Słowa kluczowe
Septuaginta
Pierwsza Księga Machabejska
Demetriusz I Soter
powstanie machabejskie
Jak cytować
Abstrakt
Prezentowana perykopa biblijna 1 Mch 7,1-4 opisuje wydarzenie, które miało miejsce daleko poza zasięgiem działań powstańców machabejskich. Jest jednak ściśle związana z historią narodu wybranego i w istotny sposób wpływa na ewolucję sytuacji polityczno-religijnej Żydów w tym okresie. Szczególnie warta analizy jest adekwatność prezentowanych faktów historycznych oraz teologiczne spojrzenie na nie, którym autor nadaje pierwszorzędne znaczenie. Temu właśnie poświęcony jest niniejszy artykuł zestawiający dane historyków starożytnych z relacją biblijną. W ten sposób historia narodów i królestw ukazana jest jako część wielkiego planu Bożego realizującego się nawet nieświadomie poprzez działanie uczestników toczących się wydarzeń. Taka prezentacja dotyczy bohaterów zarówno głównych, jak i drugoplanowych. Krótki fragment 1 Mch 7,1-4 pokazuje, jak hagiograf świadomie uwypukla pewne fakty, dobiera odpowiednią składnię i słownictwo, aby ukazać działanie Boga. Wprawdzie stoi On za zasłoną ludzkich działań, ale właśnie On decyduje ostatecznie o ich przebiegu.
Bibliografia
Allen L. C., Ezekiel 20-48, Word Biblical Commentary 29, Dallas 1990.
Allen L. C., Jeremiah. A Commentary, Old Testament Library, Louisville-London 2008.
Ancient Earthquakes, ed. M. Sintubin et al., Special Paper 471, The Geological Society of America, Boulder 2010.
Appian, Roman History 11: The Syrian Book, Vol. 3, trans. B. McGing, Loeb Classical Library (=LCL) 4, Cambridge (MA) 2019.
Badian E., Foreign Clientelae (264-70 BC), Oxford-New York 2000.
Bar-Kochva B., Judas Maccabaeus: The Jewish Struggle Against the Seleucids, Cambridge 1989.
Bederman D. J., International Law in Antiquity, Cambridge-New York 2001.
Block D. I., The Book of Ezekiel. Chapters 1-24, New International Commentary on the Old Testament, Grand Rapids-Cambridge 1997.
Bourguet D., Des métaphores de Jérémie, Études Bibliques 9, Paris 1987.
Breneman M., Ezra - Nehemiah - Esther. An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture, New International Version - New American Commentary 29, Nashville 1993.
Briant P., Histoire de l’Empire perse, de Cyrus à Alexandre, Paris 1996.
Burton P. J., Friendship and Empire: Roman Diplomacy and Imperialism in the Middle Republic (353-146 BC), Cambridge 2011.
Bush F., Ruth/Esther, Word Biblical Commentary 9, Dallas 1996.
Capdetrey L., Le pouvoir séleucide. Territoire, administration, finances d’un royaume hellénistique (312-129 avant J.-C.), coll. “Histoire”, Rennes 2007.
Champion C. B., Cultural Politics in Polybius’s Histories, Berkeley-Los Angeles-London 2004.
Clines D. J. A., Job 1-20, Word Biblical Commentary 17, Dallas 1989.
Cooper Sr. L. E., Ezekiel. An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture, New International Version - New American Commentary 17, Nashville 1994.
DeVries S. J., 1 Kings, Word Biblical Commentary 12, Waco 1985.
Dictionnaire de la civilisation phénicienne et punique, ed. E. Lipiński, Turnhout 1992.
Dillon M., Garland L., Ancient Rome: A Sourcebook, Abingdon 2005.
Diodorus Siculus, Library of History, Vol. 7: Books 15.20-16.65, trans. C. L. Sherman, Loeb Classical Library 389, Cambridge (MA) 1952.
Doran R., The first book of Maccabees, in: The New interpreter’s Bible, ed. L. E. Keck, D. L. Petersen, Vol. 4, Nashville 1996.
Duyrat F., Arados hellénistique. Étude historique et monétaire, Beyrouth 2005.
Eckstein A. M., Moral Vision in the Histories of Polybius, Berkeley-Los Angeles-London 1995.
Gauthier P., Les cites hellénistiques: épigraphie et histoire true colorsdes institutions et des régimes politiques, in: Actes du VIII Congrès International d’Épigraphie Grecque et Latine, Athènes, 3-9 octobre 1982, Athènes 1984, pp. 82-107.
