Abstrakt
Artykuł przedstawia główne zmiany podziału terytorialnego Polski i ich ocenę na poziomie gminnym. Punktem odniesienia są reformy terytorialne w innych krajach UE, szczególnie tych, które podobnie jak Polska posiadają trójstopniową strukturę terytorialną. Podstawową tezą pracy jest stwierdzenie, że organizacja terytorialna administracji publicznej powinna zmieniać się w relacji do rozwoju procesów politycznych, gospodarczych, społecznych i co dla niej szczególnie istotne, także przestrzennych. Artykuł kończą rekomendacje związane z kierunkami przekształceń lokalnych struktur administracyjnych, takich jak łączenie (fuzje) gmin miejskich i wiejskich.
Bibliografia
Boddy M. (1987), Review of the new management of local government by John Stewart, „Local Government Studies”, vol. 13, nr 4, s. 95–97.
Chojnicki Z., Czyż T. (2000), Nowa organizacja terytorialna Polski i układ regionalny, „Czasopismo Geograficzne”, nr 3–4.
Consolidation or fragmentation? The size of local government in Central and Eastern Europe (2002), w: Local Government and Public Service Reform Initiative, red. P. Swianiewicz, Open Society Institute, Budapest.
Delcamp A. (1997), La coopération intercommunale en Europe, w: L’intercommunalité – bilans et perspectives, PUF, Paris.
Elżanowski M. (1982), Przesłanki reform podziału terytorialnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Gustafsson A. (1992), Samorząd terytorialny w Szwecji, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Szczecin.
Henkel G. (1992), Groβgemeinden oder Ämter in den neuen Bundesländern. Was dient der ländlichen Entwicklung?, „Essener Geographische Arbeiten”, Bd. 24, Paderborn, s. 81–90.
Henkel G., Tiggeman R. (1990), Kommunale Gebietsreform – Bilanzen und Bewertungen, „Essener Geographische Arbeiten”, Bd. 19. Paderborn.
Hoffmann K., Jacob J. (1980), Raumordnungspolitische Bestimmungsfaktoren und Auswirkungen der kommunalen Neugliederung, w: Lokale Politik zwischen Eigenständigkeit und staatlicher Abhängigkeit. Empirische analysen zu Handlungsspielräumen, Gebietsreformen und zur Selbstverwaltung, red. H. Zieliński, „Sozialwissenschaftliche Studien zur Stadt- und Regionalpolitik”, Bd. 13, s. 48–73.
Izdebski H. (2009), Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, LexisNexis, Warszawa.
Jarczewski W. (2002), Odzyskana niezależność. Przyczyny i skutki powstania nowych gmin na obrzeżach GOP w latach 90., Wydawnictwo Dante, Kraków.
Jones G., Stewart J. (1983), The case of local government, Allen&Unwin, London.
Kaczmarek T. (2001), Reforma terytorialno-administracyjna Polski – porównanie z krajami Unii Europejskiej, w: Zróżnicowanie społeczno-gospodarcze w nowym układzie terytorialnym Polski, red. T. Czyż,. Biuletyn KPZK PAN, z. 197.
Kaczmarek T. (2005), Struktury terytorialno-administracyjne i ich reformy w krajach europejskich, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Kaczmarek T, Mikuła Ł. (2007), Ustroje terytorialno administracyjne obszarów metropolitalnych w krajach europejskich, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Karliński W., Nelicki A., Płoskonka J. (2000), Polska powiatowa w roku 1999 – ogólna charakterystyka, „Samorząd Terytorialny”, nr 9.
Keating M. (1995), Size, efficiency and democracy: Consolidation, fragmentation and public choice, w: Theories of urban politics, red. D. Judge, G. Stoker, H. Wolman, London, s. 117–134.
Kulesza M. (1997), Reforma podziału administracyjnego Polski, w: Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, red. P. Swianiewicz, Municipium, Warszawa, s. 240–252.
Miszczuk A. (2003), Regionalizacja administracyjna III Rzeczpospolitej. Koncepcje teoretyczne a rzeczywistość,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Mouritzen P. E. (1989), City size and citizen’s satisfactions: two competing theories revisited, „European Journal of Political Research” 17, s. 661–688.
Niskanen W. (1973), Bureaucracy – servant or master?, Institute for Economic Affairs, London.
Ocena nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa (2001), „Samorząd Terytorialny”, nr 4, red. G. Gorzelak, B. Jałowiecki, M. Stec, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Ocena sytuacji samorządów lokalnych (2013), Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa.
Oitmaa K., Roigas A. (2001), Territory and administration in Europe. Community and town want to amalgamate, www.ngonet.ee, 5.07.2004.
Pirie M. (1983), Economy and local government, in: Economy and local government, red. E. Butler, M. Pirie, Adam Smith Institute, London.
Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce (2013), red. J. Hausner, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Kraków.
Schumacher E. F. (1975), Small is beautiful, Abacus, London.
Sharpe J. (1995), Summary of the debates, w: The size of municipalities, efficiency and citizen participation. Local and regional authorities in Europe, nr 56, Council of Europe Press, s. 211–213.
Sobota M., Jawecki B., Tokarczyk-Dorociak K. (2012), Aspekty prawne zmiany granic administracyjnych gmin, Barometr Regionalny, Analizy i Prognozy, nr 4(30), Zamość.
Stoker G. (1997), Teorie samorządu i polityki lokalnej, w: Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, red. P. Swianiewicz, Municipium, Warszawa, s. 16–42.
Swianiewicz P. (2000), W poszukiwaniu optymalnej wielkości, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 2, s. 119–132.
Swianiewicz P. (2002), Modele samorządu terytorialnego w krajach Europy Zachodniej oraz Środkowo-Wschodniej. Próba generalizacji, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 4 (10), s. 49 67.
Szmytkie R. (2009), Miasta-zlepieńce na Śląsku Dolnym i Opolskim, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Tiebout C. (1956), A pure theory of local expenditures, „Journal of Political Economy”, vol. 64, s. 416–424.
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2001 r. w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa.
Ustrój terytorialny państwa a decentralizacja systemu władzy publicznej (2012), red. A. Lutrzykowski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Walczak D. (2012), Konieczność zmian w podziale terytorialnym gmin, „Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej”, Warszawa.