Słowa kluczowe
system wyborczy
formuła proporcjonalna
formuła większościowa
jednomandatowe okręgi wyborcze
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest kwestia ewolucji systemu wyborczego do Sejmu RP w latach 1991–2015. Szczególne miejsce w podjętych badaniach stanowiła kwestia formuły wyborczej, która oznacza zasadę przekształcania głosów wyborców na mandaty (można wyróżnić trzy formuły wyborcze: proporcjonalną, większościową, mieszaną). Przeprowadzone badania skłaniają do wniosku, iż kwestia formuły wyborczej stanowiła istotny aspekt prowadzonego w latach 1991–2015 dyskursu publicznego. Znaczne poparcie obywateli RP dla idei ustanowienia w wyborach do Sejmu formuły większościowej (w miejsce obowiązującej od 1991 roku formuły proporcjonalnej) powinno być impulsem do podjęcia pogłębionej debaty konstytucyjnej w zasygnalizowanym zakresie przedmiotowym, gdyż same zasady przeprowadzania wyborów powinny cieszyć się szerokim poparciem społecznym. Zwolennicy jednomandatowych okręgów wyborczych przywołują m.in. argument, iż wskazana formuła wyborcza zbliża przedstawicieli do narodu, gdyż ważniejsza staje się pozycja posła w okręgu wyborczym niż w gremiach kierowniczych partii politycznych (komitetów wyborczych) ustalających kształt list wyborczych.
Bibliografia
ABC jednomandatowych okręgów wyborczych, jow.pl/abc/, 14.05.2016.
Antoszewski A. (1997), przy współudziale R. Alberskiego, Systemy wyborcze, in: Demokracje zachodnioeuropejskie.
Analiza porównawcza, eds. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław.
CBOS (2004), Polacy o propozycjach reformy parlamentu i systemu wyborczego. Komunikat z badań BS/176/2004, Warszawa.
Chruściak R. (2002), Sejm i Senat w Konstytucji RP z 1997 roku. Powstawanie przepisów, Warszawa.
Druk nr 3424, Sejm RP VII kadencji.
Druk nr 899, Senat RP VIII kadencji.
Godlewski T. (2005), Polski system polityczny. Instytucje – Procedury – Obywatele, Toruń.
Haman J. (2003), Demokracja. Decyzje. Wybory, Warszawa.
Haman J. (2005), Większościowy system wyborczy: oczekiwania, ograniczenia, rozwiązania alternatywne, „DECYZJE”, no. 4.
Herbut R. (2002), System wyborczy, in: Leksykon politologii, eds. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław.
Jerzy Przystawa, jow.pl/jerzy-przystawa/, 14.05.2016.
Kancelaria Senatu: Biuro Komunikacji Społecznej, Wybory parlamentarne. Temat: Jednomandatowe okręgi wyborcze do Sejmu, http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/komisje/2014/kpcpp/petycje/p80814.pdf, 14.05.2016.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 11 maja 2015 roku o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 10 maja 2015 roku, Dz. U. 2015, poz. 650.
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 września 2015 roku o wynikach głosowania i wyniku referendum przeprowadzonego w dniu 6 września 2015 roku, Dz. U. 2015, poz. 1375.
Platforma Obywatelska, Referendum 2005: 4 razy TAK, Broszura informacyjna, http://www.platforma.jgora.pl/download/4xtak.pdf, 19.02.2011.
PO zbierała podpisy za referendum. Olechowski: to były ćwiczenia, http://www.tvn24.pl/wiadomosciz-kraju,3/akcja-4xtak-olechowski-to-byly-cwiczenia,541792.html, 07.05.2016.
Polarczyk K. (2003), Parlament polski na tle parlamentów innych państw. Analiza statystyczna, Raport nr 214 Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa.
Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 czerwca 2015 roku o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum, Dz. U. 2015, poz. 852.
Projekty konstytucji 1993–1997 (1997), cz. 1, Warszawa.
Rachwał M. (2013), Władza ludu czy elit politycznych? Próba zdefiniowania współczesnej demokracji, „Przegląd Politologiczny”, no. 1.
Rachwał M. (2016), Women’s participation in the process of selecting the political elite in Poland on the example of the parliamentary elections 2005–2015, in: Women’s role and their participation in public life of the Visegrad Countries, eds. M. Musiał Karg, E. Lesiewicz, Poznań–Ústí nad Labem.
Rachwał M. (2016), Ewolucja prawa wyborczego do Senatu w III RP, „Białostockie Studia Prawnicze” z. 20/A.
Ruch Obywatelski, jow.pl/ruch-obywatelski/, 13.05.2016.
Sobkowiak L. (1998), Legitymizacja polityczna, in: Studia z teorii polityki, vol. II, eds. A. W. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wrocław.
Sokolewicz W., Winczorek P., Skotnicki K., Sarnecki P., Radziewicz P., Banaszak B. (2005), Opinie dotyczące wniosku obywatelskiego o podjęcie przez Sejm uchwały przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego w sprawie zmian w ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy”, no. 3.
Stelmach A. (2013), Kierunki ewolucji prawa wyborczego w Polsce a demokracja partycypacyjna, in: Przemiany demokratyczne w Polsce, ed. A. Stelmach, Poznań.
Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1992 roku o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1992, No. 67, poz. 336.
Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 roku Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 2001, No. 46, poz. 499, z późn. zm.
Ustawa z dnia 16 lipca 1998 roku Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, t.j. Dz. U. 2010, No. 176, poz. 1190, z późn. zm.
Ustawa z dnia 22 kwietnia 1994 roku o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1994, No. 61, poz. 251.
Ustawa z dnia 26 lipca 2002 roku o zmianie ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. 2002, No. 127, poz. 1089.
Ustawa z dnia 28 czerwca 1991 roku Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1991, No. 59, poz. 252.
Ustawa z dnia 28 maja 1993 roku Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1993, No. 45, poz. 205, z późn. zm.
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy, Dz. U. 2011, No. 21, poz. 112, z późn. zm.
Wniosek o podjęcie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwały zarządzającej poddanie pod referendum ogólnokrajowe propozycji zmian w ustroju politycznym Rzeczypospolitej Polskiej (Materiał powielony w Kancelarii Sejmu RP – w posiadaniu autora niniejszego szkicu).
Żyromski M. (1996), Gaetano Mosca. Twórca socjologicznej teorii elity, Poznań.