Gera D., Judaea and Mediterranean Politics: 219 to 161 B.C.E., Leiden-New York-Köln 1998.
Goldstein J. A., I Maccabees. A New Translation with Introduction and Commentary, The Anchor Bible 41, Garden City 1976.
Hayes J. H., Mandell S., The Jewish People in Classical Antiquity: From Alexander to Bar Kochba, Louisville-London-Leiden 1998.
House P. R., 1,2 Kings. An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture, New International Version - New American Commentary 8, Nashville 1995.
Howard Jr. D. M., Joshua. An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture, New International Version - New American Commentary 5, Nashville 1998.
Huey Jr. F. B., Jeremiah, Lamentations. An Exegetical and Theological Exposition of Holy Scripture, New International Version - New American Commentary 16, Nashville 1993.
International Dictionary of Historic Places, Vol. 4: Middle East and Africa, ed. T. Ring, N. Watson, P. Schellinger, Chicago 1996.
Johnson A. C., Coleman-Norton P. R., Bourne F. C., Ancient Roman Statutes: A Translation with Introduction, Commentary, Glossary and Index, Austin 1961.
Josephus, Jewish Antiquities, Vol. 5: Books 12-13, trans. R. Marcus, Loeb Classical Library 365, Cambridge (MA) 1943.
Księga Estery z komentarzem Malbima, Kraków 2004.
Livy, Julius Obsequens, History of Rome, Vol. 14: Summaries. Fragments. Julius Obsequens. General Index, trans. A. C. Schlesinger, Loeb Classical Library 404, Cambridge (MA) 1959.
Long G., The Decline of the Roman Republic, Vol. 3, London 1869.
Ma J., Antiochos III and the Cities of Western Asia Minor, Oxford 1999.
Morby J. E., Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, tł. M. Rusinek, Kraków 1998.
Mørkholm O., Early Hellenistic Coinage. From the accession of Alexander to the peace of Apamea (336-188 B.C.), Cambridge 2001.
Nawrot J., Kryzys religijny w Judei za Antiocha IV Epifanesa. Teologia historii w 1 Mch 1,1-2,26, Poznań 2012.
Nawrot J., Pierwsza Księga Machabejska. Rozdziały 6,17-16,24, Nowy Komentarz Biblijny - Stary Testament XIV/II, Częstochowa 2020.
Nicolet C., Rome et la conquête du monde méditeranéen: 264-27 avant J.-C., Vol. 2: Genèse d’un empire, Paris 2004.
Picard O., Callataÿ de F., Duyrat F., Gorre G., Prévot D., Royaumes et cités hellénistiques: de 323 à 55 av. J.-C., Lassay-les-Châteaux 2003.
Polybius, The Histories. Books 28-39. Unattributed Fragments, Vol. 6, trans. W. R. Patton, rev. W. L. Walbank, C. Habicht, The Loeb Classical Library 161, Cambridge (MA) 2012.
Rappaport U., The Hellenistic World as Seen by the Book of Daniel, in: RASHI 1040-1990: Hommage à Ephraïm E. Urbach. IV Congrès européen des Études juives, ed. G. Sed-Rajna, Cerf, Paris 1993, pp. 71-79.
Rey-Coquais J.-P., Arados et sa pérée aux époques grecque, romaine et byzantine, Paris 1974.
Salamé-Sarkis H., Chronique archéologique du Liban-Nord. I. Fouilles d’El-Mina-Tripolis, “Bulletin du Musée de Beyrouth” 24(1971), pp. 91-102.
Sherwin-White S. M., Kuhrt A., From Samarkhand to Sardis: A New Approach to the Seleucid Empire, Berkeley-Angeles 1993.
Sweeney M. A., I & II Kings. A Commentary, Old Testament Library, Louisville-London 2007.
Taylor M., Antiochus the Great, Barnsley 2013.
The New Complete Works of Josephus, trans. W. Whiston, Grand Rapids 1999.
Thompson J. A., The Book of Jeremiah, New International Commentary on the Old Testament, Grand Rapids 1980.
Vermeylen J., La maison de Saül et la maison de David, in: Figures de David à travers la Bible. XVII congrès de l’ACFÉtudes Bibliques: Lille, 1-5 septembre 1997, Association Catholique Française pour l’Étude de la Bible, Lectio Divina 177, Paris 1999.
Wipszycka E., Bravo B., Historia starożytnych Greków, t. 3: Okres hellenistyczny, Warszawa 2010.
Ziółkowski A., Historia Powszechna. Starożytność, Warszawa 2011.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Janusz Nawrot
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.