Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie stanu realizacji przez Polskę wyroków ETPC w sprawach Al Nashiri i Husayn (Abu Zubaydah) w związku z istnieniem na terytorium RP tajnych ośrodków zatrzymań CIA i torturowaniem osób podejrzanych o terroryzm. Artykuł koncentruje się na ustaleniach faktycznych poczynionych w toku śledztw międzynarodowych prowadzonych przez Parlament Europejski oraz Radę Europy. Osoby podejrzane o terroryzm nie pozostają w próżni prawnej. Przysługują im w równym stopniu podstawowe prawa jednostki, w szczególności wolność od tortur. Tajemnica państwowa nie może stanowić narzędzia ograniczania prawnej odpowiedzialności państwa za przeprowadzenie transparentnych i skutecznych postępowań w sprawie poważnych naruszeń praw człowieka.
Bibliografia
Alleged secret detentions and unlawful inter-state transfers involving Council of Europe member states. Draft report – Part II (Explanatory memorandum). Rapporteur: Mr Dick Marty, Switzerland, ALDE (2006), Committee on Legal Affairs and Human Rights, Parliamentary Assembly, restricted AS/Jur (2006) 16 Part II, 7 June 2006, 2.6.2. The case of Poland, http://assembly.coe.int/CommitteeDocs/2006/20060606_Ejdoc162006PartII-FINAL.pdf (7.12.2016).
Amerykanie odmawiają pomocy prawnej Polsce ws. więzień CIA (2015), 12.06.2015, http://www.greenpointpl.com/amerykanie-odmawiaja-prawnej-pomocy-polsce/ (17.12.2016).
Balcerzak M. (2013), Odpowiedzialność państwa-strony Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Studium prawnomiędzynarodowe, Toruń.
Bodnar A., Pacho I. (2015), Wykonanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach Al Nashiri p. Polsce oraz Abu Zubayda p. Polsce, „Analizy i Rekomendacje” Helsińska Fundacja Praw Człowieka, nr 3.
Bodnar A., Pudzianowska D. (2016), Tajne więzienia CIA na terytorium Polski, http://www.hfhrpol.waw.pl/cia/images/stories/CIA_Poland_article_PiP.doc (7.12.2016).
Czuchnowski W. (2013), Zarzuty za tajne więzienia CIA wobec Siemiątkowskiego mają być wycofane, „Gazeta Wyborcza”, 19.02.2013, http://wyborcza.pl/1,76842,13421165,Zarzuty_za_tajne_wiezienie_CIA_wobec_Siemiatkowskiego.html (18.12.2016).
Dąbrowski J. (2014), Tajne więzienia CIA w Polsce – wyroki ETPCz, wywiad przeprowadzony 12.08.2014 r. z mec. M. Pietrzakiem, „Edukacja Prawnicza”, wywiad miesiąca, nr IX (155),
https://www.ksiegarnia.beck.pl/pdf/EP-wywiad.pdf (15.12.2016).
Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950), Dz. U. 1993, Nr 61, poz. 284.
Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu (1987), Dz. U. 1995, Nr 46, poz. 238.
Flemming M. (1978), Międzynarodowe prawo wojenne. Zapobieganie konfliktom zbrojnym. Odpowiedzialność za przestępstwa wojenne. Zbiór dokumentów, Warszawa.
Forthcoming Grand Chamber Panel (2015), Press Release issued by Registrar of the Court, ECHR 049 (2015), http://hudoc.echr.coe.int/webservices/content/pdf/003-5011546-6152112 (16.12.2016).
Garlicki L. (2014), Jurysdykcja i odpowiedzialność państw (nowe elementy w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka), „Gdańskie Studia Prawnicze”, t. XXXI.
Gmerek D. (2012), Sprawa tajnych więzień CIA zakomunikowana rządowi polskiemu,„Kwartalnik o Prawach Człowieka”, nr 3.
Gordziewicz M. (2016), Pierwsze umorzenie w śledztwie ws. tajnych więzień CIA na terenie Polski, 22.04.2016, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/tajne-wiezenia-cia-w-polscepierwszy-umorzony-watek,637940.html (20.12.2016).
Graczyk M. (2006), Premier: Więzienia CIA w Polsce to oszczerstwo, „Gazeta.pl”, 7.06.2006, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,3400304.html (8.12.2016).
Grand Chamber Panel’ s decisions (2015), Press Release issued by the Registrar of the Court, ECHR 057 (2015), 17.02.2015, http://www.statewatch.org/news/2015/feb/echr-judgments-Al-Nashir-and-Husayn-Abu-Zubay-v-%20Poland.pdf (16.12.2016).
