Parole chiave
współdziałanie
wspólnoty religijne
społeczeństwo obywatelskie
Come citare
Abstract
Celem opracowania jest przedstawienie wkładu abp. Ignacego Tokarczuka w przygotowanie — w oparciu o zasoby religijne — podłoża społecznego w państwie komunistycznym pod budowę społeczeństwa obywatelskiego. Na podstawie analizy źródeł zastanych ustalono, że Tokarczuk, wdrażając zasady katolickiej nauki społecznej, a także wykorzystując prawidłowości funkcjonowania religijnych społeczności lokalnych i mechanizmy umożliwiające ich rozwój, przyczynił się nie tylko do progresu życia religijnego, lecz także zintegrował, upodmiotowił i zaktywizował mieszkańców diecezji przemyskiej. Wyzwalając kapitał społeczny i umiejętnie nim zarządzając, kształtował u obywateli dyspozycje do współdziałania, samoorganizacji, samorządności i podejmowania oddolnych inicjatyw na rzecz dobra wspólnego, a także rozbudował sieci społecznego zaangażowania niezbędne do funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego.
Riferimenti bibliografici
Adamczyk M., Kapitał społeczny szansą na budowanie partnerskich relacji we wspólnotach lokalnych, w: Pomoc jako zachowanie prospołeczne, red. T. Zbyrad, B. Krempa, Lublin 2012, s. 489–500.
Adamczyk M., Wprowadzenie do teorii kapitału społecznego, Lublin 2013.
Adamski J.F., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk, wielki pasterz Kościoła w Polsce, Księga pamiątkowa w 100. rocznicę urodzin śp. arcybiskupa Ignacego Tokarczuka zawierająca reprint książki pt. „Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka”, red. J.F. Adamski, A. Pyszkowska, Z. Śliwa, Rzeszów 2018.
Bartosek K., Europa Środkowa i Południowo-Wschodnia, tłum. A. Daniłowicz-Grudzińska, w: Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, red. S. Courtois, tłum. zbiorowe, Warszawa 1999, s. 367–425.
Bełch K., Strategie duszpasterskie arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, w: Arcybiskup Ignacy Tokarczuk w oczach społeczeństwa, oprac. J. Zimny, Sandomierz 2003, s. 217–228.
Bober S., Trudny przeciwnik. Arcybiskup Ignacy Tokarczuk, Lublin 2020.
Bobko A., Laudacja wygłoszona podczas uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Rzeszowskiego JE Księdzu Arcybiskupowi Ignacemu Tokarczukowi, „Gazeta Uniwersytecka” 3 (2009), s. 8–9.
Bokajło W., Amerykańskie korzenie kapitału społecznego, w: Kapitał społeczny — interpretacje, impresje, operacjonalizacja, red. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, s. 19–42.
Brożyniak A., Ks. bp Ignacy Tokarczuk a podziemny Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” Regionu Południowo-Wschodniego, „Nasz Przemyśl”, wydanie specjalne z 24.6.2012, s. 32–33.
Carrier H., Rola grup odniesienia w integracji postaw religijnych, tłum. Z. Skórzyńska, K. Wróblewska, w: Socjologia religii. Wybór tekstów, oprac. F. Adamski, Kraków 1983, s. 139–152.
Casaroli A., Discorso di S. E. il cardinale Agostino Casaroli in occasione della solenne commemorazione del Sommo Pontefice Paolo VI nel centenario della nascita, Città del Vaticano 1997.
Cywiński B., Świadectwo trudnego przykładu, „Studia Rzeszowskie” 10 (2003), s. 103–108.
Dekret o apostolstwie świeckich, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, wyd. 3, Poznań 1986.
Draus J., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk a opór społeczny w diecezji przemyskiej, „Studia Rzeszowskie” 10, (2003), s. 109–116.
Duda A., List do uczestników i organizatorów uroczystych obchodów 35. Rocznicy porozumień rzeszowsko-ustrzyckich i uroczystości odsłonięcia tablicy ku czci Księdza Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka w Rzeszowie, w: M. Krzysztofiński, Arcybiskup Ignacy Tokarczuk (1918–2012). Metropolita przemyski obrządku łacińskiego, Rzeszów–Warszawa 2019, s. 498.
