Słowa kluczowe
kult Męki Pańskiej
obrzędowość kalwaryjska
praktyki ascetyczne
pobożność maryjna
kult świętych
hagiografia
Jak cytować
Abstrakt
Katarzyna Kaczor-Scheitler, PhD — assistant professor at the Department of Old Literature, Editing and Auxiliary Sciences at the University of Lodz. Author of books: Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku (Spanish Mysticism in the Literature of 17th and 18th-Century Polish Carmelites) (2005); Marianna Marchocka a św. Teresa z Avila (Marianna Marchocka and St. Theresa of Avila) (2009); Perswazja w wybranych medytacjach siedemnastowiecznych z klasztoru norbertanek na Zwierzyńcu (Persuasion in Selected 17th-Century Meditations from the Norbertine Monastery in Zwierzyniec) (2016). Co-editor of volumes of collected essays: Piśmiennictwo zakonne w dobie staropolskiej (Religious Writing in Old Poland) (2013) and Piotr Skarga — w czterechsetlecie śmierci (Piotr Skarga — on the 400th Anniversary of His Death) (2013). Author of works published in numerous conference proceedings and special volumes. Publishes her articles in Polish and foreign journals: “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, “Analecta Praemonstratensia”, “Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny”, “Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze”, “Pamiętnik Literacki”, “Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, “Poznańskie Studia Teologiczne”, “Prace Polonistyczne”, “Przegląd Powszechny”, “Respectus Philologicus”, “Ruch Literacki”, “Studia Monastica”, “Świat i Słowo”, “Świat Tekstów. Rocznik Słupski”, “Tematy i Konteksty”. Main areas of interest: old religious literature, especially occasional, ascetic-mystical and meditative literature.
Bibliografia
Albingier E., Męczennicy jezuiccy w „Żywotach świętych” Piotra Skargi, in: Piotr Skarga — w czterechsetlecie śmierci, red. M. Kuran, M. Kuran, przy współpracy K. Kaczor-Scheitler i D. Szymczaka, Łódź 2013, pp. 259–269.
Autobiografia mistyczna Matki Teresy od Jezusa, karmelitanki bosej (Anny Marii Marchockiej) 1603–1652, red. K. Górski, (Pisarze ascetyczno-mistyczni Polski, 2), Poznań 1939.
Bania Z., Kalwarie polskie w XVII wieku. Dzieje stosowania w Europie od X do końca XVII wieku uświęconych pasją Chrystusa miar jerozolimskich, Warszawa 1993.
Bańbuła M., Bartkowski B., Gorzkie żale, in: Encyklopedia katolicka, red. L. Bieńkowski et al., t. 5, Lublin 1989, col. 1309–1311.
Barcik J., Kalwaria Pacławska, in: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. B. Migut, Lublin 2000, col. 420–421.
Borkowska U. OSU, Hagiografia polska (wiek XVI–XVIII), in: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, red. M. Rechowicz, cz. I, t. 2, Lublin 1975, pp. 471–503.
Bubel D., Jasnogórskie piśmiennictwo dewocyjne w XVII–XVIII wieku. Recepcja modlitewnika Ksawerego Augustyna Rottera „Ucieczka grzeszników albo nabożny zasmuconych rekurs do dzielnej cudami Częstochowskiej Matki”, “Biblioteka” 14 (2010), pp. 33–52.
Bunson M., Saint Pope Paul VI. Celebrating the 262nd Pope of the Roman Catholic Church, Irondale, AL 2018.
Bystroń J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. 1, Warszawa 1994.
Ceccherelli A., Od Suriusa do Skargi. Studium porównawcze o „Żywotach świętych”, tłum. M. Niewójt, Izabelin 2003.
Cieślak S. SJ, „Harfa duchowna” — modlitewnikowy bestseller jezuity Marcina Laterny (1552–1598), “Nasza Przeszłość” 93 (2000), pp. 23–48.
Czechowicz A., Katolicyzm sarmacki, in: Humanitas i Christianitas w kulturze polskiej, red. M. Hanusiewicz-Lavallee, Warszawa 2009, pp. 191–222.
Czyż A., Sarmata — niewolnik Matki. Drużbicki, Montfort i „Ogród panieński” Kochowskiego, in: Barok — sarmatyzm — „Psalmodia”. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Zakład historii nowożytnej, Toruń 22–23 września 1993, red. K. Maliszewski, K. Obremski, Toruń 1995, pp. 7–18.
Dąbrowski S., „Pobudka” Gorzkich żali (Próby analizy i charakterystyki), “Znak” 35 (1983), pp. 960–965.
Dobrzeniecki T., Chrystus Frasobliwy w literaturze średniowiecznej, “Biuletyn Historii Sztuki” 30 (1968) 3, pp. 279–299.
