Słowa kluczowe
Augustyn
eklezjologia patrystyczna
eschatologia patrystyczna
uczta eschatologiczna
powszechność zbawienia
Abraham
Izaak i Jakub
cztery strony świata
Mt 8
11
Łk 13
28-29
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 276
Liczba pobrań: 199
Abstrakt
The article offers a complete overview of the Greek and Latin patristic exegesis of Mt 8,11 and Lk 13,28-29 with special focus on the exegetical commentaries of St. Augustine. Church Fathers underlined the ecclesiological dimension of Christ’s eschatological promise. According to St. Augustine and other theologians, those who come “from east and west” are above all pagans who through faith and baptism become members of the Church. Some focus more on the stage of maturation of the Christian faith, thus those who “come from east and west” are the just and holy Christians who have perfected their faith. There is a difference of opinion between Origene and Augustine concerning the word „many”. It should be analyzed in the broader context of their reflections on the universality of salvation. Secondly, the patristic exegesis underlines the eschatological aspect of Christ’ promise. The feast with the patriarchs symbolizes common heritage of faith and Christ is seen as the one who invites all the participants. Thirdly, there is a paranetical aspect of the patristic exegesis. Church Fathers expressed their reflections in the pastoral context, in homilies and spiritual conferences. They point to the quality of the humble faith of the centurion of Capharnaum, which guarantees a future participation in the eschatological feast with the patriarchs.
Bibliografia
Agathangelus, Historia Armeniae, 23, ed. G. Lafontaine, La version grecque ancienne du livre Arménien d’Agathange, Louvain-la-Neuve 1973.
Ambroży z Mediolanu, De Abraham, 2, 9, 65, ed. C. Schenkl, Wien 1897, CSEL, 32/1.
Ambroży z Mediolanu, De excessu fratris Satyri, ed. O. Faller, Wien 1955, CSEL 73.
Ambroży z Mediolanu, Explanatio psalmorum XII, ed. M. Petschenig, Wien 1919, CSEL 64.
Ambroży Autpert, Expositio in Apocalypsin, ed. R. Weber, Turnhout 1975, CCM 27A.
Ambroży z Mediolanu, Expositio psalmi CXVIII, ed. M. Petschenig, Wien 1913, CSEL 62.
Ambroży z Mediolanu, O dobrach przynoszonych przez śmierć, tłum. W. Szołdrski, Warszawa 1971, PSP 7.
Ambroży z Mediolanu, Wykład Ewangelii według św. Łukasza, tłum. W. Szołdrski, Warszawa 1977, PSP 16.
Anonim (Pseudo-Hieronim), Expositio Evangelii secundum Marcum, ed. M. Cahill, Turnhout 1997, CCL 82.
Anonim, Quaestiones vel Glosae in evangelio nomine Quaestiones vel Glosae, ed. R.E. McNally, Turnhout 1973, CCL 108B.
Apringiusz z Civitas Pacensis, Tractatus in Apocalypsin fragmenta quae supersunt, ed. R. Gryson, Turnhout 2003, CCL 107.
Atanazy Aleksandryjski, Epistulae festales, ed. L.Th. Lefort, Paris 1955, CSCO 151.
Augustyn z Hippony, Ad catholicos de secta Donatistarum, ed. M. Petschenig, Wien 1909, CSEL 52.
Augustyn z Hippony, Adversus Iudaeos, PL 42.
Augustyn z Hippony, Contra Cresconium, ed. M. Petschenig, Wien 1909, CSEL 52.
Augustyn z Hippony, Contra mendacium, ed. J. Zycha, Wien 1900, CSEL 41.
Augustyn z Hippony, Epistulae, ed. A. Goldbacher, Wien 1898, CSEL 34/2.
Augustyn z Hippony, Epistulae, ed. A. Goldbacher, Wien 1904, CSEL 44.
Augustyn z Hippony, Objaśnienia Psalmów, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1986, PSP 38.
Augustyn z Hippony, Objaśnienia Psalmów, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1986, PSP 41.
Augustyn z Hippony, Objaśnienia Psalmów, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1986, PSP 42/1.
Augustyn z Hippony, Przeciw Faustusowi [księgi I-XXI], tłum. J. Sulowski, Warszawa 1991, PSP 55.
Augustyn z Hippony, Przeciw Faustusowi [księgi XXII-XXXIII], tłum. J. Sulowski, Warszawa 1991, PSP 56.
Augustyn z Hippony, Sermo de passione Domini (218 auctus), ed. R. Etaix, „Augustinianum” 34(1994).
Augustyn z Hippony, Sermones, ed. C. Lambot, Turnhout 1961, CCL 41.
