Dwie twarze eurosceptycyzmu we współczesnej polityce włoskiej: Liga (Lega per Salvini Premier) i Ruch Pięciu Gwiazd (MoVimento 5 Stelle)

Abstrakt

W niniejszym artykule poddano analizie dwa modele współczesnego włoskiego eurosceptycyzmu: regionalistyczno-suwerenistycznego – reprezentowanego przez Ligę – oraz partycypacyjno-deregulacyjnego – reprezentowanego przez Ruch Pięciu Gwiazd. Zaprezentowano proces przekształcenia Ligi z ruchu separatystycznego w ugrupowanie twardo eurosceptyczne, co dokonało się poprzez strategiczne decyzje jej liderów, reagujących na europejskie kryzysy. Przedstawiono również eurosceptycyzm Ruchu 5 Gwiazd, który początkowo miał umiarkowany i oddolny charakter, by z czasem przejść na pozycje proeuropejskie o charakterze reformistycznym. W tekście ukazano, że eurosceptycyzm jest zjawiskiem dynamicznym, zmieniającym się w zależności od kontekstu politycznego, a jego intensywność i formy różnią się między konkretnymi ugrupowaniami eurosceptycznymi. Włoskie przykłady wpisują się w szerszy europejski trend, w ramach którego eurosceptycyzm bywa zarówno strategią polityczną, jak i trwałym elementem tożsamości ideowej.