Abstrakt
Nieludzka i brutalna wojna Rosji z Czeczenią (1994–1996; 1999–2009) miała na celu zniszczenie niepodległości republiki i podporządkowanie jej Moskwie. Niemieckie rządy kanclerza H. Kohla, G. Schrödera i A. Merkel tolerowały represyjne działania rosyjskiej armii, co rodziło pytania o przyczyny braku skutecznych działań niemieckiej dyplomacji na rzecz powstrzymania pacyfikacji Czeczenii. Stało to w sprzeczności ze sztandarowymi hasłami niemieckiej polityki zagranicznej, które podkreślały konieczność mediacji i dążenia do pokojowego rozwiązywania konfliktów. Od 2001 r. ataki terrorystyczne dokonywane przez czeczeńskich radykałów islamskich w dużej mierze służyły Berlinowi jako argumenty na rzecz rozumienia przez W. Putina rozwiązania “wewnętrznej sprawy” Rosji. W opracowaniu artykułu pomocne okazały się metody badawcze analizy źródeł, metody historyczne, porównawcze, decyzyjne i metody instytucjonalno-prawne.
Finansowanie
Badania zostały w całości sfinansowane przez Narodowe Centrum Nauki w Polsce. Numer grantu: 2022/45/B/HS5/00193/. W celu zapewnienia otwartego dostępu autor zastosował publiczną licencję CC-BY do wszystkich wersji manuskryptu zaakceptowanego przez autora (AAN) wynikających z niniejszego zgłoszenia.
Bibliografia
Antrag der Fraktion SPD und Bűndnis90/Die Grűnen. Stabilitätspolitik im Kaukasus und die Zukunft Tschetscheniens, Deutscher Bundestag. 15 Wahlperiode. Drucksache 15/4844, 16.02.2005, https://dip.bundestag.de/vorgang/stabilit%C3%A4tspolitik-im-kaukasus-und-die-zukunft-tschetscheniens-g-sig-15011464/92919?f.deskriptor=Asien&start=50&rows=25&pos=56&ctx=d (18.04.2024).
Aufbruch und Erneuerung. Deutschlands Weg ins 21. Jahrhundert.Koalitionsvertrag zwischen SPD und Bündnis 90/Die Grünen vom 23.10.1998, https://cms.gruene.de/uploads/assets/koalitionsvertrag_gruene_spd_1998.pdf (18.04.2024).
Bartoleit R. (2001), Putin verlangt Vertrauensdividende, “Frankfurter Allgemeine Zeitung“, 29.09., https://www.faz.net/aktuell/politik/kommentar-putin-verlangt-vertrauensdividende-127367.html (19.03.2024).
Bewertung des Russlandbeauftragten über das NGO-Gesetz und die Liquidation der Russisch-Tschetschenischen Freundschaftsgesellschaft (G-SIG: 16041268). Deutscher Bundestag. Stenographischer Bericht.66.Sitzung, Plenarprotokoll 16/66, den 22 November 2006: 3, https://dip.bundestag.de/vorgang/bewertung-des-russlandbeauftragten-%C3%BCber-das-ngo-gesetz-und-die-liquidation-der/5306 (19.03.2024).
Bingerer R., Wehner M. (2023), Moskiewski łącznik, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań.
Deutschland drängt auf friedliche Lösung (2002), “Der Spiegel“ 29.10, https://www.spiegel.de/politik/deutschland/tschetschenien-konflikt-deutschland-draengt-auf-friedliche-loesung-a-220385.html (30.04.2024).
Deutscher Bundestag. Stenographischer Bericht. 75 Sitzung, Berlin, de 13.November 2003, Plenarprotokoll 15/75, p. 6447, https://dserver.bundestag.de (20.03.2024).
Dreier-Gipfel in Sotschi: Putin, Schröder und Chirac in wichtigen Fragen einig (2004), “Der Standard”, 1.09, https://www.derstandard.at/story/1778587/dreier-gipfel-in-sotschi-putin-schroeder-und-chirac-in-wichtigen-fragen-einig (16.03.2024).