Augustyn z Hippony, Sermones, „Miscellanea Agostina”, t. 1, Roma 1930-1931.
Augustyn z Hippony, Sermones, 88, ed. P. Verbraken, „Revue Bénédictine” 94 (1984), s. 96.
Augustyn z Hippony, Sermones, 111, ed. C. Lambot, „Revue Bénédictine” 57 (1947), s. 115.
Augustyn z Hippony, Sermones, PL 38.
Augustyn z Hippony, Sermones, PL 39.
Augustyn z Hippony, Wartości małżeństwa, tłum. W. Eborowicz, w: „Antologia pism o małżeństwie i rodzinie”, cz. 1, wyd. W. Eborowicz, Pelplin 1980, s. 86.
Bazyli z Seleucji, Sermones, PG 85.
Beatus z Liebany, Commentarius in Apocalipsin, ed. H.A. Sanders, Romae 1930.
Beda Czcigodny, In Lucae evangelium expositio, ed. D. Hurst, Turnhout 1960, CCL 120.
Beda Czcigiodny, In primam partem Samuhelis libri IV. Nomina locorum, ed. D. Hurst, Turnhout 1962, CCL 119.
Beda Czcigodny, In principium Genesis usque ad nativitatem Isaac, ed. C.W. Jones, Turnhout 1967, CCL 118A.
Bird M.F., Who comes from the East and the West? Luke 13,28-29/ Matt 8,11-12 and the historical Jesus, „New Testament Studies” 52/4(2006), s. 441-457.
Boring M.E., A proposed reconstruction of Q 13,28-29, „Society of Biblical Literature Seminar Papers” 28(1989), s. 1-22.
Cezary z Arles, Sermones Caesarii uel ex aliis fontibus hausti, ed. G. Morin, Turnhout 1953, CCL 104.
Chromacjusz z Akwilei, Tractatus in Mathaeum, ed. R. Étaix, J. Lemarié, Turnhout 1974, CCL 9A.
Cyprian z Kartaginy, O Modlitwie Pańskiej, 13, tłum. W. Kania, w: „Odpowiedź na Słowo”, wstęp i oprac. H. Pietras, Kraków 1993, s. 73.
Cyryl Aleksandryjski, Commentarii in Lucam, PG 72.
Cyryl Aleksandryjski, Glaphyra in Pentateuchum, PG 69.
Dupont J., ‘Beaucoup viendront du levant et du couchant...’ (Matt 8,11-12; Lk 13,28-29), „Sciences Ecclésiastiques” 19/2(1967), s. 153-168.
Epifaniusz Łaciński, Interpretatio Evangeliorum, ed. A. Erikson, Lund 1939.
Epiphanius’ Treatise on Weights and Measures. The Syriac version, ed. J.E. Dean, Chicago 1935.
Epifaniusz z Salaminy, Panarion, ed. K. Holl, Leipzig Berlin 1915, GCS 25.
Euzebiusz z Cezarei, Commentaria in Psalmos, PG 23.
Euzebiusz z Cezarei, De ecclesiastica theologia, ed. E. Klostermann, G.C. Hansen, Leipzig–Berlin 1972, GCS 142.
Euzebiusz z Cezarei, Fragmenta varia, PG 24.
Euzebiusz z Cezarei, Theophania, ed. H. Gressmann, Leipzig-Berlin 1904, GCS 11/2.
Grimm W., Zum Hintergrund von Mt 8,11f/ Lk 1,28f, „Biblische Zeitschrift“ 16/2(1972), s. 255-256.
Grzegorz Wielki, Homiliae in evangelia, ed. R. Etaix, Turnhout 1999, CCL 141.
Grzegorz Wielki, Homilie na Ewangelie, b. tłum., Warszawa 1998.
Grzegorz Wielki (?), In librum primum Regum expositionum libri VI, ed. P. Verbraken, Turnhout 1963, CCL 144.
Grzegorz z Elwiry, Tractatus Origenis de libris Sanctarum Scripturarum, ed. V. Bulhart, Turnhout 1967, CCL 69.
Grzegorz z Nyssy, Życie Mojżesza, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 2009, ŹMT 50.
Hieronim ze Strydonu, Commentarii in Isaiam, ed. M. Adriaen, Turnhout 1963, CCL 73.
Hieronim ze Strydonu, Commentarii in Isaiam, ed. M. Adriaen, Turnhout 1963, CCL 73A.
Hieronim ze Strydonu, Commentarii in prophetas minores, ed. M. Adriaen, Turnhout 1969, CCL 76.