Dobrzeniecki T., Wybrane zagadnienia ikonografii pasyjnej w sztuce polskiej, in: Męka Chrystusa wczoraj i dziś, red. H.D. Wojtyska CP, J.J. Kopeć CP, Lublin 1981, pp. 131–151.
Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. A. Nowicka-Jeżowa, t. 7, Warszawa 2016.
Dziechcińska H., Hagiografia, in: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze —renesans — barok, red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz, Wrocław 2002, pp. 298–302.
Dziechcińska H., Wzory osobowe, in: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze —renesans — barok, red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz, Wrocław 20023, pp. 1060–1066.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, red. L. Grzebień SJ, Kraków 2004.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 13, Kraków 1894; t. 22, Kraków 1908.
Flaga J., Bractwa religijne w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, Lublin 2004.
Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej, red. J. Dąbkowska-Kujko, t. 6, Warszawa 2016.
Głów K., Chrystocentryzm kultu Maryi, in: W kierunku chrześcijańskiej kultury, red. B. Bejze, Warszawa 1978, pp. 279–300.
Górski K., Borkowska A.M. OSB, Historiografia zakonna a wzorce świętości w XVII w., (Textus et Studia, 15), Warszawa 1984.
Górski K., Matka Mortęska, Kraków 1971.
Górski K., Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986.
Gruchała J.S., Panuś K., Wprowadzenie, in: Kazania pasyjne, red. J.S. Gruchała, K. Panuś, Kraków 2014, pp. 7–26.
Gruchała J.S., Wprowadzenie do lektury, in: A. Rożniatowski, Pamiątka krwawej ofiary Pana Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, red. J.S. Gruchała, (Biblioteka Pisarzy Staropolskich, 27), Warszawa 2003.
Humanitas i christianitas w kulturze polskiej, red. M. Hanusiewicz-Lavallee, t. 4, Warszawa 2009.
Jaroszewicz F., Matka świętych Polska albo żywoty świętych, błogosławionych, wielebnych, świątobliwych, pobożnych Polaków i Polek. […] Do druku podane R.P. 1767.
Przedrukowane w Niemieckich Piekarach w Górnym Śląsku u Teodora Heneczka R.P. 1850.
Kaczor-Scheitler K., Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005.
Kaczor-Scheitler K., O kulcie maryjnym Daniela Zielińskiego w świetle „Przedmowy” poprzedzającej „Szatę wzorzystą doskonałości” (1649), “Respectus Philologicus” 32 (37) (2017), pp. 20–29.
Kaczor-Scheitler K., Perswazja w wybranych medytacjach siedemnastowiecznych z klasztoru norbertanek na Zwierzyńcu, Łódź 2016.
Kanony o sakramencie małżeństwa, in: Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. 4: 1511–1870, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004, pp. 716–719.
Kantak K., Dzielowski Franciszek, in: Polski słownik biograficzny, red. W. Konopczyński, t. 6, Kraków 1948, p. 137.
Kicińska U., Pobożność szlachcianki w świetle polskich drukowanych mów pogrzebowych XVII wieku, “Folia Historica Cracoviensia” 18 (2012), pp. 213–237.
Kłoczowski J., Müllerowa L., Skarbek J., Zarys dziejów Kościoła katolickiego w Polsce, Kraków 1986.
Kopeć J.J. CP, Dzieje nabożeństwa Drogi Krzyżowej w Polsce, “Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 4 (1974), pp. 42–59.
Kopeć J.J. CP, Kalwarie i cykle Drogi Krzyżowej w kulturze polskiej oraz ich związki z topografią Jerozolimy, in: Jerozolima w kulturze europejskiej, red. P. Paszkiewicz, T. Zadrożny, Warszawa 1995, pp. 225–240.
Kopeć J.J. CP, Męka Pańska w religijnej kulturze polskiego średniowiecza. Studium nad pasyjnymi motywami i tekstami liturgicznymi, (Textus et Studia, 3), Warszawa 1975.
Kopeć J.J. CP, Nurt pasyjny w średniowiecznej religijności polskiej, in: Męka Chrystusa wczoraj i dziś, red. H.D. Wojtyska CP, J.J. Kopeć CP, Lublin 1981, pp. 38–60.
Kopeć J.J. CP, Przemiany ideowe pobożności pasyjnej na przykładzie kultu cierniowej korony Chrystusa, “Studia Theologica Varsaviensia” 10 (1972) 2, pp. 155–193.
Kopeć J., Kalwaria, in: Encyklopedia katolicka, t. 8, red. B. Migut, Lublin 2000, col. 414–420.
