Słowa kluczowe
eutoryka
przemiana
edukacyjna praktyka
humanistyka prefiguratywna
laboratorium
kultura współbycia
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest odpowiedzi na pytanie, czy o szkole można myśleć jako o laboratorium wspólnoty. Analizie zostały poddane obrazy rozmaitych relacji funkcjonujących w środowisku szkolnym, które przynosi literatura różnych epok. Wskazano te kierunki w edukacyjnej praktyce, które pozwalają na rozwijanie kultury współbycia, zapobiegającej zjawiskom wykluczenia czy ostracyzmu. Inspiracji do takiego ujęcia dostarczyła koncepcja humanistyki skierowanej ku przyszłości, którą Ewa Domańska nazwała prefiguratywną. W myśl tej idei celem humanistyki jest wyobrażanie sobie jutra i kształtowanie jego możliwych scenariuszy. Podejście antropologiczne pozwoliło na połącznie perspektywy literaturoznawczej i pedagogicznej. Za podstawę myślenia o szkole jako laboratorium wspólnoty uznano praktykowanie eutoryki (termin wprowadzony przez Dorotę Korwin-Piotrowską, która opisała również tę dziedzinę retoryki).
Bibliografia
Anderson Benedict, 1997, Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Amsterdamski S. (przeł.), Kraków.
Baczko Bronisław, 2002, Hiob, mój przyjaciel. Obietnice szczęścia i nieuchronność zła, Niecikowski J. (przeł.), Warszawa.
Biesta Gert, 2019, Obstinate Education: Reconnecting School and Society, Leiden. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004401105
Bobiński Witold, 2019, Kultura edukacji czy kultura w edukacji? Uczeń jako sprawca, w: Pilch A., Rusek M. (red.), Współczesny museion. Edukacja kulturowa z perspektywy uniwersytetu, muzeum, szkoły, Kraków, s. 33-47.
Buliński Tarzycjusz, 2007, Kulturowy wymiar wychowania: praktyki i ideologie, w: Dudzikowa M., Czerepaniak-Walczak M. (red.), Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty, t.1, Gdańsk, s. 95-137.
Burzyk Mateusz, Sawczyński Piotr, 2013, Wspólnota, immunizacja, życie – o filozofii politycznej Roberta Esposita, „Politeja”, nr 1.
Domańska Ewa, 2017, Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej, „Teksty Drugie”, nr 1. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.3
Domżał Zbigniew, 2011, Mediacja jako przedmiot i wyzwanie... pedagogiczne. O efektach pewnej próby. Wstęp do książki, Domżał Z., Witkowski L. (red.), Mediacja i pedagogika jako próba zaistnienia wspólnot. Przyczynek do profesjonalności i etyczności działania w świetle teorii doświadczenia, Łódź, s. 19-28.
Dukaj Jacek, 2010, Szkoła, w: Król Bólu, Kraków.
Gomulicki Wiktor,1969, Wspomnienia niebieskiego mundurka, Warszawa.
Hall Mildred Reed, Hall Eward T., 2001, Czwarty wymiar w architekturze. Studium o wpływie budynku na zachowanie człowieka, Nowakowski R. (przeł.), Warszawa.
Jędrzejewska-Wróbel Roksana, 2021, Stan splątania, Kraków.
Kopeć Anna, 2017, „Bildung – wychowaniem do autentyczności?” Neohumanistyczne vs. romantyczne rozumienie koncepcji samokształcenia, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna,” t. 6, nr 1. DOI: https://doi.org/10.14746/fped.2017.6.1.11
Korczak Janusz, 2018, Bobo, Feralny tydzień, Spowiedź motyla, Warszawa.
Korwin-Piotrowska Dorota, 2020, Eutoryka. Rzecz o dobrej (roz)mowie, Kraków.
Leder Andrzej, 2014, Wspólnota w czasach indywidualizmu, w: My i oni. Przestrzenie wspólne/Projektowanie dla wspólnoty, Warszawa, s. 29-42.
Lem Stanisław, 1966, Wysoki Zamek, Warszawa.
Maliszewski Krzysztof, 2021, Bez-silna edukacja. O kształceniu kruchego, Katowice.
Marcela Mikołaj, 2022, Dlaczego szkoła Cię wkurza i jak ją przetrwać, Warszawa.
Marynowicz-Hetka Ewa, 2011, Podejścia mediacyjne w działaniu społecznym – ramy paradygmatu zintegrowanego relacyjnie. Przedmowa, Domżał Z., Witkowski L. (red), Mediacja i pedagogika jako próba zaistnienia wspólnot. Przyczynek do profesjonalności i etyczności działania w świetle teorii doświadczenia, Łódź, s. 7-14.
Rancièr Jacques, 2008, Wspólnota równych, w: Na brzegach politycznego, Bojdżijewa I. (przeł.), Kraków.
Rak Radek, Małe zwierzątka, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/rak-male-zwierzatka.pdf (dostęp: 10.09.2022).
Sennett Richard, 2013, Razem. Rytuały, zalety i zasady współpracy, Dzierzgowski J. (przeł.), Warszawa.
Sowa Jan, 2014, Miejsca przecięcia, w: My i oni. Przestrzenie wspólne/Projektowanie dla wspólnoty, Warszawa, s. 44-51.
Tulli Magdalena, 2011, Włoskie szpilki, Warszawa.
Tulli Magdalena, 2014, Szum, Kraków.
Witkiewicz Stanisław, 1903, Dziwny człowiek, Lwów.
Witkowski Lech, 2021, Wybuchowe idee dla pedagogiki i edukacji a procesy rozwoju duchowego, „Orbis Idearum”, t. 9, z 1.
Wróblewski Maciej, 2012, „Smuga światła” w przestrzeni restrykcyjnej – Wiktora Gomulickiego „Wspomnienia niebieskiego mundurka”, w: Burdziej B., Stoff A. (red.), Wiktor Gomulicki znany i nieznany, Toruń, s. 235-250.
Zabawa Krystyna, 2022, Wybory moralne trzech pokoleń w „Stanie splątania” Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, w: Janus-Sitarz A. (red.), Prawa moralne w literaturze dla dzieci i młodzieży, Kraków, s. 87-105.
Żeromski Stefan, 1996, Syzyfowe prace, Kraków.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Marta Rusek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.