Słowa kluczowe
gazeta Perevodchik-Terjiman
Ismail Gasprinskii
język ogólno-turecki
późnoimperialna Rosja
rewolucja 1905 w Rosji
rosyjscy muzułmanie
Jak cytować
Abstrakt
Prezentowane studium przypadku bada dwujęzyczność kluczowej gazety rosyjskich muzułmanów z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku za pomocą analizy dyskursu. Gazetę Perevodchik-Terjiman (w przekładzie „Tłumacz”) publikowano od 1883 do 1918 na Krymie, a jej redaktorem naczelnym był Ismail Gasprinskii (1851‒1914), ważny działacz edukacyjny wśród rosyjskich muzułmanów. Do grudnia 1905 roku gazeta była dwujęzyczna, publikowano ją po rosyjsku i w języku ogólno-tureckim. Ten drugi miał się stać językiem literackim dla zamieszkujących imperium rosyjskie muzułmanów. Pomimo deklaracji, artykuły nie były dosłownymi tłumaczeniami i różniły się między sobą w kluczowych punktach. Nie chodziło jednak o zwykłe zatajenie czegoś przed niektórymi czytelnikami. Artykuł ten dowodzi, że jest to przykład bilingualizmu kulturowego, odzwierciedlającego wielokulturowość odbiorców gazety.
Finansowanie
This article is an output of a research project implemented as part of the Basic Research Program at the National Research University Higher School of Economics (HSE University).
Bibliografia
Akçura, Yusuf. 1978. Türkçülüğün Tarihi Gelişimi. İstanbul: Özdemir Basınevi.
Arapov, Dmitriy. 2012. “Stolypin i islam.” Rossiyskaya istoriya 2: 121‒6.
Bessmertnaya, Olga. 2019. “Ponimaniye istorii i identichnost’ avtora v vozrazheniyakh Ataully Baiazitova Ernestu Renanu.” Islamology 9(1–2): 54‒82.
Bourdieu, Pierre. 1991. Language and Symbolic Power. Cambridge: Polity Press.
Findley, Carter V. 2008. “The Tanzimat.” In The Cambridge History of Turkey, edited by Reşat Kasaba, 11‒34. Cambridge: Cambridge University Press.
Gankevich, Yuriy. 2001. “Ismail Gasprinskii: Arkhivniye dokumenty k renney biografii.” Gasyrlar Avazy 1‒2: 136‒41.
Gökalp, Ziya. 2017. Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Anonim Yayıncılık.
Gubaydullin, Gaziz. 1997. “Gasprinskii i yazyk.” Gasyrlar Avazy 3/4: 208–214.
Judson, Peter M. 2016. The Habsburg Empire: A New History. Cambridge, Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press.
Kerimov, Ismail. 1999. Gasprinkii’nin “janly” tarihi, 1883‒1914. Simferopol: Tarpan.
Khalid, Adeeb. 1998. The Politics of Muslim Cultural Reform: Jadidizm in Central Asia. Berkeley: University of California Press.
Kırımlı, Hasan. 2001. Ismail Bey Gaspıralı. Ankara: Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi Yayınları.
Kurkchi, Usein. 1986. Fikir incileri. Tashkent: Gafur Gulam adına edebiyat ve sanat neşriyatı.
Landa, Robert. 2011. Rossiya i mir rossiyskogo islama. Moscow: Medina.
Lazzerini, Edward. 1992. “Ismail Gasprinskii’s Perevodchik/ Tercüman: A Clarion of Modernizm.” In Central Asian Monuments, edited by Hasan B. Paksoy, 43‒156. Istanbul: Isis press.
Lotman, Yuriy. 1992. Stat’i po semiotike kultury i iskusstva. Tallinn: Aleksandra.
Samoylovich, Aleksandr. 1916. Opyt kratkoy krymsko-tatarskoy grammatiki. Petrograd: Tipografiya I. Voroganskogo.
Terjiman. 1883. “Iz Shushi nam pishut…” Terjiman, October 12, 1883.
Terjiman. 1890. “Zynjyrly medrese.” Terjiman, February 18, 1890.
Terjiman. 1903. “Vozvrachsheniye iz Turtsii.” Terjiman, January 7, 1903.
Terjiman. 1905a. “17 Oktyabrya 1905.” Terjiman, October 21, 1905.
Terjiman. 1905b. “Gosudarstvennaya Duma i vybory chlenov.” Terjiman, 23 August, 1905.
Terjiman. 1905c. “K bakinskim sobytiyam.” Terjiman, September 6, 1905.
Terjiman. 1905d. “Musulmanskiy s’yezd.” Terjiman, August 26, 1905.
Terjiman. 1905e. “Po povodu bakinskoy boyni.” Terjiman, February 22, 1905.
Terjiman. 1905f. “Vazhnoye vremya.” Terjiman, March 11, 1905.
Terjiman. 1905g. “Vopros o yazyke.” Terjiman, November 4, 1905.
Terjiman. 1905h. “Znamenatel’no.” Terjiman, November 4, 1905.
Terjiman. 1905i. “Do sego vremeni…” Terjiman, December 3, 1905.
Terjiman. 1905j. “Til, til, til.” Terjiman, December 9, 1905.
Tsibenko, Veronika, and Nadezhda Tikhonova. 2019. “Gasprinskii’s Nation-Building Project through its Reflection in ‘The Perevodchik-Terjiman’ Newspaper.” Bylye Gody 54(4): 1613‒22. https://doi. org/10.13187/bg.2019.4.1613.
Tuna, Mustafa. 2002. “Gaspirali v. Il’minskii: Two Identity Projects for the Muslims of the Russian Empire.” Nationalities Papers 30(2): 265‒89. https://doi.org/10.1080/00905990220140658.
Tuna, Mustafa. 2017. “‘Pillars of the nation’: The making of Russian Muslim Intelligentsia and the origin of Jadidism.” Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History 18(2): 257‒81. https://doi.org/10.1353/kri.2017.0018.
Yaman, Ertuğrul. 2002. İsmail Gaspıralı ve Ortak Türkçe. Ankara: Alternatif Yayınları.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.