Fil K., Suplement, „Nasz Przemyśl”, wydanie specjalne z 24.6.2012, s. 26–29.
Firlit E., Parafia rzymskokatolicka w Polsce w okresie transformacji systemowej (studium socjologiczne), Warszawa 1998.
Frankowski E., Homilia, w: Pożegnanie „Niezłomnego Pasterza” Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, oprac. J. Łobos, Przemyśl 2013, s. 10–16.
Frankowski E., Słowo wstępne, w: Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów–Stalowa Wola 1991, s. 9–13.
Friszke A., Wstęp, w: Solidarność podziemna 1981–1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, tłum. A. i L. Śliwa, Warszawa–Wrocław 1997.
Garbarz A., Działalność duszpastersko-społeczna arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, Rzeszów 2006.
Giza-Poleszczuk A., Przestrzeń społeczna, w: Strategie i systemy. Polacy w obliczu zmiany społecznej, red. A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard, Warszawa 2000, s. 97–166.
Gliński P., Polscy Zieloni. Ruch społeczny w okresie transformacji, Warszawa 1996.
Gorczyca A., Był biskupem niezłomnym, „Gazeta Wyborcza” 2 (2013), s. 2.
Grabowiec P., Znaczenie „religii obywatelskiej” w tworzeniu kapitału społecznego, w: Kapitał społeczny — interpretacje, impresje, operacjonalizacja, red. M. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa 2010, s. 73–84.
Grabowska M., Religijność i Kościół a polityka w III Rzeczypospolitej, w: Oswajanie wielkiej zmiany. Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, oprac. I. Krzemiński, J. Raciborski, Warszawa 2007, s. 387–406.
Grodziski S., Opinia do wniosku Uniwersytetu Rzeszowskiego o nadanie godności doktora honoris causa księdzu arcybiskupowi dr. Ignacemu Tokarczukowi (Kraków, 5 maja 2009 r.), kserokopia maszynopisu w archiwum prywatnym autora artykułu.
Gryz K., Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971–1980, Kielce 2007.
Hałas E., Symboliczna konstrukcja Solidarności: konflikt interpretacji i polityka pamięci, w: Oswajanie wielkiej zmiany. Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, oprac. I. Krzemiński, J. Raciborski, Warszawa 2007, s. 465–478.
Iwaneczko D., Opór społeczny w województwie rzeszowskim 1980–1989 — próba identyfikacji problemu, w: Społeczeństwo Podkarpacia w badaniach rzeszowskiego ośrodka socjologicznego, red. M. Malikowski, Rzeszów 2008, s. 30–39.
Jałowiecki B., Rozwój lokalny, Warszawa 1989.
Jan Paweł II, Encyklika „Evangelium vitae”, Poznań 1995.
Jan Paweł II, Encyklika „Laborem exercens”, Wrocław 1992.
Jan Paweł II, Encyklika „Redemptor hominis”, Wrocław 1986.
Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja „Christifideles laici”, Wrocław 1990.
Jan XIII, Encyklika „Pacem in terris”, w: Dokumenty nauki społecznej Kościoła, cz. 1, red. M. Radwan, L. Dyczewski, A. Stanowski, Rzym–Lublin 1987, s. 271–303.
Jestal J., Społeczeństwo Podkarpacia z perspektywy teorii kapitału społecznego R. Putnama, w: Społeczeństwo Podkarpacia w badaniach rzeszowskiego ośrodka socjologicznego, red. M. Malikowski, Rzeszów 2008, s. 147–156.
Karpiński J., Polska po przejściach, Lublin 2003.
Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1986, s. 537–620.
Koopmans R., Ruchy społeczne, w: Zachowania polityczne, t. 2, red. R.J. Dalton, H.D. Klingemann, tłum. A. Matysiak, Warszawa 2010, s. 329–348.
