Abstrakt
W ciągu ostatniej dekady na rynku pojawiło się wiele alternatywnych produktów względem tradycyjnych wyrobów tytoniowych. Szybko zdobywają one konsumentów, szczególnie wśród młodszej populacji. Elektroniczne systemy dostarczania nikotyny (ENDS), znane jako elektroniczne papierosy lub e-papierosy (EC), stały się poszukiwanym produktem ze względu na przekonanie, że są znacznie bezpieczniejsze niż papierosy tradycyjne. Wyniki najnowszych badań wskazują jednoznacznie, że e-papierosy, które pojawiły się na rynku kilkanaście lat temu, stały się obecnie głównym nałogiem polskiej młodzieży. Z badań Instytutu Badań Pollster zleconych przez Rzecznika Praw Dziecka, opublikowanych w grudniu 2020 wynika, że 23% nastolatków w Polsce pali e-papierosy, a 72% z tej grupy robi to systematycznie. Światowa Organizacja Zdrowia zauważa, że Polska znajduje się wśród pięciu europejskich krajów z najwyższym odsetkiem palących wśród osób nieletnich. W niniejszej pracy przedstawiono zagrożenia zdrowotne wynikające ze stosowania e-papierosów. Dotychczasowa wiedza pozwala jednoznacznie stwierdzić, że stosowanie e-papierosów nie jest bezpieczne dla zdrowia. Opisane w rozdziale wyniki badań są alarmujące i skłaniają do wprowadzenia odpowiednich zmian w tym zakresie. Niepokojące jest dodawanie innych substancji psychoaktywnych do liquidów, co w przypadku młodych osób w sytuacjach kupowania od innych może skutkować nieświadomym uzależnieniem nie tylko od nikotyny. W niniejszym artykule opisano historię oraz przyczyny stworzenia papierosów elektronicznych. Skupiono się również na konsekwencjach, jakie niesie za sobą używanie e-papierosów zarówno w aspekcie ogólnym, jak i szczegółowym (w przypadku młodzieży). Uwzględniono również aspekty prawne aktualnie obowiązujące w sprawie użytkowania oraz rozpowszechniania w procesie sprzedaży tego urządzenia.
Bibliografia
Balwicki, Ł., Różańska, M., Koc, A., Chmielowiec, P. (2022). Determinants of e-cigarette and cigarette use among youth and young adults in Poland—PolNicoYouth study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(10), 6155. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph191811512
Brewczyńska, P., Makowska, J., Skrajnowska, D., Teryks, M., Tokarz, A. (2015). Nałóg palenia papierosów klasycznych i elektronicznych a ryzyko skutecznej farmakoterapii. Prospects in Pharmaceutical Sciences, 13(3), 13–20. DOI: https://doi.org/10.56782/pps.110
Caldwell, B., Sumner, W., Crane, J. (2012). A systematic review of nicotine by inhalation: is there a role for the inhaled route? Nicotine & tobacco research: official journal of the Society for Research on Nicotine and Tobacco, 14(10), 1127–1139. DOI: https://doi.org/10.1093/ntr/nts009
CBOS. (2019). Palenie papierosów. Komunikat z badań. Pobrano z: https://cbos.pl/SPI-SKOM.POL/2019/K_104_19.PDF.
Chmielewski, J. (2020). Substancje chemiczne w e-papierosach i ich wpływ na zdrowie człowieka. Przemysł Chemiczny, 1(5), 114–118. DOI: https://doi.org/10.15199/62.2020.5.15
Centrum Monitorowania Rynku – CMR (2023). Jednorazowe e-papierosy – przebój sprzedaży 2023. Pobrano z: https://www.cmr.com.pl/2024/01/jednorazowe-e-papierosy-przeboj-sprzedazy-2023/.
Choi, H., Schmidbauer, N., Sundell, J., Hasselgren, M., Spengler, J., Bornehag, C. (2010). Common house chemicals and the allergy risks in pre-school age children. DOI: https://doi.org/10.1371/annotation/4288210e-9577-4510-9374-6c16037a2224
Dworniczak, M. (2010). Poradnik dla początkujących użytkowników e-papierosa. Poznań: Colinss.
Dworniczak, M. (2017). E-papierosy – wyzwanie dla nauki, technologii i prawa. W: E-papierosy w perspektywie prawa publicznego. Think Tank Nauk Administracyjnych. Lublin: Sowa druk.
Dzielska, A., Kowalewska, A. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży – współczesne podejście do problemu. Studia BAS, 2(38), 139–168. Pobrano z: https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-2080-2404-year-2014-issue-2_38_-article-bwmeta1_element_desklight-bb62fce3-a7f3-4ef2-ad-41-80d02097000c.
GIS. (2019). Badanie postaw Polaków wobec palenia papierosów. Kantar dla Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Pobrano z: https://www.gov.pl/web/gis/postawy-pola-kow-wobec-palenia-tytoniu--raport-2017.
Hwang, C., O’Neil, J. (2020). E-Cigarette Use Among Adolescents. The Journal for Nurse Practitioners, 16(6), 453–456. DOI: https://doi.org/10.1016/j.nurpra.2020.02.021
IPAG. (2022). Szara Strefa.
IPAG. (2024). Rynek jednorazowych e-papierosów w Polsce.
Korzeniowska, K., Cieślewicz, A., Jabłecka, A. (2014). Dlaczego palimy papierosy elektroniczne? Farmacja Współczesna, 7(1), 9–13. Pobrano z: https://www.akademia-medycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201401_Farmacja_002.pdf.
Kowalska, K. (2019). E-papierosy: aromaty usypiają czujność rodziców. Rzeczpospolita 23/12. Pobrano z: https://www.rp.pl/nauka/art9097111-e-papierosy-aromaty-usypiaja-czujnosc-rodzicow.
McConnell, R., Barrington-Trimis, J.L., Wang, K., Urman, R., Hong, H., Unger, J., Samet, J., Leventhal, A., Berhane, K. (2017). Electronic Cigarette Use and Respiratory Symptoms in Adolescents. American journal of respiratory and critical care medicine, 195(8), 1043–1049. DOI: https://doi.org/10.1164/rccm.201604-0804OC
Modrzyński, R., (2021). Nowe uzależnienia młodego pokolenia. Od przyjemności do przymusu. Warszawa: Difin.
Ostaszewski, K., (2010). Zapobieganie używaniu substancji psychoaktywnych. W: B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki (s. 483–517). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pawlak, M., (2020). Alarmujące wyniki badań: e-papierosy stały się nałogiem młodzieży. Pobrano z: https://brpd.gov.pl/2020/12/28/alarmujace-wyniki-badan-e-papierosy-staly-sie-nalogiem-mlodziezy/.
Pollster. (2020). E-papierosy stały się nałogiem młodzieży. Pediatria.
Pyżalski, J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Roman, K. (2017). Ekonomiczne aspekty opodatkowania e-papierosów i innych wyrobów tytoniowych. W: P. Szreniawski (red.), E-papierosy w perspektywie prawa publicznego (s. 164–175). Think Tank Nauk Administracyjnych. Lublin: Drukarnia Sowa.
Sobczak, A. (2017). 1500 razy mniej. Papierosy elektroniczne w świetle badań naukowych. Warszawa: Borgis.
Sobczak, A. (2018a). Papierosy elektroniczne. Mniej szkodliwa opcja dla palaczy, ale zagrożenie dla młodzieży. Medycyna Praktyczna. Pobrano z: https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/188132,papierosy-elektroniczne.
Sobczak, A. (2018b). Does switching to electronic cigarettes reduce the harm caused to the cardiovascular system by tobacco smoking? Medycyna Rodzinna, 2, 177–184. DOI: https://doi.org/10.25121/MR.2018.21.2.177
Sobczak, A., Kośmider, L., Koszowski, B., Goniewicz, M.Ł. (2020). E-cigarettes and their impact on health: from pharmacology to clinical implications. Polish archives of internal medicine, 130(7–8), 668–675. DOI: https://doi.org/10.20452/pamw.15229
Stępniowska, A., Kowalczyk, M., Cholewińska, E., Ognik, K. (2017). E-papierosy – pomoc w rzuceniu palenia czy zagrożenie? Hygeia Public Health, 52(2), 86–95.
Ślęzak, D., Nadolny, K., Synoweć, J. (2017). Czy e-papierosy są mniej szkodliwe od tradycyjnych? Medycyna Rodzinna, 20(4), 310–312. DOI: https://doi.org/10.25121/MR.2017.20.4.310
Trząsalska, A., Staszyńska, M., Krassowska, U. (2017). Raport z ogólnopolskiego badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu. Kantar Public dla Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Pobrano z: https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/04/Postawy-Polak%C3%B3w-do-palenia-tytoniu-Raport-2017. pdf [dostęp w dniu: 7.10.2019].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Zuzanna Jabłońska

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
