Słowa kluczowe
pamięć
trauma
literatura
wojna
Jak cytować
Abstrakt
Podejmowane w kulturze ukraińskiej próby refleksji oraz przepracowania traumatycznego doświadczenia totalitarnej przeszłości są uwidaczniane w pojawiających się ostatnio tekstach literackich. Większość z nich odzwierciedla najbardziej aktualne problemy teraźniejszości w świetle doświadczeń traumatycznych, spowodowanych radziecką polityką represyjną wobec narodu ukraińskiego w XX wieku. Dzisiejsza wojna rosyjsko-ukraińska, która rozpoczęła się w Donbasie w 2014 roku, jest niczym innym, jak walką przeciwko narzuconej przez Rosję wizji tożsamości oraz próbą odzyskania przez Ukraińców właściwego obrazu pamięci historycznej. Ta kwestia jest poruszana na różnych poziomach przez przedstawicieli różnych pokoleń. Jednak dla generacji najmłodszej stanowi chyba największe wyzwanie, o czym dobitnie świadczy analizowana w artykule powieść Haśki Szyjan Za plecami. W tej powieści obserwujemy rzeczywistość poprzez spojrzenie młodej dziewczyny, która próbuje odzyskać równowagę psychiczną po bezpośrednim doświadczeniu wojny.
Bibliografia
Гребенюк Т., Наратив однієї втечі: просторові чинники занурення у світ роману Гаськи Шиян „За спиною”, [в:] „Вісник Запорізького національного університету. Філологічні науки”, 2019, № 1, с. 5–10.
Епплбом Е., Залізна завіса: Приборкання Східної Європи, 1944–1956, пер. з англ. І. Гарнік, Київ: Вид. дім „Києво-Могилянська академія”, 2017.
Середа В., „За спиною”: Роман про війну – без війни, [в:] Електронний ресурс: http://www.golos.com.ua/article/332773.
Харамурза Д., Інший погляд на війну: відгук на роман Гаськи Шиян „За спиною”, [в:] Електронний ресурс: http://litakcent.com/2019/04/11/inshiy-poglyad-na-viynu-retsenziya-na-roman-gaski-shiyan-za-spinoyu/.
Харчук Р., Паперова душа літературного персонажа як знак реальності, [в:] Електронний ресурс: https://zbruc.eu/node/90302.
Юнг К.-Ґ., Психологія і поезія, [в:] Слово. Знак. Дискурс: Антологія світової літературно-критичної думки ХХ ст., ред. М. Зубрицька, 2-ге вид., доп., Львів: Літопис, 2002.
Gilmore L., Przypadki graniczne: trauma, autoreprezentacja i prawne formy tożsamości, [w:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: Universitas, 2015.
Hunt N.C., Memory, War and Trauma, New York: Cambridge University Press, 2010.
LaCapra D., Trauma, nieobecność, utrata, [w:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: Universitas, 2015.
Seltzer M., Kultura rany, [w:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: Universitas, 2015.
Trepte H.-Ch., W poszukiwaniu „innej wolności”. Opcja emigracyjna, czyli nowy nomadyzm, [w:] Opcja niemiecka. O problemach z tożsamością i historią w literaturze polskiej i niemieckiej po 1989 roku, red. W. Browarny, M. Wolting, Kraków: Universitas, 2014.
Шиян Г., За спиною (роман), Харків: Фабула, 2019.
Hrebeniuk T., Naratyv odniiei vtechi: prostorovi chynnyky zanurennia u svit romanu Hasky Shyian “Za spynoiu” [The narrative of one escape: spatial factors of immersion in the world of Haska Shyians novel “Behind the Back”], [v:] “Visnyk Zaporizkoho natsionalnoho universytetu. Filolohichni nauky”, 2019, nr 1, s. 5–10. DOI: https://doi.org/10.26661/2414-9594-2019-1-01
Applebaum E., Zalizna zavisa: Pryborkannia Skhidnoi Yevropy, 1944–1956 [Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe, 1944–1956], perekl. z anhl. Ihor Harnik, Kyiv: VD “Kyievo-Mohylianska Akademia”, 2017.
Sereda V., “Za spynoiu”: Roman pro viinu – bez viiny [“Behind the back”: A novel about the war – without war], [v:] Elektronnyi resurs: http://www.golos.com.ua/article/332773.
Kharamurza D., Inshyi pohliad na viinu: vidhuk na roman Hasky Shyian “Za spynoiu” [Another view of the war: a review of Haska Shyians novel “Behind the Back”], [v:] Elektronnyi resurs: http://litakcent.com/2019/04/11/inshiy-poglyad-na-viynu-retsenziya-na-roman-gaski-shiyan-za-spinoyu/.
Kharchuk R., Paperova dusha literaturnoho personazha yak znak realnosti [The paper soul of a literary character as a sign of reality], [v:] Elektronnyi resurs: https://zbruc.eu/node/90302.
Jung K.-G., Psykholohiia i poeziia [A Psychology and a poetry], [v:] Slovo. Znak. Dyskurs: Antolohiia svitovoi literaturno-krytychnoi dumky XX st., red. M. Zubrytska, 2-he vyd., dop., Lviv: Litopys, 2002.
Gilmore L., Przypadki graniczne: trauma, autoreprezentacja i prawne formy tożsamości [Borderline cases: trauma, self-representation and legal forms of identity], [in:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: Universitas, 2015.
Hunt N.C., Memory, War and Trauma, New York: Cambridge University Press, 2010. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511845017
LaCapra D., Trauma, nieobecność, utrata [Trauma, absence, losing], [in:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: Universitas, 2015.
Seltzer M., Kultura rany [Wound culture], [in:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: Universitas, 2015.
Trepte H.-Ch., W poszukiwaniu „innej wolności”. Opcja emigracyjna, czyli nowy nomadyzm [In the process of searching of «another freedom». The emigration option, or the new nomadism], [in:] Opcja niemiecka. O problemach z tożsamością i historią w literaturze polskiej i niemieckiej po 1989 roku, red. W. Browarny, M. Wolting, Kraków: Universitas, 2014.
Shyian H., Za spynoiu [Behind the Back], Kharkiv: Fabula, 2019.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).