Keywords
mediaeval Dominicans
Peregrine of Opole
How to Cite
Abstract
This article examines the evolving position of Polish mediaeval Dominicans on the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary by tracing the gradual shift from opposing to supporting views within Polish theology and Marian devotion. It explores selected mediaeval Polish preaching heritage to illustrate this transition. Initially, the article discusses the 14th-century sermons by the Dominican friar Peregrine of Opole, who staunchly upheld opposing beliefs on the Immaculate Conception. It then moves to the 15th-century sermons by Piotr of Miłosław, which reflect a gradual shift in Polish theology and worship from the conception and purification of Mary in the womb of Saint Anne to an acceptance of the Immaculate Conception. Finally, it presents sermons by the 16th-century preacher Jan of Szamotuły (Paterek), a prominent advocate for the Immaculate Conception. The findings confirm that while the opposing stance, prevalent among medieval Dominicans such as Peregrine of Opole and influenced by Bernard of Clairvaux and Thomas Aquinas, remained significant, it increasingly yielded to the Immaculate Conception supporting perspectives of the Franciscan School.
References
Bernard z Clairvaux, List do kanoników z Lyonu w sprawie Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, ‘Roczniki Teologiczne’ 2 (2001) 48, pp. 147–152.
Bracha K., Maria Mediatrix — Maria Adiutrix. Pobożność maryjna w nauczaniu kaznodziejskim w Polsce późnego średniowiecza, Warszawa 2023.
Fijałek J., Nasza krakowska nauka o Niepokalanym Poczęciu NMP w wiekach średnich, ‘Przegląd Polski’ 6 (1900), pp. 420–486.
Ioannis Długosi, Historiae Polonicae, vol. 3, Cracoviae 1876.
Jan z Szamotuł (Paterek), Kazania o Maryi Pannie czystej, Kraków 1880.
Jan z Szamotuł, Kazania o Maryi Pannie czystej, in: Teksty o Matce Bożej. Polskie średniowiecze, wstęp, wybór i opracowanie R. Mazurkiewicz, Niepokalanów 2000, pp. 265–280.
Kaeppeli T., Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, vol. 3, Romae 1980.
Kochaniewicz B., Bernard z Clairvaux, Tomasz z Akwinu i uświęcenie Najświętszej Maryi Panny, ‘Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie’ 28 (2021), pp. 159–176. DOI: https://doi.org/10.18276/skk.2021.28-08
Kochaniewicz B., O źródłach dominikańskiego kaznodziejstwa XII wieku na przykładzie kazań Jakuba z Voragine i Peregryna z Opola, in: Święty Jacek i dziedzictwo dominikańskie, red. E. Mateja, A. Pobóg-Lenartowicz, M. Rowińska-Szczepaniak, Opole 2008, pp. 91–114.
Kochaniewicz B., Średniowieczni dominikanie o Matce Bożej, Kraków 2008.
Kopeć J., Bogarodzica w kulturze polskiej XVI wieku, Lublin 1997.
Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej wg pierwotnego wyd. z r. 1823 powtórnie wydał Stanisław Motty, the text is available at ‘Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa’: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/540472/edition/460105?language=pl [accessed: 6.10.2023].
Lewicki J., Bernardyn z Busti OFM, in: Encyklopedia katolicka, vol. 2, Lublin 1995, c. 312.
Pelikan J., Maryja przez wieki, tłum. J. Pociej, Kraków 2012.
Peregrinus de Opole, Sermones de tempore et de sanctis, red. R. Tatarzyński, Warszawa 1997.
Petrus de Miłosław, Sermones dominicales et festivales, rkp. BN111 3021, f. Ira-379v.
Rozmyślania przemyskie, https://polona.pl/preview/6a83558e-1ac6-46e2-86c4-b145e04a3273 [accessed: 6.10.2023).
Teksty o Matce Bożej. Dominikanie średniowieczni, przekład i wstęp o. J. Salij OP, Niepokalanów 1992.
Teksty o Matce Bożej. Polskie średniowiecze, wstęp, wybór i opracowanie R. Mazurkiewicz, Niepokalanów 2000.
Thomas de Aquino, Summa Theologiae, Cinissello Balsamo 1988.
Wąsowicz H., Łaciński cyzjojan krakowski, in: Materiały do dziejów społeczno-religijnych w Polsce, Lublin 1974, pp. 5–17.
Wojtkowski J., Kult Matki Boskiej w polskim piśmiennictwie do koniec XV wieku, ‘Studia Warmińskie’ 3 (1966), pp. 221–299.
Wojtkowski J., Początki kultu Matki Boskiej w Polsce w świetle najstarszych rękopisów, ‘Studia Warmińskie’ 1 (1964), pp. 215–257.
Wojtkowski J., Powstanie Godzinek o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny z modlitw Wacława, https://repozytorium.theo-logos.pl/xmlui/bitstream/handle/123456789/6149/Wojtkowski_Powstanie_godzinek.pdf?sequence=1&isAllowed=y [accessed 5.10.2023].
Wojtkowski J., Wiara w Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny w Polsce w świetle średniowiecznych zabytków liturgicznych. Studium historyczno-dogmatyczne, Lublin 1958.
Wolny J., Łaciński zbiór kazań Peregryna z Opola i ich związek z tzw. „Kazaniami gnieźnieńskimi”, in: Średniowiecze. Studia o kulturze, red. J. Lewański, vol. 1, Warszawa 1961, pp. 171–238.
License
Copyright (c) 2024 Paweł Kiejkowski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.