Ключові слова
молитва
гріх
кара
хвороба
епідемія
Як цитувати
Анотація
У руській літературі XVII століття відображено різноманітні людські нещастя та потрясіння, які траплялися в житті людей. Ідеться передусім про війни, що призводили до голоду та хвороб, а ті інколи переростали в епідемії. Ці події, знищуючи суспільний лад, викликали страх і відчай. Автори, особливо з чернечих кіл, намагалися погамувати цей неспокій, особистим прикладом пропагуючи благочестя, молитовні та релігійні практики. Описуючи нещастя як знаки, послані Богом, вони намагалися навернути людей, нагадували їм про роль святих, публікували твори, в яких підкреслювали їхнє заступництво за грішників перед Богом. Особливе значення для навернення мали проповіді та збірники текстів із описами чуд, які їхні автори розглядали як свідчення віри. Ці твори були написані руською та польською мовами, тому були доступні широкому колу читачів та слухачів багатоетнічної Речі Посполитої. Таким чином у середовищі православних та уніатів реалізувалися пастирські цілі, але метою релігійних творів була й адресована ширше (до римо-католиків та протестантів) апологія християнської віри.
Посилання
Niebiosa rosę spuszczajcie z góry, Liturgia.pl, [w:] Źródło elektroniczne: https://www.liturgia.pl/Niebiosa-rose-spuszczajcie-z-gory/.
Dejnowicz M., Wprowadzenie, [w:] Kult świętego Mikołaja w tradycji prawosławnej, Gniezno: Wydawnictwo Fundacji Collegium Europaeum Gnesnense, 2004.
Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu, tłum. A. Szymanowski, Warszawa: PAX, 1986. Gębarowicz M., Mater Misericordiae – Pokrow – Pokrowa w sztuce i legendzie środkowo-wschodniej Europy, Wrocław: Ossolineum, 1986.
Karpiński A., Choroby w Rzeczpospolitej XVI–XVIII w., [w:] W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa: „Neriton”, Instytut Historii PAN, 2000, s. 19–79.
Kracik J., Rożek M., Hultaje, złoczyńcy, wszetecznice w dawnym Krakowie. O marginesie społecznym, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1986.
Kumor B., Problem jedności Kościoła na Rusi z Kościołem katolickim do końca XII wieku, [w:] Teologia i kultura duchowa Starej Rusi, red. W. Hryniewicz, J.S. Gajek, Lublin: KUL, 1993.
Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, Warszawa: PAX, 1984.
Nowak A.Z., Dla zdrowia duszy gorzki lek pokuty, [w:] Człowiek wobec wieczności. Ukraińskie i białoruskie prawosławne piśmiennictwo żałobne w XVII w., Kraków: Collegium Columbinum, 2008.
Uspieński B.A., Kult św. Mikołaja na Rusi, tłum. E. Janus, M.R. Mayenowa, Z. Kozłowska, Lublin: KUL, 1985.
Горський B.C., Ідеї миру і толерантності в культурі Київської Русі, [w:] „МАҐІСТЕРІУМ. Iсторико-філософські студії, 2002, nr 9, s. 6–7.
Корзо М.А., Образ человека в проповеди XVII века, Москва: Ин-т философии РАН, 1999.
Dejnowicz M., Wprowadzenie [Introduction], [w:] Kult świętego Mikołaja w tradycji prawosławnej, Gniezno: Wydawnictwo Fundacji Collegium Europaeum Gnesnense, 2004.
Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu [Fear in a Western Culture], tłum. Adam Szymanowski, Warszawa: PAX, 1986.
Gębarowicz M., Mater Misericordiae – Pokrow – Pokrowa w sztuce i legendzie środkowo-wschodniej Europy [Mater Misericordiae – Pokrow – Pokrowa in the art and legend of Central and Eastern Europe], Wrocław: Ossolineum, 1986.
Karpiński A., Choroby w Rzeczpospolitej XVI–XVIII w. [Diseases in the Polish-Lithuanian commonwealth in 16th–18th centuries], [w:] W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa: „Neriton”, Instytut Historii PAN, 2000, s. 19–79.
Kracik J., Rożek M., Hultaje, złoczyńcy, wszetecznice w dawnym Krakowie. O marginesie społecznym [Hooligans, villains, fornicators in old Kraków. On the margins of society], Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1986.
Kumor B., Problem jedności Kościoła na Rusi z Kościołem katolickim do końca XII wieku [The problem of the unity of the Church in Rus’ with the Catholic Church until the end of the 12th century], [w:] Teologia i kultura duchowa Starej Rusi, red. W. Hryniewicz, J.S. Gajek, Lublin: KUL, 1993.
Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna [Byzantine theology. History and doctrine], Warszawa: PAX, 1984.
Nowak A.Z., Dla zdrowia duszy gorzki lek pokuty [For the health of the soul the bitter medicine of penance], [w:] Człowiek wobec wieczności. Ukraińskie i białoruskie prawosławne piśmiennictwo żałobne w XVII w., Kraków: Collegium Columbinum, 2008.
Uspieński B.A., Kult św. Mikołaja na Rusi [The cult of St Nicholas in Rus’], tłum. E. Janus, M.R. Mayenowa, Z. Kozłowska, Lublin: KUL, 1985.
Horskyi B.C., Idei myru i tolerantnosti v kulturi Kyivskoi Rusi, „MAHISTERIUM. Istoryko-filosofski studii”, 2002, nr 9, s. 6–7.
Korzo M.A., Obraz cheloveka v propovedy XVII veka [Image of man in the sermons in 17th century], Moskva: In-t filosofii RAN, 1999
Ліцензія
Авторське право (c) 2023 Anna Z. Nowak
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).