Słowa kluczowe
wojna informacyjna
fake news
technologie manipulacji
rosyjska agresja na Ukrainie
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł analizuje problem agresji informacyjnej mediów rosyjskich w wojnie hybrydowej z Ukrainą, podaje przykłady rozpowszechniania zafałszowanych i nieprawdziwych informacji oraz faktów podczas aneksji Krymu, konfliktu zbrojnego w Donbasie, wydarzeń politycznych na Ukrainie i za granicą. Za pomocą analizy treści i metody porównania badana jest struktura fake newsów, a także sposoby ich wykorzystania i dystrybucji wśród czytelników. Szczególną uwagę zwraca się na technologię manipulacji w mediach społecznościowych. W artykule omówiono koncepcję wojny hybrydowej, którą Rosja realizowała podczas okupacji Krymu i części Ukrainy Wschodniej, metody ekspansji w zewnętrzne środowisko informacyjne podczas wyborów prezydenckich na Ukrainie oraz zaostrzenie stosunków międzynarodowych między Stanami Zjednoczonymi a Iranem. Analizowane są metody zastosowane przez media rosyjskie do rozpowszechniania fałszywych informacji i ich wpływ na odbiorców na konkretnych przykładach. Przedstawiana jest klasyfikacja fałszywych informacji oraz rekomendacje mające na celu przeciwdziałanie rozpowszechnianiu dezinformacji w warunkach komunikacji kryzysowej. Artykuł zwraca uwagę na fakt, że Rosja prowadzi wojnę informacyjną nie tylko w środowisku treściowym na Ukrainie, ale także w wielu innych krajach. Próbom kształtowania prorosyjskich poglądów w demokratycznym świecie zachodnim, narzucania rosyjskiej interpretacji wydarzeń międzynarodowych należy przeciwstawić umiejętność korzystania z mediów, przejrzystość i swobodny dostęp do pierwotnych źródeł informacji.
Bibliografia
Allcott H., Gentzkow M. (2017), Social Media and Fake News in the 2016 Election, “The Journal of Economic Perspectives”, 31(2): 211–235. https://doi.org/10.1257/jep.31.2.211 DOI: https://doi.org/10.1257/jep.31.2.211
Antczak-Barzan A. (2014), Ukraina – wojna bez okupacji, “Polska Zbrojna”, http://pzevo.azurewebsites.net/home/articleshow/13155?t=Ukraina-wojna-bez-okupacji.
Babak A. (2017), Made in Russia: narratives and methods of russian propaganda’s war on Ukraine, in: Words and Wars: Ukraine facing Kremlin propaganda, (ed.) A. Kulakov, Kyiv.
Baranets nazval izoshchryonnyi stsenariy krusheniia ukrainskoho boinha v Irane (2020), “Tsargrad”, https://tsargrad.tv/news/ne-pvo-ne-terakt-baranec-nazval-versiju-krushenija-ukrainskogo-boinga-v-irane_233433 (08.01.2020) (in Russian).
Bînă M.-V., Dragomir C. (2020), Informative Combat of the Russian Hybrid War, “Buletinul Ştiinţific Al Academiei Trupelor de Uscat”, 25(1): 9–17, https://doi.org/10.2478/bsaft-2020-0002. DOI: https://doi.org/10.2478/bsaft-2020-0002
Chesney R., Citron D. K. (2018), “Disinformation on Steroids: The Threat of Deep Fakes”, “Council on Foreign Relations”, https://www.cfr.org/report/deep-fakedisinformation-steroids (16.10.2018).
Falkheimer J., Heide M. (2018), Strategic Communication: An Introduction, Routledge, London, ISBN 9781138657045. https://doi.org/10.4324/9781315621555 DOI: https://doi.org/10.4324/9781315621555
Fedchenko Y. (2016), Kremlin propaganda: soviet active measures by other means Estonian, “Journal of Military Studies”, 2: 141–170.
Fetzer J. H. (2004), Disinformation: The Use of False Information, “Minds and Machines: Journal for Artificial Intelligence, Philosophy, and Cognitive Science”, 14(2): 231–240. https://doi.org/10.1023/B:MIND.0000021683.28604.5b DOI: https://doi.org/10.1023/B:MIND.0000021683.28604.5b
Freedman L. (2014), Ukraine and the Art of Limited War, “Survival”, 56(6): 7–38, https://doi.org/10.1080/00396338.2014.985432. DOI: https://doi.org/10.1080/00396338.2014.985432
Gladii A. (2017), Konflikt zbrojny w donbasie w latach 2014/2015 – Rozłam wewnętrzny czy Ukraińsko-Rosyjska wojna? Scenariusze dalszego rozwoju konfliktu, “Przegląd Strategiczny”, 10: 95–118, DOI: https://www.doi.org/10.14746/ps.2017.1.5. DOI: https://doi.org/10.14746/ps.2017.1.5
Golovchenko Y., Hartmann M., Adler-Nissen R. (2018), State, media and civil society in the information warfare over Ukraine: citizen curators of digital disinformation, “International Affairs”, 94(5): 975, DOI: https://www.doi.org/10.1093/ia/iiy148. DOI: https://doi.org/10.1093/ia/iiy148
Gruszczak A. (2011), Hybrydowość współczesnych wojen – analiza krytyczna, in: Asymetria i Hybrydowość – stare armie wobec nowych konfliktów, (eds.) W. Sokała, B. Zapała, Warszawa.
