Słowa kluczowe
translation
recipient
heterolingualism
cultural theory of translation
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the paper is to discuss the strategies used when translating inserts in the “third language” (L3). I focus on the situation where the “third language” remains fully understandable for the recipient of the source text. I will present the strategies for translating the Ukrainian text with Russian incrustations into Polish against a comparative background of other language triads.
Bibliografia
Bellos D., The awkward issue of L3, [in:] “Yearbook of Comparative and General Literature”, 2008, vol. 54, p. 114–120.
Buzelin H., Traduire l’hybridité littéraire: Réflexions à partir du roman de Samuel Selvon: The lonely Londoners, “Target” 18:1 (2006), pp. 91–119.
Csernicskó I., Máté R., Bilingualism in Ukraine: value or challenge?, [in:] „Darnioji daugiakalbystė | Sustainable Multilingualism”, 2017, nr 10, s. 14–35.
Danylenko A., Iazychie and Surzhyk: Mixing Languages and Identities in the Ukrainian Borderlands, [in:] The Palgrave Handbook of Slavic Languages, Identities and Borders, ed. by T. Kamusella, M. Nomachi, C. Gibson, Palgrave Macmillan UK, 2016, pp. 81–100.
Del Gaudio S., Ivanova O., Variation in the non-dominant variety of Russian in Ukraine: extralinguistic and intralinguistic perspectives, [in:] Travaux du 19ème CIL | 19th ICL papers, Geneva, 2013.
Dlask J., Dějiny finskošvédské literatury v perspektivě bourdieuovské sociologie [The works of Finnish-Swedish literature in the perspective of Bourdieu sociology], Červený Kostelec: Pavel Mervart, 2018.
Dubisz S., Rozwój współczesnej polszczyzny [The development of the contemporary Polish language], [w:] „Przegląd Humanistyczny”, 1995, t. 39, nr 5 (332) s. 69–88.
Grzesik R., Zmagania słowacko-węgierskie w postrzeganiu wspólnej historii [Slovak-Hungarian struggles in the perception of common history], [w:] „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia”, 2012, t. XIX, s. 31–40.
Kaczmarczyk M., Refleksje nad tożsamością w dramacie Ołeksandra Irwancia „Kłamczuch z Placu Litewskiego” [Reflections on identity in Oleksandr Irwancia’s drama „The Liar from Lithuanian Square”], „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 1995, t. 39, nr 5, s. 279–288.
Kamusella T., Russian: A Monocentric or Pluricentric Language?, [in:] „Colloquia Humanistica”, 2018, vol. 7, s. 153–196.
Kotyńska K., Rozpisać na głosy. Stylizacja językowa okiem praktyka [Write out for voices. Linguistic styling in the eyes of a practitioner], [w:] Translatio i kultura, red. K. Hejwowski, A. Kukułka-Wojtasik, Warszawa: WUW, 2015, s. 327–336.
Kotyńska K.,. Polifonia i wielojęzyczność a przekład: dystopia Ołeha Szynkarenki „Kaharłyk” [Polyphony and multilingualism and translation: Oleh Szynkarenko’s dystopia “Kaharlyk”], [w:] Słowiańskie przyjemności 3: Wielojęzyczność [Slavic Pleasures 3: Multilingualism], red. E. Solak, B. Popiołek, B. Todorović, Kraków: Scriptum, 2020.
Marecki P., Liternet [Liternet], [w:] Liternet. Literatura i internet [Liternet. Literature and Internet], red. P. Marecki, Kraków: Rabid, 2002, s. 5–21.
Petráš R., Menšiny v meziválečném Československu [Minorities in interwar Czechoslovakia], Praha: Karolinum, 2009.
Seals C., Choosing a Mother Tongue. The Politics of Language and Identity in Ukraine, [in:] „Colloquia Humanistica”, 2018, vol. 7.
Simon S., Le Trafic des langues: traduction et culture dans la littérature québécoise, Montréal: Editions du Boréal, 1994.
Skibińska E., Tłumacz wobec powieściowej heterojęzyczności [A translator in the face of the novel’s heterolingualism], [w:] Kompetencje tłumacza. Tom dedykowany prof. dr hab. Elżbiecie Tabakowskiej, Kraków: Tertium, 2012, s. 351–369.
Słowikowska A., Na pograniczu pamięci współczesnych – (nie)pamięć o przeszłości słowackich Węgrów w słowackiej literaturze XXI wieku [On the verge of the memory of contemporaries - (un) memory of the past of Slovak Hungarians in Slovak literature of the 21st century], [w:] „Acta Baltico-Slavica”, 2018, nr 42, s. 66–80.
Sobolewska J., Śląsk jako ciało. Rozmowa z pisarzem Szczepanem Twardochem [Silesia as a body. Interview with the writer Szczepan Twardoch], [w:] „Polityka”, 2014, nr 48.