Korolko M., „Mąż Boleści” w staropolskich pieśniach pasyjnych, in: Chrystus w literaturze polskiej, red. P. Nowaczyński, (Zakład Badań nad Literaturą Religijną, 25), Lublin 2001, pp. 43–57.
Künstler-Langner D., Człowiek i cierpienie w poezji XVII wieku. Filozoficzne i religijne inspiracje, in: Literatura polskiego baroku w kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński, Lublin 1995, pp. 257–269.
Lampen W., De spiritu S. Francisci in operibus S. Gertrudis Magnae, “Archivum Franciscanum Historicum” 19 (1926), pp. 733–752.
Lenart M., Spór Duszy z Ciałem i inne wierszowane spory w literaturze staropolskiej na tle tradycji średniowiecznej, Opole 2002.
Lewański J., Trzy modele religijnych widowisk XVII w. w Polsce, in: Dramat i teatr religijny w Polsce, red. I. Sławińska, W. Kaczmarek, Lublin 1991, pp. 33–45.
Litak S., Od reformacji do oświecenia. Kościół katolicki w Polsce nowożytnej, Lublin 1994.
Litak S., Z dziejów kultu M. Boskiej Częstochowskiej w XVII–XVIII wieku. Sprawa zasięgu społecznego, in: Z zagadnień kultury chrześcijańskiej, red. B. Bejze, Lublin 1973, pp. 447–454.
Łukarska B., Religijność sarmacka w przekazie piśmiennictwa polskiego XVII i XVIII wieku. Zarys monograficzny i antologia tekstów źródłowych, Częstochowa 2018.
Mitkowska A., Polskie kalwarie, Wrocław 2003.
Muczkowski J., Bractwa jezuickie i akademickie w Krakowie, Kraków 1845.
Müller W., Trudne stulecie (1648–1750), in: Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966–1979, red. J. Kłoczowski, Lublin 1992, pp. 255–293.
Nadolski B., Liturgika, t. 2: Liturgia i czas, Poznań 1991.
Napiórkowski S.C., Chrystocentryzm myśli św. Bonawentury, “Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 21 (1974) 2, pp. 23–24.
Nieznanowski S., Matka Boska w poezji baroku i czasów saskich, in: Matka Boska w poezji polskiej, t. 1: Szkice o dziejach motywu, red. M. Jasińska et al., Lublin 1959, pp. 37–61.
Nowicka-Jeżowa A., Barok polski. Między Europą i sarmacją, cz. I: Profile i zarysy całości, Warszawa 2009–2011.
Nowicka-Struska A., Ex fumo in lucem. Barokowe kaznodziejstwo Andrzeja Kochanowskiego, Lublin 2008.
Nowicka-Struska A., Obrazy kobiety i kobiece wzorce osobowe w siedemnastowiecznych kazaniach pogrzebowych autorstwa karmelitów bosych, “Wschodni Rocznik Humanistyczny” 3 (2006), pp. 57–68.
On the Perfection of Life for Sisters or De perfectione vitae ad sorores, transl. P. Hanbridge OFM Cap, https://napcc.net/images/uploads/documents/De_perfectione_vitae.pdf.
Panofsky E., Imago Pietatis. Przyczynek do historii typów przedstawieniowych Mąż Boleści i Maria Pośredniczka, in: E. Panofsky, Studia z historii sztuki, tłum. i red. J. Białostocki, Warszawa 1971, pp. 95–121.
Pawlak A., „Drogi Odkupienia…” Nabożeństwo pasyjne w Kościele polskim doby potrydenckiej na przykładzie Kalwarii Zebrzydowskiej, in: Seminaria staropolskie. Literatura w kontekstach kulturowych, red. R. Krzywy, Warszawa 1997, pp. 109–129.
Pawlak W., Bł. Stanisław Papczyński. Wśród barokowych kaznodziejów, in: S. Papczyński, Pisma pasyjne, wstęp W. Pawlak, M. Miotk CP, tłum. R.R. Piętka MIC, Warszawa 2008, pp. 7–53.
Pawlak W., O wyobraźni religijnej Wespazjana Kochowskiego — „Ogród Panieński”, in: Wespazjan Kochowski w kręgu kultury literackiej, red. D. Chemperek, Lublin 2003, pp. 161–183.
Pawlak W., Twórczość Wespazjana Kochowskiego wobec popularnej literatury religijnej (na przykładzie „Ogrodu panieńskiego”), in: Sarmackie theatrum. II. Idee i rzeczywistość. Materiały z konferencji naukowej, Katowice 9–11 grudnia 1998, red. R. Ocieczek, przy współudziale M. Barłowskiej, Katowice 2001, pp. 17–32.
Pirożyński M. CSSR, Obrona Jasnej Góry w roku 1655, “Homo Dei” 26 (1957) 3, pp. 359–368.