Krzemiński I., Latentne wzory kultury a dynamika postaw społeczeństwa polskiego, w: Oswajanie wielkiej zmiany. Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, oprac. I. Krzemiński, J. Raciborski, Warszawa 2007, s. 42–60.
Krzysztofiński M., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk — Kustosz Pamięci Kresów, w: Kościół katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917–1990), t. 2, red. M. Krzysztofiński, J. Wołczański, Rzeszów–Lwów 2017, s. 265–279.
Kubaؙ҆t M., Teoria opozycji politycznej, Kraków 2010.
Kumor B., Historia Kościoła, t. 8: Czasy współczesne 1914–1992, Lublin 2001.
Lipian B., Wybrał go Jezus… Ks. Arcybiskup Ignacy Tokarczuk (1918–2012), Jarosław 2013.
Lipski J.J., Komitet Obrony Robotników KOR: Komitet Samoobrony Społecznej, Londyn 1983.
List Jana Pawła II do bp. Ignacego Tokarczuka z okazji nadchodzącej XXV-tej rocznicy konsekracji biskupiej (Watykan, 29 stycznia 1991 r.), w: Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów–Stalowa Wola 1991, s. 6.
List prezydenta RP Lecha Wałęsy do bp. Ignacego Tokarczuka z okazji 25-tej rocznicy konsekracji ordynariusza przemyskiego (Warszawa, 8 lutego 1991 r.), w: Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów–Stalowa Wola 1991, s. 7.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2019.
Michel P., Kościół katolicki a totalitaryzm, tłum. F. Łobodziński, Warszawa 1995.
Michnik A., Kościół — lewica — dialog, (Biblioteka Gazety Wyborczej), Warszawa 2009.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Departament IV, Almanach biskupów Kościoła katolickiego w Polsce (31 marca 1988 r.), mps w archiwum prywatnym abp. Ignacego Tokarczuka.
Misztal W., Kościański A., Zakwestionowana dychotomia? W poszukiwaniu nowego paradygmatu poznawczego dla studiów nad współczesnym społeczeństwem obywatelskim, „Zeszyty Naukowe KUL” 66 (2023) 2, s. 78–100. DOI: https://doi.org/10.31743/znkul.16230
Musicie wiedzieć, czego chcecie. Rozmowa z księdzem biskupem Ignacym Tokarczukiem, ordynariuszem diecezji przemyskiej, członkiem Rady Głównej Episkopatu Polski, rozmawiali A. Urbański, A. Wieczorek, „Tygodnik Rolników «Solidarność»” 1 (1989) 1, s. 10–11.
„Nie można zdradzić Ewangelii”. Rozmowy z abp. Ignacym Tokarczukiem, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Kraków 2012.
Nowak S., Parafia — cud zakorzenienia Kościoła, w: Arcybiskup Ignacy Tokarczuk w oczach społeczeństwa, oprac. J. Zimny, Sandomierz 2003, s. 181–189.
Nowak S., System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne” 4 (1979), s. 155–173.
Paczkowski A., Polacy pod obcą i własną przemocą, w: Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowanie, red. S. Courtois, tłum. zbiorowe, Warszawa 1999, s. 341–366.
Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce 2005.
Pawlak M., Jak przemieszcza się próżnia? Wędrówki tezy Stefana Nowaka między obrazami i kontekstami, „Stan Rzeczy” 1 (2016), s. 316–335. DOI: https://doi.org/10.51196/srz.10.16
Porta D. della, Diani M., Ruchy społeczne. Wprowadzenie, tłum. A. Sadza, Kraków 2009.
Praca nigdy nie jest skończona. Z ks. abp. Ignacym Tokarczukiem rozmawia ks. Zbigniew Suchy, „Niedziela. Niedziela Przemyska” 38 (1995) 6, s. VIII.
Putnam R.D., Demokracja w działaniu: tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, tłum. J. Szacki, Kraków–Warszawa 1995.
Putnam R.D., Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, tłum. P. Sadura, S. Szymański, Warszawa 2008.
Radziewicz-Winnicki A., Ideologia a partycypacja społeczna. Rola i znaczenie kapitału społecznego, w: Kapitał społeczny a nierówności — kumulacja i redystrybucja, red. K. Marzec-Holka, H. Guzy-Steinke, Bydgoszcz 2009, s. 13–27.
Relacja Andrzeja Wielowieyskiego, w: Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Lwów 2016, s. 375–377.
Relacja Bolesława Fleszara, w: Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Lwów 2016, s. 121–122.
Relacja Jerzego Malinowskiego, w: Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Lwów 2016, s. 235–237.
Relacja ks. Stanisława Bartmińskiego, w: Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Lwów 2016, s. 21–26.
Relacja Mariana Piłki, w: Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Lwów 2016, s. 285.
Relacja Marka Kamińskiego, w: Non omnis moriar. Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Lwów 2016, s. 185–188.
Rudnicka M., Budownictwo sakralne misją trudnych czasów, w: Księga pamiątkowa w 100. rocznicę urodzin śp. arcybiskupa Ignacego Tokarczuka zawierająca reprint książki pt. „Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka”, red. J.F. Adamski, A. Pyszkowska, Z. Śliwa, Rzeszów 2018, s. 115–127.
Ryczan K., Homilia, w: Pożegnanie „Niezłomnego Pasterza” Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, oprac. J. Łobos, Przemyśl 2013, s. 19–23.
Sadłoń W., Religijny kapitał społeczny. Kapitał społeczny a Kościół katolicki w społecznościach lokalnych w Polsce, 2014, https://www.researchgate.net/publication/303523181_Religijny_kapital_spoleczny [dostęp: 16.8.2023].
Sielezin J.R., Ewolucja NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981 jako ruchu społecznego quasi-politycznego: etapy, okresy, znamiona, w: Nowe ruchy społeczne, red. M. Marczewska-Rytko, D. Maj, Lublin 2017, s. 215–231.
Siwek S., Budownictwo sakralne — ciąg dalszy, „Tygodnik Powszechny” 15 (1986) 2, s. 3.
Staniszkis J., Ontologia socjalizmu, Kraków–Nowy Sącz 2006.
Swianiewicz P., Herbst J., Lackowska M., Mielczarek A., Szafarze darów europejskich. Kapitał społeczny a realizacja polityki regionalnej w polskich województwach, Warszawa 2008.
Szacki J., Liberalizm po komunizmie, Kraków 1994.
Szacki J., Protoliberalizm: autonomia jednostki i społeczeństwo obywatelskie, w: Oswajanie wielkiej zmiany. Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, oprac. I. Krzemiński, J. Raciborski, Warszawa 2007, s. 263–277.
Szkutnik J., Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej, „Studia Rzeszowskie” 2 (1995), s. 135–143.
Szymczak W., Partycypacja osób zaangażowanych społecznie. Struktura, funkcje, modele, Lublin 2013.
Tajne dokumenty Państwo–Kościół 1980–1989, Londyn–Warszawa 1993.
Tarniewski M., Ewolucja czy rewolucja, Paryż 1975.
Tokarczuk I., Boże zwycięstwo, „Studia Rzeszowskie” 10 (2003), s. 141–150.
Tokarczuk I., Budowa kościoła parafialnego w służbie tworzenia wspólnoty kościelnej, „Ateneum Kapłańskie” 113 (1989) 1, s. 50–61.
Tokarczuk I., Duszpasterstwo polskie w perspektywie roku 2000, w: Problemy duszpasterskie, t. 10, Warszawa 1985, s. 15–60.
Tokarczuk I., Kazania pasterskie 1966–1992, oprac. J. Twardy, Przemyśl 1992.
Tomczyk J., Społeczeństwo obywatelskie jako idee i praktyka społeczna. Wybrane paradygmaty teoretyczno-ideowe, w: Społeczeństwo obywatelskie w teorii i praktyce, red. R. Boguszewski, Warszawa 2018, s. 11–19.
Wołczański J., W opiniach i komentarzach prasowych, w: Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów–Stalowa Wola 1991, s. 157–191.
Licenza
Copyright (c) 2024 Witold Jedynak
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 4.0 Internazionale.