Sommer Ł., Mowa ojców potrzebna od zaraz. Fińskie spory o język narodowy w pierwszej połowie XIX wieku [The fathers’ speech is needed immediately. Finnish national language disputes in the first half of the 19th century], Warszawa: WUW, 2009.
Tessier, J., Quand la déterritorialisation déschizophrénise ou De l’inclusion de l’anglais dans la littérature d’expression française hors Québec [When deterritorialization de-schizophrenizes or The inclusion of English in French-speaking literature outside Quebec], [in:] “TTR”, 1996, 9 (1), p. 177–209.
Venuti, L., Translation, Heterogeneity, Linguistics, [in:] “TTR”, 1996, 9 (1), p. 91–115.
Warmuzińska-Rogóż, J., Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce [Sketches on literary translation. Literature straight from Quebec in Poland], Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Wołkanowska-Kołodziej E., Jestem z Wilna, to widać [rozmowa z Kristiną Sabaliauskaite] [I’m from Vilnius. Talking whith Khristina Sabaliauskajte], „Gazeta Wyborcza”, 12.09.2015, źródło elektroniczne: https://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,18797977,jestem-z-wilna-to-widac.html?disableRedirects=true (15.12.2020).
Павлишин М., Канон та іконостас [Canon and Iconostasis], Київ: Час, 1997.
Слоньовська Ж., Паненко В. „Сонька”: блискавка кохання з хмар війни, (rozmowa z Ignacym Karpowiczem) [„Sonka”: lightning of love from the clouds of war, (talk with Ignacy Karpowicz)], електронне джерело: https://culture.pl/ru/article/sonka-bliskavka-kohannya-z-hmar-viyni (15.12.2020).
Wykaz wykorzystanych źródeł [References]
Dukaj J., Lód [Ice], Kraków: WL, 2007.
Irwaneć O., Kłamczuch z placu Litewskiego [Liar from Lithuanian Square], tłum. J. Czech [maszynopis].
Karpowicz I., Sońka [Sonka], Kraków: WL, 2014.
Konwicki T., Mała apokalipsa [A little apocalypse], Warszawa: NOWa, 2001.
Loebl B., Złota trąbka [Golden Trumpet], Warszawa: Grupa M-D-M, 2003.
Polonski B., Robczik [Robchik], źródło elektroniczne: https://www.robczik.pl/, (15.12.2020).
Rankov P., Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej) [Happened on September 1st (or any other)], tłum. T. Grabiński, Wrocław: Słowackie Klimaty, 2013.
Sabaliauskaite K., Silva rerum [Silva rerum], tłum. I. Korybut-Daszkiewicz, Kraków: Znak, 2015.
Sillanpää F.E., Hurskas kurjuus. Päättynyt suomalainen elämäkerta [Pious misery. Finished Finnish biography], Helsinki: Otava, 2008.
Danylenko A., Iazychie and Surzhyk: Mixing Languages and Identities in the Ukrainian Borderlands, [in:] The Palgrave Handbook of Slavic Languages, Identities and Borders, ed. by T. Kamusella, M. Nomachi, C. Gibson, Palgrave Macmillan UK, 2016, pp. 81–100.
Del Gaudio S., Ivanova O., Variation in the non-dominant variety of Russian in Ukraine: extralinguistic and intralinguistic perspectives, [in:] Travaux du 19ème CIL | 19th ICL papers, Geneva, 2013.
Dlask J., Dějiny finskošvédské literatury v perspektivě bourdieuovské sociologie [The works of Finnish-Swedish literature in the perspective of Bourdieu sociology], Červený Kostelec: Pavel Mervart, 2018.
Dubisz S., Rozwój współczesnej polszczyzny [The development of the contemporary Polish language], [w:] „Przegląd Humanistyczny”, 1995, t. 39, nr 5 (332) s. 69–88.
Grzesik R., Zmagania słowacko-węgierskie w postrzeganiu wspólnej historii [Slovak-Hungarian struggles in the perception of common history], [w:] „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia”, 2012, t. XIX, s. 31–40.
Kaczmarczyk M., Refleksje nad tożsamością w dramacie Ołeksandra Irwancia „Kłamczuch z Placu Litewskiego” [Reflections on identity in Oleksandr Irwancia’s drama „The Liar from Lithuanian Square”], „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 1995, t. 39, nr 5, s. 279–288.
Kamusella T., Russian: A Monocentric or Pluricentric Language?, [in:] „Colloquia Humanistica”, 2018, vol. 7, s. 153–196.
Kotyńska K., Rozpisać na głosy. Stylizacja językowa okiem praktyka [Write out for voices. Linguistic styling in the eyes of a practitioner], [w:] Translatio i kultura, red. K. Hejwowski, A. Kukułka-Wojtasik, Warszawa: WUW, 2015, s. 327–336.
