Nauczyciele, obywatele, pracownicy prekaryjni? – bezpieczeństwo stosunków pracy w zawodzie nauczyciela w Polsce: między oczekiwaniami a rzeczywistością

Abstrakt

W Polsce profesja nauczycielska stoi w obliczu głębokiej sprzeczności: podczas gdy nauczycielki i nauczyciele cieszą się społecznym szacunkiem ze względu na swój autorytet i misję, doświadczają znaczącej prekaryzacji pracy charakteryzującej się nieodpowiednim wynagrodzeniem i nierzadko trudnymi warunkami pracy. Niniejsze badanie analizuje sytuację polskiej kadry nauczycielskiej z dwóch głównych perspektyw: koncepcji Nauczyciela-Obywatela oraz wyraźnej feminizacji zawodu (kobiety stanowią 84%).
Badanie następnie stosuje klasyfikację bezpieczeństwa pracy Guy Standinga i wykorzystuje metody mieszane, w tym analizę forów internetowych, dokumentów programowych oraz wywiady pogłębione z nauczycielkami, ujawniając poważne wyzwania w trzech kluczowych obszarach: bezpieczeństwo dochodowe (z pensjami należącymi do najniższych w UE), bezpieczeństwo pracy (niepłatne nadgodziny i zatarte granice między pracą a życiem prywatnym) oraz bezpieczeństwo rynku pracy (krytyczne niedobory kadrowe). Analiza manifestów wyborczych z wyborów parlamentarnych 2023 roku ujawnia znaczącą lukę między obietnicami politycznymi a wdrażaniem polityki dotyczącej dobrostanu nauczycieli. Pomimo szerokiej retoryki o podwyżkach wynagrodzeń, rzeczywiste ulepszenia pozostają ograniczone. Autorki konkludują, że rozwiązanie problemu prekaryzacji nauczycieli wymaga kompleksowej interwencji politycznej na poziomie krajowym, w tym znaczących podwyżek wynagrodzeń i uznania wymiarów pracy edukacyjnej warunkowanych płcią, co ma szersze implikacje dla zrozumienia prekaryzacji pracy w sfeminizowanych zawodach sektora publicznego w całej Europie.