Guess A., Nyhan B., Reifler J. (2021), Selective exposure to misinformation: Evidence from the consumption of fake news during the 2016 US presidential campaign, “European Research Council”, https://www.dartmouth.edu/~nyhan/fake-news-2016.pdf (22.02.2021).
Haidt J., Rose-Stockwell T. (2019), The Dark Psychology of Social Networks, “The Atlantic”, https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2019/12/social-media-democracy/600763/.
Helmus T. et al. (2018), Russian Social Media Influence Russian Social Media Influence: Understanding Russian Propaganda in Eastern Europe, “RAND Corporation”, RR-2237-OSD. https://doi.org/10.7249/CT496 DOI: https://doi.org/10.7249/CT496
Higgins E. (2020), More and more reports from people with access to the crash site that the wreckage has been bulldozed into a pile, making a truly forensic investigation next to impossible [Tweet, @EliotHiggins], “Twitter”, https://twitter.com/EliotHiggins/status/1215335543464235008 (09.01.2020).
Hoffman F. (2014), On Not-So-New Warfare: Political Warfare vs Hybrid Threats, “War on the Rocks”, https://warontherocks.com/2014/07/on-not-so-new-warfare-political-warfare-vs-hybrid-threats/ (28.07.2014).
Illing S. (2018), A philosopher explains America’s “post-truth” problem, “Vox”, https://www.vox.com/2018/8/14/17661430/trump-post-truth-politics-philosophy-simon-blackburn (14.08.2018).
Interview to German TV Channel ARD (2014), “Presidential Executive Office”, http://kremlin.ru/events/president/news/47029 (22.02.2021).
Lapowsky I. (2017), Facebook may have more russian troll farms to worry about, “WIRED”, https://www.wired.com/story/facebook-may-have-more-russian-troll-farms-to-worry-about/ (09.08.2017).
Lupion M. (2018), The Gray War of Our Time: Information Warfare and the Kremlin’s Weaponization of Russian-Language Digital News, “Journal of Slavic Military Studies”, 31(3): 329–353, DOI: https://www.doi.org/10.1080/13518046.2018.1487208. DOI: https://doi.org/10.1080/13518046.2018.1487208
Magda Y. (2016), Hybrydni Viyny, Kharkiv (in Ukrainian).
Manko O., Mikhieiev Y. (2018), Defining the Concept of “Hybrid Warfare” Based on Analysis of Russia’s Aggression against Ukraine, “Information & Security”, 41: 11–20, DOI: https://www.doi.org/10.11610/isij.4107. DOI: https://doi.org/10.11610/isij.4107
Meyer B. (2019), Russia denies Ukraine’s great famine of 1930s was genocide: Millions died under Josef Stalin, “Cleveland.com”, 28.03.2019, https://www.cleveland.com/world/2009/02/russia_denies_that_ukraines_gr.html.
Miller C. (2019), Inside the information wars, “New Scientist”, 244(3252): 38–41, DOI: https://www.doi.org/10.1016/S0262-4079(19)31973-6. DOI: https://doi.org/10.1016/S0262-4079(19)31973-6
Moroz V., Matychak T., Babak A., Sazonov V. (2017), Yak pidsylyty informatsiinu bezpeku v Interneti pid chas konfliktu, “Internews-Ukraine”, Kyiv, ISBN 978-617-684-186-9 (in Ukrainian).
Nikolaienko N. O. (2018), Hibrydni informatsiino-politychni tekhnolohii manipuliuvannia suspilnoi svidomistiu pid chas okupatsii Krymu, “Gileya”, (139, Part 3): 97–100 (in Ukrainian).
Pocheptsov H. (2015), Suchasni informatsiini viiny, Publishing house Kyiv-Mohyla Academy, Kyiv (in Ukrainian).
Paterson T., Hanley L. (2020), Political warfare in the digital age:cyber subversion, information operations and ‘deep fakes’, “Australian Journal of International Affairs”, 74: 4, 439–454, DOI: https://www.doi.org/10.1080/10357718.2020.1734772. DOI: https://doi.org/10.1080/10357718.2020.1734772
Poroshenko prikazal streliat v Donbasse dlia «sokhraneniia zhyzni liudei» (2018), “Izvestia”, https://iz.ru/799346/2018-10-11/poroshenko-prikazal-streliat-v-donbasse-dlia-sokhraneniia-zhizni-liudei (11.10.2018) (in Russian).
Post-truth (2021), “LEXICO”, https://www.lexico.com/en/definition/post-truth (22.02.2021).