Kotyńska K.,. Polifonia i wielojęzyczność a przekład: dystopia Ołeha Szynkarenki „Kaharłyk” [Polyphony and multilingualism and translation: Oleh Szynkarenko’s dystopia “Kaharlyk”], [w:] Słowiańskie przyjemności 3: Wielojęzyczność [Slavic Pleasures 3: Multilingualism], red. E. Solak, B. Popiołek, B. Todorović, Kraków: Scriptum, 2020.
Marecki P., Liternet [Liternet], [w:] Liternet. Literatura i internet [Liternet. Literature and Internet], red. P. Marecki, Kraków: Rabid, 2002, s. 5–21.
Petráš R., Menšiny v meziválečném Československu [Minorities in interwar Czechoslovakia], Praha: Karolinum, 2009.
Seals C., Choosing a Mother Tongue. The Politics of Language and Identity in Ukraine, [in:] „Colloquia Humanistica”, 2018, vol. 7.
Simon S., Le Trafic des langues: traduction et culture dans la littérature québécoise, Montréal: Editions du Boréal, 1994.
Skibińska E., Tłumacz wobec powieściowej heterojęzyczności [A translator in the face of the novel’s heterolingualism], [w:] Kompetencje tłumacza. Tom dedykowany prof. dr hab. Elżbiecie Tabakowskiej, Kraków: Tertium, 2012, s. 351–369.
Słowikowska A., Na pograniczu pamięci współczesnych – (nie)pamięć o przeszłości słowackich Węgrów w słowackiej literaturze XXI wieku [On the verge of the memory of contemporaries - (un) memory of the past of Slovak Hungarians in Slovak literature of the 21st century], [w:] „Acta Baltico-Slavica”, 2018, nr 42, s. 66–80.
Sobolewska J., Śląsk jako ciało. Rozmowa z pisarzem Szczepanem Twardochem [Silesia as a body. Interview with the writer Szczepan Twardoch], [w:] „Polityka”, 2014, nr 48.
Sommer Ł., Mowa ojców potrzebna od zaraz. Fińskie spory o język narodowy w pierwszej połowie XIX wieku [The fathers’ speech is needed immediately. Finnish national language disputes in the first half of the 19th century], Warszawa: WUW, 2009.
Tessier, J., Quand la déterritorialisation déschizophrénise ou De l’inclusion de l’anglais dans la littérature d’expression française hors Québec [When deterritorialization de-schizophrenizes or The inclusion of English in French-speaking literature outside Quebec], [in:] “TTR”, 1996, 9 (1), p. 177–209.
Venuti, L., Translation, Heterogeneity, Linguistics, [in:] “TTR”, 1996, 9 (1), p. 91–115.
Warmuzińska-Rogóż, J., Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce [Sketches on literary translation. Literature straight from Quebec in Poland], Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Wołkanowska-Kołodziej E., Jestem z Wilna, to widać [rozmowa z Kristiną Sabaliauskaite] [I’m from Vilnius. Talking whith Khristina Sabaliauskajte], „Gazeta Wyborcza”, 12.09.2015, źródło elektroniczne: https://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,18797977,jestem-z-wilna-to-widac.html?disableRedirects=true (15.12.2020).
Павлишин М., Канон та іконостас [Canon and Iconostasis], Київ: Час, 1997.
Слоньовська Ж., Паненко В. „Сонька”: блискавка кохання з хмар війни, (rozmowa z Ignacym Karpowiczem) [„Sonka”: lightning of love from the clouds of war, (talk with Ignacy Karpowicz)], електронне джерело: https://culture.pl/ru/article/sonka-bliskavka-kohannya--z-hmar-viyni (15.12.2020).
Sillanpää F.E., Nabożna nędza. Opowieść o życiu i śmierci prostego człowieka w Finlandii [Pious poverty. A story about the life and death of a simple man in Finland], tłum. C. Lewandowska, Warszawa: PIW, 1980.
Tołstoj L., Wojna i pokój [War and peace], tłum. A. Stawar, Warszawa: Zysk i S-ka, 2018.
Żadan S., Mezopotamia [Mesopotamia], tłum. Michał Petryk, Adam Pomorski, Wołowiec: Czarne, 2014.
Лебль Б., Пекло ввійшло до раю [Hell entered heaven], пер. Б. Антоняк, Львів: Урбіно, 2017.
Жадан С., Месопотамія [Mesopotamia], Харків: Клуб сімейного дозвілля, 2014.
Ірванець О., Брехун з Литовської площі [Liar from Lithuanian Square], [v:] „Кіно-театр” 1996, № 3, s. 8–12.
Карпович І., Сонька [Sonka], пер. О. Сливинський, Київ: Комора, 2016.
Карповіч І., Сонька [Sonka], пер. М. Мартысевіч, Вільня: Логвінаў, 2018.
Конвицкий Т., Малый апокалипсис [A little apocalypse], пер. А. Ермонского, [w:] idem, Хроника любовных происшествий [Chronicle of love incidents], Москва: Радуга, 1995.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).