Hieronim ze Strydonu, Commentarii in prophetas minores, ed. M. Adriaen, Turnhout 1970, CCL 76A.
Hieronim ze Strydonu, In Hieremiam prophetam, ed. S. Reiter, Wien 1960, CSEL 74.
Hieronim ze Strydonu, Listy, tłum. J. Czuj, M. Ożóg, Kraków 2010, ŹMT 55.
Hieronim ze Strydonu, Listy, tłum. J. Czuj, M. Ożóg, Kraków 2011, ŹMT 63.
Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, ed. A. Rousseau, L. Doutreleau, Paris 1974, SCh 211.
Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, ed. A. Rousseau, B. Hemmerdinger, L. Doutreleau, Paris 1965, SCh 100.
Ireneusz z Lyonu Adversus haereses, ed. A. Rousseau, L. Doutreleau, C. Mercier, Paris 1969, SCh 153.
Jan Chryzostom, Ad viduam iuniorem, ed. G. H. Ettlinger, B. Grillet, Paris 1968, SCh 138.
Jan Chryzostom, De virginitate, ed. H. Musurillo, B. Grillet, Paris 1966, SCh 125.
Jan Chryzostom, Homilie na Ewangelię według św. Mateusza, tłum. J. Krystyniacki, A. Baron, Kraków 2000, ŹMT 18.
Jan Chryzostom, Homilie na List św. Pawła do Rzymian, tłum. T. Sinko, t. 1, cz. 1, Kraków 1995.
Jan Chryzostom, In Isaiam, PG 56.
Justyn Męczennik, Dialog z Żydem Tryfonem, tłum. L. Misiarczyk, Warszawa 2012.
Kasjodor, Expositio sancti Pauli Epistulae ad Romanos, PL 68.
Liber questionum in evangeliis. De interpretatione nominum, ed. J. Rittmueller, Turnhout 2003, CCL 108F.
Metody z Olimpu, Uczta, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa 1980, PSP 24.
Orygenes, Commentarii in Matthaeum (fragmenta), ed. E. Klostermann, E. Benz, Leipzig 1941, GCS 41/1.
Orygenes, Homilie o Księdze Jozuego, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa 1986, PSP 34/2.
Orygenes, Homilie o Księdze Liczb, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa 1986, PSP 34/1.
Orygenes, Homilie o Księdze Rodzaju, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa 1984, PSP 31/1.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 2003, ŹMT 27.
Orygenes, Komentarz do Listu św. Pawła do Rzymian, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa 1994, PSP 57/1.
Orygenes, Komentarz do Pieśni nad Pieśniami, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 1994.
Orygenes, Scholia in Lucam, PG 72.
Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου ἔργα, t. 1, ed. K.G. Phrantzoles, Thessalonica 1995.
Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου ἔργα, t. 3, ed. K.G. Phrantzoles, Thessalonica 1990.
Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου ἔργα, t. 6, ed. K.G. Phrantzoles, Thessalonica 1995 (repr.).
Piotr Chryzolog, Collectio sermonum, ed. A. Olivar, Turnhout 1975, CCL 24.
Prokop z Gazy, Commentarii in Octateuchum, PG 87/1.
Pseudo-Hipolit Rzymski, De consummatione mundi, ed. H. Achelis, Leipzig–Berlin 1897, GCS 1/2.
Pseudo-Klemens Rzymski, Homiliae, ed. B. Rehm, Leipzig–Berlin 1953, GCS 42.
Pseudo-Klemens Rzymski w przekł. Rufina z Akwilei, Recognitiones, ed. B. Rehm, F. Paschke, Leipzig 1965, GCS 51.
Sancti Aurelii Augustini Sermones selecti duodeviginti, ed. C. Lambot, Utrecht 1950, SPM 1.
Sancti patris nostri Cyrilli archiepiscopi Alexandrini in D. Joannis evangelium, t. 1, ed. P.E. Pusey, Oxford 1872.
Zeller D., Das Logion Mt 8,11f/ Lk 13,28f und das Motiv der ‘Völkerwallfahrt’, „Biblische Zeitschrift“ 15/2(1971), s. 222-237.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Leon Nieścior
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
PRACE PUBLIKOWANE W CZASOPIŚMIE DOSTĘPNE SĄ NA LICENCJI CREATIVE COMMONS:
Od 2021: 
Od 2006: 
Przed 2006 do wszystkich tekstów opublikowanych prawa autorskie są zastrzeżone.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów ze zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) oraz zezwalają na sublicencje na tych samych warunkach.
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2021 roku w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- użycie niekomercyjne – nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w latach 2006-2020 w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).