Abstrakt
Artykuł podejmuje analizę postmodernistycznej koncepcji czasu, ze szczególnym uwzględnieniem ujęcia Zygmunta Baumana, oraz rozważa, czy jej ewolucja stanowi wyzwanie, zagrożenie czy też potencjalne źródło ryzyka dla współczesnych społeczeństw.
Metoda badawcza obejmuje analizę wybranych tekstów dotyczących społeczeństwa konsumpcyjnego, zestawioną z różnymi historycznymi ujęciami czasu. Wyniki zostaną przedstawione w formie wniosków odnoszących się do przekazu kierowanego do konsumentów.
Główna konkluzja artykułu jest następująca: w społeczeństwie konsumpcyjnym jednostki koncentrują się na teraźniejszości, a bodźce związane z konsumpcją odciągają ich uwagę od ciągłości czasu. W rezultacie coraz więcej osób nie bierze pod uwagę przyszłości. Brak długoterminowej perspektywy ogranicza zdolność do przygotowania się na nią, utrudniając działania prewencyjne wobec pojawiających się zagrożeń. Postrzeganie czasu jako fragmentarycznego, a nie ciągłego, nie sprzyja samodoskonaleniu, osiąganiu długofalowych celów ani mierzeniu się z wyzwaniami takimi jak zmiany klimatyczne, wojny czy choroby.
Bibliografia
Adamski A. (2007), Psychologiczny wymiar czasu i przestrzeni w ontogenezie człowieka, Firma Poligraficzno-Wydawnicza ‘Compal’, Bielsko-Biała.
Appadurai A. (2005), Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, Universitas, Kraków.
Baudrillard J. (2006), Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Bauman Z. (2000), Globalizacja, PIW, Warszawa.
Bauman Z. (2007a), Płynne życie. Życie w epoce niepewności, Sic!, Kraków.
Bauman Z. (2007b), Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, Znak, Kraków.
Bylok F. (2005), Model społeczeństwa konsumpcyjnego i jego zastosowanie na początku XXI wieku, in: Konsumpcja – istotny wymiar globalizacji kulturowej, (eds.) A. Jawłowska, M. Kempny, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Eco U. (1999), Semiologia życia codziennego, przeł. J. Ugniewska, P. Salwa, Czytelnik, Warszawa.
Eriksen T. H. (2003), Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji, PIW, Warszawa.
Fromm E. (2022), Mieć czy być?, Rebis, Poznań.
Hall E. T. (1999), Taniec życia, MUZA SA, Warszawa.
Jameson F. (1998), Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne, in: Postmodernizm. Antologia przekładów, (ed.) R. Nycz, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków.
Jawłowska A. (2001), Tożsamość na sprzedaż, in: Wokół problemów tożsamości, ed. A. Jawłowska, Wydawnictwo LTW, Warszawa.
Klamut R. (2002), Cel – czas – sens życia, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Lukianoff G., Haidt J. (2023), Rozpieszczony umysł, Zysk i S-ka, Poznań.
Metysek M. (2005), Kim jest człowiek w społeczeństwie konsumpcyjnym?, in: Konsumpcja – istotny wymiar globalizacji kulturowej, (eds.) A. Jawłowska, M. Kempny, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Pawełczyńska A. (1986), Czas Człowieka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Tarkowska E. (1987), Czas w społeczeństwie. Problemy, tradycje, kierunki badań, Wydawnictwo PAN, Wrocław.
Tarkowska E. (1992), Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Zimbardo P., Boyd J. (2013), Paradoks czasu, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Eryk Józef Pieszak

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