Popiołek B., Wartości religijne w mentalności kobiet z pogranicza Rzeczypospolitej w czasach saskich, in: Religijność na polskich pograniczach w XVI–XVIII wieku, red. D. Dolański, Zielona Góra 2005, pp. 287–300.
Przybyłowicz O.M., Pobożność przedstawicielek rodów panujących Europy Środkowej (XIII–pocz. XIV w.). Fenomen popularności franciszkanizmu: inspiracje — modele, in: Per mulierem… Kobieta w dawnej Polsce — w średniowieczu i w dobie staropolskiej, red. K. Justyniarska-Chojak, S. Konarska-Zimnicka, Warszawa 2012, pp. 67–87.
Puchalska-Dąbrowska B.M., Bohaterowie Wysp Brytyjskich jako wzorce świętości w hagiografii polskiej XVI–XVII wieku, Białystok 2009.
Rożek M., Uroczystości w barokowym Krakowie, Kraków 1976.
Smosarski J., Z misteryjnej tradycji, “Przegląd Powszechny” 5 (1982), pp. 196–209.
Sokołowska K., Świeckich drogi do świętości w hagiografii sarmacko-barokowej, Poznań 2008.
Starodawne prawa polskiego pomniki poprzedzone wywodem historyczno-krytycznym tak zwanego prawodawstwa wiślickiego Kazimierza Wielkiego, red. A.Z. Helcel, t. 1, Warszawa 1856.
Stręciwilk J. CP, Męka Pańska w polskiej literaturze barokowej, in: Męka Chrystusa wczoraj i dziś, red. H.D. Wojtyska CP, J.J. Kopeć CP, Lublin 1981, pp. 102–119.
Swastek J., Jan Kanty, in: Encyklopedia katolicka, red. S. Wielgus et al., t. 7, Lublin 1997, col. 793–795.
Ślaski J., Cesare Baronio w przekładach polskich, in: Nurt religijny w literaturze polskiego średniowiecza i renesansu, red. S. Nieznanowski, J. Pelc, Lublin 1994, pp. 365–393.
Tazbir J., Piotr Skarga — szermierz kontrreformacji, Warszawa 1983.
Tazbir J., Społeczna funkcja kultu Izydora „Oracza” w Polsce w XVII wieku, “Przegląd Historyczny” 46 (1955) 3, pp. 420–444.
Tazbir J., Święci, grzesznicy i kacerze. Z dziejów polskiej kontrreformacji, Warszawa 1959.
Teusz L., „Bolesna Muza nie Parnasu Góry, ale Golgoty”. Mesjady polskie XVII stulecia, Warszawa 2002.
Witkowska A., Nastalska J., Staropolskie piśmiennictwo hagiograficzne, t. 1: Słownik hagiografów polskich, Lublin 2007.
Wojnowski J. CSSR, Rozwój czci Matki Bożej w Polsce, “Homo Dei” 26 (1957) 6, pp. 846–862.
Wojtyska H.D. CP, Męka Chrystusa w religijności polskiej XVI–XVIII wieku, in: Męka Chrystusa wczoraj i dziś, red. H.D. Wojtyska CP, J.J. Kopeć CP, Lublin 1981, pp. 61–79.
Wolny J., Łaciński zbiór kazań Peregryna z Opola i ich związek z tzw. „Kazaniami gnieźnieńskimi”, in: Średniowiecze. Studia o kulturze, red. J. Lewański, t. 1, Warszawa 1961, pp. 171–238.
Wróbel E.E. CSFN, Życie religijne i zakonne w Polsce na przełomie XVI i XVII wieku, in: Cztery wieki Karmelitów Bosych w Polsce 1605–2005. Materiały z ogólnopolskiego sympozjum historyczno-teologicznego, Aula Collegium Novum, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 21–22 listopada 2005, red. A. Ruszała OCD, Kraków 2005, pp. 15–38.
Wyczawski H.E., Dzieje Kalwarii Zebrzydowskiej, Kraków 1947.
Wyczawski H.E., Kalwaria Zebrzydowska. Historia klasztoru bernardynów i kalwaryjskich dróżek, Kalwaria Zebrzydowska 1987.
Wydra W., Miejsce Władysława z Gielniowa w kształtowaniu się średniowiecznej poezji religijnej, in: Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce, red. T. Michałowska, Warszawa 1993, pp. 69–82.
Wzorce osobowe w dawnej literaturze i kulturze polskiej, red. B.M. Puchalska-Dąbrowska, E.A. Jurkowska, Białystok 2018.
Zalewski L., Cząstka Krzyża Chrystusowego w kościele św. Stanisława OO. Dominikanów, Lublin 1946.