Putin: ‘Crimea has always been an integral part of Russia’ (2014), “The Telegraph”, https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/ukraine/10706182/Putin-Crimea-has-always-been-an-integral-part-of-Russia.html (18.03.2014).
Qureshi W. A. (2020), The Changing Face of Warfare in the Hi-Tech World, “Southwestern Law Review”, 49(2): 271–308.
Rizun V., Nepyivoda N., Kornieiev V. (2005), Linhvistyka vplyvu, Publishing house Kyiv University, Kyiv (in Ukrainian).
Rochlin N. (2017), Fake news: belief in post-truth, “Library Hi Tech”, 35(3): 386–392, DOI: https://www.doi.org/10.1108/LHT-03-2017-0062. DOI: https://doi.org/10.1108/LHT-03-2017-0062
Roloff R., Dunay P. (2018), The Age of Post-Truth: State Influence and Strategic Communication – Contemporary Security Challenges on Europe’s Eastern Flank, “Connections”, 17(2): 19–38, DOI: https://www.doi.org/10.11610/Connections.17.2.02. DOI: https://doi.org/10.11610/Connections.17.2.02
Rožukalne A., Sedlenieks K. (2017), The elusive cyber beasts: How to identify the communication of pro-Russian hybrid trolls in Latvia’s internet news sites?, “Central European Journal of Communication”, 18: 79–97. https://doi.org/10.19195/1899-5101.10.1(18).6 DOI: https://doi.org/10.19195/1899-5101.10.1(18).6
Russia-Poland row over start of WW2 escalates (2019), BBC, https://www.bbc.com/news/world-europe-50955273 (31.12.2019).
Ryabichev V., Zakirova O., Karanov Y. (2010), Specifics of Using Headings in Internet Mass Media, “Institute of Journalism Proceedings”, 39: 59–61.
Schreck C. (2018), ‘That Awkward Moment’: Putin Cited Debunked MH17 Claims In Oliver Stone Interview, “RadioFreeEurope/RadioLiberty”, https://www.rferl.org/a/putin-debunked-spanish-air-traffic-controller-claims-oliver-stone-interview/28709936.html (05.03.2018).
Schreck C., Poenariu A., Catch Carlos If You Can (2014), “RadioFreeEurope/RadioLiberty”, https://www.rferl.org/a/catch-carlos-if-you-can-mh17-russia-ukraine/29065244.html (14.03.2014).
Schwartau W. (1994), Information Warfare, Chaos on the electronic superhighway, Thunder’s mounth press.
Tandoc E., Lim Z. W., Ling R. (2018) Defining “Fake News”, “Digital Journalism”, 6:2: 137–153, DOI: https://www.doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143. DOI: https://doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143
V Ukraini nazriv skandal cherez zaboroneni rosiiski saity: RNBO vpershe vidreahuvala (2019), “Obozrevatel”, https://www.obozrevatel.com/ukr/economics/v-ukraini-nazriv-skandal-cherez-zaboroneni-rosijski-sajti-rnbo-vpershe-vidreaguvav.htm (07.07.2019) (in Ukrainian).
“Vinovata VSU”: rossyiskiy ekspert vydvinul svoyu versiyu krusheniya Boinha v Teherane (2020), “Noviye Izvestia”, https://newizv.ru/news/incident/10-01-2020/vinovata-vsu-rossiyskiy-ekspert-vydvinul-svoyu-versiyu-krusheniya-boinga-v-tegerane (10.01.2020) (in Russian).
Vladimir Putin otvetil na voprosy zhurnalistov o sytuatsiyi na Ukraine (2014), “Presidential Executive Office”, http://kremlin.ru/events/president/news/20366 (22.02.2021) (in Russian).
Voennyi ekspert iskliuchil versyiyu o popadanii rakety v ukrainskiy samolet (2020), “Izvestia”, https://iz.ru/962782/2020-01-10/voennyi-ekspert-iskliuchil-versiiu-o-popadanii-rakety-v-ukrainskii-samolet (10.01.2020) (in Russian).
Wang C.-C. (2020), Fake News and Related Concepts: Definitions and Recent Research Development, “Contemporary Management Research”, 16(3): 145–174, DOI: https://www.doi.org/10.7903/cmr.20677. DOI: https://doi.org/10.7903/cmr.20677
Word of the Year 2016 (2016), “Oxford Languages”, https://languages.oup.com/word-of-the-year/2016/.
Yerlikaya T. (2020), Social Media and Fake News in the Post-Truth Era : The Manipulation of Politics in the Election Process, “Insight Turkey”, 22(2): 177–196. https://doi.org/10.25253/99.2020222.11 DOI: https://doi.org/10.25253/99.2020222.11
Zannettou S. et al. (2019), The Web of False Information : Rumors, Fake News, Hoaxes, Clickbait, and Various Other Shenanigans, “Journal of Data and Information Quality”, 11(3): 1–37, DPI: https://www.doi.org/10.1145/3309699. DOI: https://doi.org/10.1145/3309699
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Vitalii Kornieiev, Vyacheslav Ryabichev, Tetiana Glushkova
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Przegląd Strategiczny" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.