Guantanamo: Oczekiwana decyzja w sprawie kary śmierci. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 9 czerwca 2011 r. w sprawie decyzji o wykonaniu kary śmierci w Guantanamo (2012/C 380 E/18) (2011), P7_TA(2011)0271, Dz. Urz. UE C 380E/132, 11.12.2012, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52011IP0271&from=PL (9.12.2016).
Indan-Pykno M. (2011), Problem wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – wybrane zagadnienia, w: Europejska Konwencja Praw Człowieka i jej system kontrolny – perspektywa systemowa i orzecznicza, (red.) M. Balcerzak, T. Jasudowicz, J. Kapelańska-Pręgowska, Toruń.
Jasiński W. (2011), Karnoprocesowa dopuszczalność dowodów uzyskanych w wyniku tortur (standardy strasburskie), „Państwo i Prawo”, nr 5.
Jastrzębski M. (2015), Prawne i polityczne implikacje sprawy więzień CIA w Polsce: orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach Al-Nashiri i Husayn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego”, nr 6.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2012), Dz. Urz. UE C 326/391, 26.10.2012.
Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (Konwencja chicagowska) (1944), Dz. U. 1959, Nr 35, poz. 212, z późn. zm.
Kopiński M. (2008), Nie będzie procesu Siwiec-Marty, „Wyborcza.pl”, 11.09.2008, http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36037,5681971,Nie_bedzie_procesu_Siwiec_Marty.html (8.12.2016).
Latkowski S., Majewski M., Gielewska A. (2014), Tajemnice więzienia CIA, „Wprost”, 4–10.08.2014.
List otwarty prawników w sprawie zakazu tortur (2015), „Gazeta Prawna.pl” – Prawo, 3.02.2015, http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/851209,list-otwarty-prawnikow-w-sprawie-zakazutortur.html (18.12.2016).
Meron T. (2009), Prawo humanitarne a prawa człowieka, „Państwo i Prawo”, nr 4.
Międzynarodowa konwencja w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem (2006), https://bip.ms.gov.pl/Data/Files/_public/bip/prawa_czlowieka/onz/konwencja-wsprawie-ochrony-wszystkich-osob-przed-wymuszonym-zaginieciem-przyjetej-w-dniu-20-grudnia-2006-r_.pdf (8.12.2016).
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966), Dz. U. 1977, Nr 38, poz. 167.
Minister Sikorski w „Faktach po Faktach” o wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i sytuacji na Ukrainie, 24.07.2014, https://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/msz_w_mediach/minister_sikorski_w__faktach_po_faktach__o_wyroku_europejskiego_trybunalu_praw_czlowieka_i_sytuacji_na_ukrainie__24_07_2014 (15.12.2016).
Ms, Maw (2014), Polski wywiad dostał od CIA miliony dolarów za tajne więzienia, „Newsweek”, 24.01.2014, http://www.newsweek.pl/polska/wiezienia-cia-w-polsce-najwiekszym-tajnymna-swiecie-osrodkiem-po-ataku-na-wtc,artykuly,279427,1.html (12.12.2016).
MSZ: jest wyrok i trzeba ten wyrok zrealizować, depesza PAP z 17 lutego 2015 r. https://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/msz_w_mediach/msz__jest_wyrok_i_trzeba_ten_wyrok_zrealizowac (16.12.2016).
Nowak-Far: wyrok ETPC ws. więzień CIA wydany bez twardych dowodów (wywiad dla PAP) (2014), https://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/msz_w_mediach/nowak_far__wyrok_etpc_ws__wiezien_cia_wydany_bez_twardych_dowodow__wywiad_dla_pap_16_08_2014__ (15.12.2016).
Opinion on the international legal obligations of Council of Europe Member States in respect of secret detention facilities and inter-state transport of prisoners adopted by the Venice Commission at its 66th Plenary Session (Venice, 17–18 March 2006) (2006), European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission), Opinion no. 363/2005, CDLAD(2006)009, Strasbourg, 17 March 2006, http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2006)009-e (5.12.2016).
Oświadczenie MSZ ws. odwołania od wyroków ETPCz (2014), 23.10.2014, https://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/oswiadczenie_msz_ws__odwolania_od_wyrokow_etpcz (16.12.2016).
Pacho I., Bodnar A. (2014), Tajne więzienia CIA w Polsce przed Trybunałem w Strasburgu, „Kwartalnik o Prawach Człowieka”, nr 1 (9).
Pismo Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka z dnia 13 marca 2015 r. do Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej (2015), 689/PSP/2015, http://www.hfhr.org.pl/cia/images/stories/Pismo_NRA_13_03_2015.pdf (18.12.2016).
Pismo Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 7 grudnia 2015 (2015), Biuro Prawa i Ustroju, BPU.0605.356.2015, http://www.hfhrpol.waw.pl/cia/images/stories/file/Kancelaria%20Prezydenta%20CIA.pdf (18.12.2016).
Prawo Unii Europejskiej. Wybór dokumentów. Traktat z Lizbony. Traktat o Unii Europejskiej. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Teksty skonsolidowane traktatów uwzględniające korekty językowe (2010), Warszawa.
Rada Europy zaniepokojona brakiem postępów ws. śledztwa dot. więzienia CIA w Polsce (2016), 17.03.2016, http://www.hfhrpol.waw.pl/cia/rada-europy-zaniepokojona-brakiem-postepowws-sledztwa-dot-wiezienia-cia-w-polsce (20.12.2016).
Raport z wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Polskę za 2015 r. (2016), Pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych do spraw postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, Warszawa, 19.05.2016, http://msz.gov.pl/resource/85bbb843-13fc-4474-a9df-ac970651dbc6:JCR (17.12.2016).
Resolution 1333 (2000) adopted by the Security Council at its 4251st meeting, on 19 December 2000, S/RES/1333 (2000), http://www.state.gov/documents/organization/5265.pdf (19.12.2016).
Rezolucja PE z dnia 10 października 2013 r. w sprawie rzekomego transportu i nielegalnego przetrzymywania więźniów w krajach europejskich przez CIA (2013/2702(RSP). Rzekomy transport i nielegalne przetrzymywanie więźniów przez CIA w państwach europejskich (2013), P7_TA(2013)0418, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P7-TA-2013-0418+0+DOC+PDF+V0//PL (10.12.2016).
Rezolucja PE z dnia 11 lutego 2015 r. w sprawie raportu Senatu Stanów Zjednoczonych dotyczącego stosowania tortur przez CIA (2014/2997(RSP)). Sprawozdanie Senatu USA w sprawie stosowania tortur przez CIA (2015), P8_TA(2015)0031, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P8-TA-2015-0031+0+DOC+PDF+V0// PL (11.12.2016).
Rezolucja PE z 11 września 2012 r. w sprawie rzekomego udziału państw europejskich w organizowanym przez CIA transporcie i nielegalnym przetrzymywaniu więźniów na terenie tych państw: działania podejmowane w następstwie sprawozdania komicji TDIP PI (2012/2033(INI)) (2013/C 353 E/01). Rzekomy transport i nielegalne przetrzymywanie więźniów w krajach europejskich przez CIA (2012), P7_TA(2012) 0309, Dz. Urz. UE C 353 E/1, 3.12.2013, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52012IP0309&from=PL (10.12.2016).
Rezolucja PE z 8 czerwca 2016 r. w sprawie działań w następstwie rezolucji Parlamentu Europejskiego z 11 lutego 2015 r. w sprawie raportu Senatu Stanów Zjednoczonych dotyczącego stosowania tortur przez CIA (2016/2573(RSP). Działania w następstwie rezolucji Parlamentu Europejskiego z 11 lutego 2015 r. w sprawie raportu Senatu Stanów Zjednoczonych dotyczącego stosowania tortur przez CIA (2016), P8_TA-PROV(2016)0266, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P8-TA-2016-0266+0+DOC+PDF+V0//PL (12.12.2016).
Rozporządzenie Rady (WE) nr 881/2002 z 27 maja 2002 r. wprowadzające niektóre szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom związanym z Osamą bin Ladenem, siecią Al-Kaida i talibami i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 467/2001 zakazujące wywozu niektórych towarów i usług do Afganistanu, wzmacniające zakaz lotów i rozszerzające zamrożenie funduszy i innych środków finansowych w odniesieniu do talibów w Afganistanie (2002), Dz. Urz. UE L 139/9, 18/t. 1, 29.5.2002, http://publications.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/6efa96e3-ef22-4f93-b251-8c7d3c87c2e2/language-pl (19.12.2016).
Rzecznik MSZ Marcin Wojciechowski: Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ws. więzień CIA wydaje się przedwczesne (2014), https://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/msz_w_mediach/rzecznik_msz_marcin_wojciechowski__orzeczenie_europejskiego_trybunalu_praw_czlowieka_ws__wiezien_cia_wydaje_sie_przedwczesne_ (14.12.2016).
Sandorski J. (2006), Opieka dyplomatyczna a międzynarodowa ochrona praw człowieka, Poznań.
Secret detentions and illegal transfers of detainees involving Council of Europe member states: second report. Explanatory memorandum. Rapporteur: Mr Dick Marty, Switzerland, ALDE (2007), Committee on Legal Affairs and Human Rights, Parliamentary Assembly, 7 June 2007, http://assembly.coe.int/CommitteeDocs/2007/EMarty_20070608_NoEmbargo.pdf (7.12.2016).
Skrzydło J. (2016), Odpowiedzialność Polski za więzienia CIA w Polsce w świetle prawa międzynarodowego, w: Odpowiedzialność międzynarodowa w związku z naruszeniem praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, (red.) M. Balcerzak, J. Kapelańska-Pręgowska, Toruń.
Sprawa Al Nahiri przeciwko Polsce (Skarga nr 28761/11), ETPC, Dawna Sekcja Czwarta, wyrok z 24.07.2014, ostateczny: 16.02.2015, https://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/europejski_trybunal_praw_czlowieka/wybrane_orzeczenia_eptcz/tlumaczenie_na_jezyk_polski_wyrokow_w_sprawach_husayn__abu_zubaydah__oraz_al_nashiri_p__polsce;jsessionid=476952A221830DCB2C53AB65DE6E96C2.cmsap4p (12.12.2016).
Sprawa El-Masri przeciwko b. Jugosłowiańskiej Republice Macedonii (Skarga nr 39630/09) (2012), ETPC, Wielka Izba, Wyrok z 13.12.2012, https://www.opensocietyfoundations.org/sites/default/files/CASE_OF_EL-MASRI_v__THE_FORMER_YUGOSLAV_REPUBLIC_OF_MACEDONIA_0.pdf (12.12.2016).
Sprawa Husayn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce (Skarga nr 7511/13) (2014), ETPC, Dawna Sekcja Czwarta, Wyrok z 24.07.2014, ostateczny: 16.02.2015, https://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/europejski_trybunal_praw_czlowieka/wybrane_orzeczenia_eptcz/tlumaczenie_na_jezyk_polski_wyrokow_w_sprawach_husayn__abu_zubaydah__oraz_al_nashiri_p__polsce;jsessionid=476952A221830DCB2C53AB65DE 6E96C2.cmsap4p (12.12.2016).
Sprawa Ilasçu i inni przeciwko Mołdowie i Rosji (Skarga nr 48787/99) (2004) ETPC, Wyrok z 8.07.2004, http://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22ilascu%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid
%22:[%22001-61886%22]} (10.12.2016).
Sprawa Loizidou przeciwko Turcji (preliminary objections) (Skarga nr 15318/89) (1995), ETPC, Wyrok z 23.03.1995, http://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22:[%22loizidou%22],%22documentcollectionid2%22[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-57920%22]} (10.12.2016).
Sprawa Nasr i Ghali przeciwko Włochom (Skarga nr 44883/09) (2016), ETPC, Czwarta Sekcja, Wyrok z 23.02.2016, ostateczny: 23.05.2016, http://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22fulltext%22[%22application%20no.%2044883/09%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-161245%22]}
(12.12.2016).
Szpak A. (2006), Funkcjonowanie komisji wojskowych i trybunałów weryfikacyjnych w Guantanamo Bay na Kubie, „Kwartalnik Prawa Publicznego”, nr 2.
Szpak A. (2009), Status zatrzymanych w Guantanamo Bay – jeńcy wojenni czy nielegalni kombatanci, w: Prawo międzynarodowe i wspólnotowe wobec wyzwań współczesnego świata, (red.) E. Dynia, Rzeszów.
Traktat Północnoatlantycki (1949), Dz. U. 2000, Nr 87, poz. 970.
Uwolnić prawdę. Udział Polski w programie tajnych więzień CIA (2013), raport Amnesty International, czerwiec 2013, https://amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2016/02/Raport_Uwolnic_Prawde.pdf (5.12.2016).
Wyrok ws. Więzień CIA w Polsce ostateczny. Odwołanie odrzucone (2015), TVN24, 17.02.2015, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/etpc-odrzucil-odwolanie-polski-od-wyroku-wswiezien-cia,516207.html (10.12.2016).
Za wcześnie na wyrok w sprawie więzień CIA (2014), wywiad M. Domagalskiego z A. Nowakiem-Farem, „Rzeczpospolita”, 25.08.2014.
Załącznik B do Raportu z wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Polskę za 2015 r. (2015), http://msz.gov.pl/resource/ad9d9554-61ed-4c33-8a09-3835be2bf729:JCR (19.12.2016).
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Przegląd Strategiczny" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.