Abstract
The article focuses on two different categories of Old Polish service peasants, which were connected with operating and maintaining medieval routes (roads) in the Polish state under the early Piast dynasty. The first question, discussed by the authors, refers to the Polish place name Czastary (Wieluń district), which seems to represent a service village, inhabited earlier by “road-workers” (Lat. stratifices) originally called *castari (< Proto-Slavic *cěstarjь, pl. *cěstarji). The second problem concerns Old Polish “bridge-makers”. It is suggested, on the basis of the toponomastical data (see three Polish place names Bierwce, Bierniki and Biernik), that the peasants who were obliged to create bridges or foot-bridges, were called *bi(e)rwci (< Proto-Slavic *brъvьсi) or *bi(e)rwnici (< Proto-Slavic *brъvьnici).References
Bańkowski A., 1982, Zmiany morfemiczne w toponimii polskiej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Bańkowski A., 1984, Ciekawe relikty leksykalne wśród mazowieckich nazw polnych, „Język Polski” 64, z. 1–2, s. 122–143.
Bańkowski A., 2000, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa.
Bezlaj F., 1976, Etimološki slovar slovenskega jezika, vol. 1, Ljubljana.
Blažek V., 2006, Jsou cesty Indoevropanů nevyzpytatelné?, w: Teorie a empirie. Bichla pro Krčmovó, red. T. Hoskovec, O. Šefčík, R. Sova, Brno, s. 193–217.
Buczek K., 1956, Łagiewniki, „Język Polski” 36, s. 245–257.
Buczek K., 1957, Kto to byli żyrdnicy (żerdnicy)?, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 5, zesz.3–4, s. 454–461.
Buczek K., 1958a, Książęca ludność służebna w Polsce wczesnofeudalnej, Wrocław–Kraków.
Buczek K., 1958b, Podstolice, pstrościce i węgierce. Przyczynek do badań nad toponomastyką staropolską,
„Onomastica” 4, zesz. 1(7), s. 1–27.
Buczek K., 1959, Zagadnienie polskiego naroku, „Przegląd Historyczny” 50, nr 4, s. 665–697.
Buczek K., 1969, O wsiach służebnych w ziemi kaliskiej, „Kwartalnik Historyczny” 76, zesz. 3, s. 695–698.
Buczek K., 1975, O chłopach w Polsce piastowskiej, cz. 2, „Roczniki Historyczne” 41, s. 1–79.
Dočkalová L., Blažek V., 2011, On Indo-European Roads, „The Journal of Indo-European Studies” 39, zesz. 3–4, s. 299–341.
Domański J., 1967, Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego, Warszawa.
Domański J., 1974, Śląskie nazwy służebne, cz. 1, „Onomastica” 19, s. 5–42.
Domański J., 1975, Śląskie nazwy służebne, cz. 2, „Onomastica” 20, s. 5–34.
Филин Ф.П. (red.), 1968, Словарь русских народных говоров, вып. 3, Москва.
Gąsiorowski A., 1975, Służebne osady, w: Słownik starożytności słowiańskich. Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych do schyłku wieku XII, t. 5, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 309–312.
Gluhak A., 1993, Hrvatski etimološki rječnik, Zagreb.
Kamińska J., 1953, Grody wczesnośredniowieczne ziem Polski środkowej na tle osadnictwa, Łódź.
Kamińska M., 1964, Nazwy miejscowe dawnego województwa sandomierskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Karłowicz J., 1900, Słownik gwar polskich, Kraków.
Kostrzewski J., 1947, Kultura prapolska, Poznań.
Kolańczyk K., 1950, Osady służebne w Polsce piastowskiej, „Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności” 51, nr 6, s. 365–368.
Коломиец В.Т., 1986, Названия дорог в индоевропейских языках, „Этимология 1984”, Москва.
Kozierowski S., 1921, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Poznań.
Kozierowski S., 1926, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, t. 6, Poznań.
Куркина И.В., 1971, Из наблюдений над некоторыми названиями дорог и тропинок в славянских языках, „Этимология 1968”, Москва.
Modzelewski K., 1987, Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Nalepa J., 1959, Czastary, „Språkliga Bidrag” 3, nr 13, s. 41–44.
Nalepa J., 1966, Studia nad wczesnośredniowiecznym nazewnictwem i osadnictwem Ziemi Kaliskiej. Wsie służebne Wielkopolski południowo-wschodniej, „Årsbok” 1963/1964 [wyd. 1966], s. 51–141.
Nalepa J., 1968, Studia nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem i nazewnictwem Ziemi Kaliskiej. Wsie służebne Wielkopolski południowo-wschodniej, „Rocznik Kaliski” 1, s. 292–347 (nieco poprawiona wersja pracy: Nalepa 1966).
Nobis I., 2013, Służebne nazwy miejscowe w Polsce piastowskiej, Kraków.
Pleteršnik M., 2006, Slovensko-nemški slovar, t. 1, Ljubljana.
Reichan J., Urbańczyk S. (red.), 1990, Słownik gwar polskich, t. 3, z. 2(8), Wrocław–Warszawa–Kraków.
Rejzek J., 2015, Český etymologický slovník, Praha.
Rosin R., 1961, Ziemia Wieluńska w XII–XVI w. Studia z dziejów osadnictwa, Łódź.
Rosin R., 1963, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Warszawa.
Rospond S., 1984, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Rymut K., 1975, Służebne i zawodowe nazwy miejscowe w Małopolsce, „Onomastica” 20, s. 143–168.
Rymut K., 1997, Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, t. 2, Kraków.
Sapkowski A., 2006, Lux perpetua, Warszawa.
Siatkowski J., 2005, Słowiańskie nazwy wykonawców zawodów w historii i dialektach, Warszawa.
Skok P., 1971, Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, t. 1, Zagreb.
Sławski F., 1974, Słownik prasłowiański, t. 1, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Sławski F., 1976, Słownik prasłowiański, t. 2, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Smoczyński P., 1972, Problematyka polskich nazw służebnych w oświetleniu historyków i językoznawców, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Lublin – Polonia”, vol. 27(1), Sectio F, Lublin, s. 161–196.
Snoj M., 1997, Slovenski etimološki slovar, Ljubljana.
Трубачев О.Н., 1976, Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд, вып. 3, Москва.
Witczak K.T., 2014, Nazwy służebne w ziemi wieluńskiej, [w:] In honorem. Studia ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Tadeuszowi Olejnikowi w 80. rocznicę urodzin, red. ks. S. Zabraniak, Z. Włodarczyk, („Rocznik Wieluński” 14), Wieluń, s. 125–143.
Wójcik U., 2001, Nazwy miejscowe dawnego województwa rawskiego, Warszawa–Kraków.
Wójcik U., 2013, Polskie toponimy związane z organizacją gospodarczą państwa wczesnopiastowskiego. Nazwy miejscowe motywowane antroponimami zbiorowymi, Kraków.