Enge deutsch-russische Geheimdienstkooperation (2000), “Der Spiegel”, 8.04, https://www.spiegel.de/politik/deutschland/tschetschenien-krieg-enge-deutsch-russische-geheimdienstkooperation-a-72306.html (19.03.2024).
Falkowski M. (2007), Czeczenia między kaukaskim dżihadem a „ukrytym” separatyzmem, „Punkt Widzenia”, OSW, 01-15, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/punkt-widzenia/2007-01-15/czeczenia-miedzy-kaukaskim-dzihadem-a-ukrytym-separatyzmem, Ośrodek Studiów Wschodnich (19.03.2024).
Fischer J. (2007), Die rot-grűne Jahre.Deutsche Aussenpolitik vom Kosovo bis zum 11. September, Knaur Verlag, Kőln.
Gemeinsam für Deutschland – mit Mut und Menschlichkeit. Koalitionsvertrag zwischen CDU, CSU und SPD, Berlin 11.11.2005, https://archiv.cdu.de/artikel/gemeinsam-fuer-deutschland-mit-mut-und-menschlichkeit-koalitionsvertrag-2005,d= (12.04.2024).
Halbach U. (2005), Der Kaukasus in neuem Licht. Die EU und Rußland in ihren schwierigsten Nachbarschaftsregion, “SWP-Studie“, November, Stiftung Wissenschaft und Politik, https://www.ssoar.info/ssoar/handle/document/24488 (10.04.2024).
Hat Deutschland den Konflikt um Tschetschenien zu lange bagatellisiert?, 25.10.2002, Deutschlandfunk, https://www.deutschlandfunk.de/hat-deutschland-den-konflikt-um-tschetschenien-zu-lange-100.html (19.03.2024).
Hartmann J. (2005), 160 000 Kriegstote in Tschetschenien, “Die Welt”, 17.08, https://www.welt.de/print-welt/article688976/160-000-Kriegstote-in-Tschetschenien.html (18.03.2005).
Inki J. (2003), Die Schließung der OSZE-Űnterstűtzungsgruppe in Tschetschenien: Prüfstein für die OSZE?, “OSZE-Jahrbuch 2003”, Institut für Friedensforschung und Sicherheitspolitik, Baden-Baden.
Jagielski W. (2008), Wieże z kamienia, wyd. II, Wydawnictwo Znak, Warsaw.
Kadykało A. (2017), Wojny czeczeńskie – “błąd”, “hańba” czy “narodowa tragedia” Rosji? Obraz konfliktów rosyjsko-czeczeńskich w rosyjskich podręcznikach do historii, “Roczniki Humanistyczne”, No. 65.
Kosman M. M. (2013), Polityka RFN wobec ZSRR/Rosji w latach 1989–2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Koszel B. (2018), O “politycznej chemii” pomiędzy Angelą Merkel i Władimirem Putinem, in: A. Stelmach, M. Lorenc, A. Łukaszewski (eds.), Kultura polityczna. W poszukiwaniu nowego paradygmatu, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Krech H. (2002), Der Zweite Tschetschenien-Krieg (1999–2002). Ein Handbuch, Verlag Dr. Kőster, Berlin.
Kuleba M. (2007), Szamil Basajew: rycerski etos a powinność żołnierska, Wydawnictwo Fundacja Odysseum, Warsaw.
Lebioda T. (2019), Paradygmat postrzegania polityki Rosji w Niemczech od 2000 roku, “Wschodnioznawstwo”, Vol. 13, https://www.ejournals.eu/Wschodnioznawstwo/2019/Tom-13/art/19004/ (18.03.2024).
Malinowski K. (2004), Konsekwencje kryzysu irackiego. Niemcy wobec nowego kształtu stosunków transatlantyckich, “Zeszyty Instytutu Zachodniego”, No. 34.
