Międzynarodowe”, http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/artykul,1108,TurcjaIran_wzajemne_przeciwnosci_wspolne_interesy, 17.07.2012.
Syria - wojna domowa czy już konflikt międzynarodowy?, Wiadomości24.pl, http://www.wiadomosci24.pl/artykuVsyria_wojna_domowa_czy_juz_konflikt_miedzynarodowy_236134.html, 17.07.2012.
Szymański A. (2011), Wpływ położenia geopolitycznego na politykę zagraniczną Turcji, „Stosunki Międzynarodowe - International Relations” nr 3-4.
Taępinar O, Turkish-Iranian Solidarity in the Middle East?, „Synday’s Zaman” 8.01.2012, http://www.todayszaman.com/columnist-268009-turkish-iranian-solidarity-in-the-middle-east.html, 19.08.2012.
The Republic o f Turkey Ministry o f Energy and Natural Resources Strategic Plan (2010-2014), http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar_EN/ETKB_2010_2014_Stratejik_Plani_EN.pdf, 2.11.2012.
Turek P. W. (2009), Region Kurdystanu Irackiego w relacji Irak-Unia Europejska-NATO-Turcja, w: Kurdowie i Kurdystan Iracki na przełomie X X i XXI wieku, red. A. Abbas, P. Siwiec, Poznań.
Turkey agress to host early warning radar as part o f NATO missile shield, „Sunday’s Zaman” 2.09.2011, http://www.todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action?load=detay&newsId=255529&link=255529, 19.08.2012.
Turkey, Arab League urge Syrian opposition to unite, „Today’s Zaman”, 2.07.2012, http://www.todayszaman.com/news-285278-turkey-arab-league-urge-syrian-opposition-to-unite.html, 30.01.2013.
Turkey’s Relations with the Arab Countries, Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs, http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-relations-with-the-middle-east.en.mfa, 24.05.2012.
Wyciszkiewicz E. (2008), Geopolityka rurociągów. Współzależność energetyczna stosunki międzypaństwowe na obszarze postsowieckim, Warszawa.
Wyciszkiewicz E. (2011), Polityka energetyczna Turcji. Implikacje dla Unii Europejskiej, w: Turcja i Europa. Wyzwania i szanse, red. A. Szymański, Warszawa.