Podstawy prawne procedury „Zjednoczeni dla pokoju” i jej zastosowanie w kontekście wojny Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie

Abstrakt

Autor kompleksowo analizuje procedurę „Zjednoczeni dla pokoju”, która została sformułowana i przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w wyniku poszukiwania wyjścia z sytuacji, gdy Rada Bezpieczeństwa, jako organ, któremu Karta Narodów Zjednoczonych powierzyła główną odpowiedzialność w dziedzinie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, nie jest w stanie wypełniać swoich obowiązków z powodu korzystania przez jedno z państw – stałych członków tego organu z prawa weta. Zwrócono uwagę na rozwój tej procedury w ostatnich latach oraz jej zastosowanie w celu przyjęcia szeregu rezolucji w odpowiedzi na agresję Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie. Autor dochodzi do wniosku, że rezolucja z 1950 roku „Zjednoczeni dla pokoju” stała się skoncentrowanym wyrazem zrozumienia przez państwa członkowskie szerokich kompetencji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Nie naruszając statutowych kompetencji doradczych tego organu, stworzyła ona nowe mechanizmy ich realizacji. Dotyczy to przede wszystkim skuteczności zwoływania sesji oraz uproszczonej procedury przygotowania spraw do rozpatrzenia przez Zgromadzenie Ogólne, a także nie tylko autoryzacji, ale również bezpośredniej koordynacji przez ten organ działań zbiorowych państw członkowskich w dziedzinie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Zgromadzenie Ogólne ONZ w sposób uzasadniony podjęło się rozwiązania kwestii związanych z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, choć przy użyciu bardziej ograniczonych środków niż te, którymi dysponuje Rada Bezpieczeństwa. Odwołanie się do procedury „Zjednoczeni dla pokoju” pozostaje również symboliczne, a państwa nadal przywiązują szczególną wagę do rezolucji przyjętych w tych ramach jako do ostatecznego rozwiązania najbardziej złożonych i kontrowersyjnych kwestii w imieniu ONZ jako organizacji, a nie jej poszczególnych członków.