Słowa kluczowe
sources of ambivalence
intragenerational relations
intergenerational relations
Jak cytować
Abstrakt
The aim of this article is to analyze the determinants of structural ambivalence experienced in family relationships. The first part presents, based on a review of the existing literature, the ways in which ambivalence is understood, the types of family relationships particularly prone to the occurrence of ambivalence, and its determinants. This article is based on data collected from 21 individual in-depth interviews with individuals experiencing emotional ambivalence in at least one intra- or intergenerational family relationship. The analysis focuses on how areas across different levels of social reality, from the individual to the macro-social, are understood, experienced, and interconnected. Respondents identified health, work, family obligations, and family role patterns/expectations as having the greatest impact on ambivalence in family relationships. The analysis allowed for the categorization of different domains of social life into two groups: triggering domains and sustaining domains of ambivalence. Triggering domains, such as health, work, or differences in worldview, are crucial for the emergence of relational tensions with relatives, while sustaining domains, such as family role patterns/expectations and social expectations towards women/men, contribute to the persistence of ambivalent relationships.
Bibliografia
Bedford, V . (1989). Ambivalence in adult sibling relationships. Journal of Family Issues, 10(2), 211–224. DOI: https://doi.org/10.1177/019251389010002004
Bengston, V ., Giarrusso, R., Mabry, J., Silverstein, M. (2002). Solidarity, conflict, and ambivalence: Complementary or competing perspectives on intergenerational relationships. Journal of Marriage and Family, 64, 568–576. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2002.00568.x
Bowlby, J. (1979). The Making and Breaking of Affectional Bonds. London: Tavistock.
Bulanda, J. (2011). Doing family, doing gender, doing religion: Structured ambivalence and the religion family connection. Journal of Family Theory and Review, 3, 179–197. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1756-2589.2011.00093.x
Connidis, I.A. (2015). Exploring ambivalence in family ties: progress and prospects. Journal of Marriage and Family, 77, 77–95. DOI: https://doi.org/10.1111/jomf.12150
Connidis, I.A., McMullin, J.A. (2002). Sociological ambivalence and family ties. Journal of Marriage and Family, 64(3), 558–567. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2002.00558.x
de Bel, V ., Widmer, E. (2024). Positive, negative and ambivalent dyads and triads with family and friends: A personal network study on how they are associated with young adults’ well-being. Social Network, 78, 184–202. DOI: https://doi.org/10.1016/j.socnet.2024.02.004
Drozdowski, R., Krajewski, M. (2008). Wyobraźnia społeczna – jako pojęcie teoretyczne, jako przedmiot badania i jako pretekst do rozmowy o współczesnym społeczeństwie polskim. W: R. Drozdowski, M. Krajewski (red.), Wyobraźnia społeczna. Horyzonty – źródła – dynamika (s. 7–28). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Fingerman, K.L., Hay, E.L., Birditt, K.S. (2004). The best of ties, the worst of ties: Close, problematic, and ambivalent social relationship. Journal of Marriage and Family, 66, 792–808. DOI: https://doi.org/10.1111/j.0022-2445.2004.00053.x
Fingerman, K.L., Pitzer, L., Lefkowitz, E.S., Birditt, K.S, Mroczek, D. (2008). Ambivalent relationship qualities between adults and their parents: implications for the well-being of both parties. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 63, 362–371. DOI: https://doi.org/10.1093/geronb/63.6.P362
Gaalen, R.I. van, Dykstra, P.A. (2006). Solidarity and conflict between adult children and parents: A latent class analysis. Journal of Marriage and Family, 68(4), 947–960. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2006.00306.x
Gaalen, R.I. van, Dykstra, P.A., Komter, A.E., (2009) Where is the exit? Intergenerational ambivalence and relationship quality in high contact ties. Journal of Aging Studies, 24(2), 105–114. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaging.2008.10.006
Gibbs, G. (2010). Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens, A. (2006). Przemiany intymności: seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Glaser, B.B., Holton, J. (2010). Przemodelowywanie teorii ugruntowanej. Przegląd Socjologii Jakościowej, 6(2), 81–102. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.6.2.04
Harreveld, F. van, Nohlen, H., Schneider, I. (2015). Chapter five – the ABC of ambivalence: affective, behavioral and cognitive consequences of attitudinal conflict. Advances in Experimental Social Psychology, 52, 285–324. DOI: https://doi.org/10.1016/bs.aesp.2015.01.002
Harreveld, F. van, Rutjens, B., Schneider, I., Nohlen, H., Keskins, K. (2014). In doubt and disorderly: Ambivalence promotes compensatory perceptions of others. Journal of Experimental Psychology, 143(4), 1666–1676. DOI: https://doi.org/10.1037/a0036099
Hillcoat-Nalletamby, S., Phillips, J.E. (2011). Sociological ambivalence revisited. Sociology, 45(2), 202–217. DOI: https://doi.org/10.1177/0038038510394018
Kemper, T.D. (1978). Toward sociology of emotions: Some problems and some solutions, The American Sociologist, 13(2), 30–41.