Merkel wirft Schröder Leisetreterei vor (2004), “Der Spiegel”, 08.09.2004, https://www.spiegel.de/politik/deutschland/tschetschenien-merkel-wirft-schroeder-leisetreterei-vor-a-317230.html (16.03.2024).
Merkel und Putin vereinbaren engere Zusammenarbeit (2006), “Deutsche Welle”, 16.01.2006, https://www.dw.com/de/merkel-und-putin-vereinbaren-engere-zusammenarbeit/a-1857978 (12.04.2024).
Parlamentarische Anfrage (2007) – E-1215/2007(ASW) Antwort, 8.05.2007, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-6-2007-1215-ASW_DE.html (18.03.2024).
Patlewicz B. (2005), Zamach terrorystyczny w moskiewskim teatrze na Dubrowce, in: Kaukaz w dobie globalizacji, A. Furier (ed.) Instytut Wschodni UAM, Poznań.
Przywódca promoskiewskich władz zginął w Groznym, https://wiadomosci.wp.pl/przywodca-promoskiewskich-wladz-zginal-w-groznym-6031906138489985a (17.04.2024).
Putin macht Zugeständnisse bei Deutschland-Besuch, “Deutsche Welle”, 21.12.2004, https://www.dw.com/de/putin-macht-zugest%C3%A4ndnisse-bei-deutschland-besuch/a-1435409 (18.04.2024).
Rahr A. (2004), Schröders Russland-Politik, “Internationale Politik”, No. 9.
SPD-Parteitag, Berlin 7., bis 9. Dezember 1999. Verantwortung für Deutschland. Zukunft braucht Mut. Resolution zu Tschetschenien, Braunschweig 1999.
Schröder G. (2006), Entscheidungen. Mein Leben in der Poliik, Hoffmann und Campe Hamburg Verlag, Hamburg.
Schröders Tschetschenien-Politik am Pranger (2004), „Die Welt” 2.09, https://www.welt.de/print-welt/article337956/Schroeders-Tschetschenien-Politik-am-Pranger.html (16.03.2024).
Singhofen S. C. (2007), Deutschland und Russland zwischen strategischer Partnerschaft und neuer Konkurenz, Arbeitspapiere der KAS, No. 169, Konrad Adenauer Stiftung, Berlin–Sankt Augustin, März.
Stenographischer Bericht (2004), Deutscher Bundestag. 146. Sitzung. Plenarprotokoll 15/146, Berlin, den 3. Dezember, https://dip.bundestag.de/vorgang/zukunft-f%C3%BCr-tschetschenien-g-sig15011209/92954?f.deskriptor=Europarat&start=175&rows=25&pos=195&ctx=d (18.04.2024).
Szukalski J. (2008), Konflikt w Czeczenii i jego wpływ na sytuację w regionie Kaukazu, in: Region Kaukazu w stosunkach międzynarodowych, K. Iwańczuk, T. Kapuśniak (eds.), Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Towarzystwo Przyjaźni Rosyjsko-Czeczeńskiej w niebezpieczeństwie (2005), Amnesty International, 15.05.2005, https://www.amnesty.org.pl/towarzystwo-przyja%C5%BAni-rosyjsko-czecze%C5%84skiej-w-niebezpiecze%C5%84stwie/ (19.03.2024).
Wehner M. (2004), Wichtig ist, wer zählt, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”, 30.08, https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/tschetschenien-wichtig-ist-wer-zaehlt-1178873.html (15.03.2024).
Wichura J. (2010), Terroryzm w Rosji przez pryzmat zamachu w Biesłanie: przyczyny i implikacje społeczno-polityczne, “Pisma Humanistyczne”, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego, No. 7.
Wortprotokoll der Rede Wladimir Putins im Deutschen Bundestag am 25.09.2001, Deutscher Bundestag, https://www.bundestag.de/parlament/geschichte/gastredner/putin/putin_wort-244966 (18.03.2024).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Adam Barabasz, Bogdan Koszel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.