Kemper, T.D. (1989). Love and like and love and love. W: D.D. Franks, E. Doyle McCarthy (red.), The Sociology of Emotions: Original essays and research papers, (s. 249–268). Greenwich CT: JAI Press.
Konecki, K.T. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lendon, J., Silverstein, M., Giarrusso, R. (2014). Ambivalence in older parent – adult child relationships: Mixed feelings, mixed measures. Journal of Marriage and Family, 76(2), 272–298. DOI: https://doi.org/10.1111/jomf.12101
Merton, R., Barber, E. (1976). Sociological ambivalence. W: R.K. Merton (red.), Ambivalence and Other Essays (s. 3–31). New York: The Free Press.
Perala-Littunen, S. (2007). Gender equality or primacy of the mother? Ambivalent descriptions of good parents. Journal of Marriage and Family, 64(2), 341–351. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2007.00369.x
Peterson, C. (2006). A Primer in Positive Psychology. New York: Oxford University Press.
Pillemer, K., Munsch, Ch., Fuller-Rowell, T., Riffin, C., Suitor, J. (2012). Ambivalence toward adult children: Differences between mother and father. Journal of Marriage and Family, 74(5), 1101–1113. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2012.01004.x
Pillemer, K., Suitor, J. (2002). Explaining mothers’ ambivalence toward their adult children. Journal of Marriage and Family, 64(3), 602–613. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2002.00602.x
Pillemer, K., Suitor, J., Baltar, A. (2019). Ambivalence, families and care. International Journal of Care and Caring, 3(1), 9–22. DOI: https://doi.org/10.1332/239788218X15411705587594
Pillemer, K., Suitor, J., Mock, S., Sabir, M., Pardo, T., Sechrist, J. (2007). Capturing the complexity of intergenerational relations: Exploring ambivalence within later-life families. Journal of Social Issues, 63(4), 775–791. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.2007.00536.x
Przybył, I. (2022). Ambiwalentne i problemowe relacje uczuciowe w sieciach krewnych: rekonesans. Roczniki Nauk Społecznych, 50(3), 83–106. DOI: https://doi.org/10.18290/rns22503.6
Reczek, C. (2016). Ambivalence in gay and lesbian family relationships. Journal of Marriage and Family, 78(3), 644–659. DOI: https://doi.org/10.1111/jomf.12308
Rook K.S. (1984). The negative side of social interaction: Impact on psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 46(5), 1097–1108. DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.46.5.1097
Rook, K.S. (2003). Exposure and reactivity to negative social exchanges: a preliminary investigation using daily diary data. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, Series B, 58, 100–111. DOI: https://doi.org/10.1093/geronb/58.2.P100
Rook, K.S., Luong, G., Sorkin, D., Newsom, J., Krause, N. (2012). Ambivalent versus problematic social ties: Implications for psychological, health, functional health, and interpersonal coping. Psychology and Aging, 27(4), 912–923. DOI: https://doi.org/10.1037/a0029246
Sikorska, M. (2019). Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Warszawa: Scholar.
Sikorska, M. (2020). Ambiwalencja socjologiczna jako kategoria użyteczna w badaniach życia rodzinnego. Studia Socjologiczne, 238(3), 107–133.
Szluz, B. (2021). „Przez zamknięte okno ganku”. Opieka nad osobą z chorobą Alzheimera w biografiach opiekunów rodzinnych. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Turner, J.H., Stets, J.E. (2009). Socjologia emocji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Willson, A., Shuey, K., Elder, G. Jr. (2003). Ambivalence in the relationship of adult children to aging parents and in-laws. Journal of Marriage and Family, 65(4), 1055–1072. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2003.01055.x
Yao, H. (2023). Ambivalence in family life during the era of falling fertility and population aging: Theoretical and clinical considerations. W: S. Chen (red.), Social Work, Mental Health, and Public Policy in Diverse Contexts. International perspectives on social policy, administration, and practice (s. 201–218). Cham: Springer Nature Switzerland AG. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-36312-2_13
Zoppolat, G., Righetti, F., Faure, R., Schneider, I. (2023). A systematic study of ambivalence and well-being in romantic relationships. Social Psychological and Personality Sciences, 15(3), 329–339. DOI: https://doi.org/10.1177/19485506231165585
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Iwona Przybył, Honorata Jakubowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy