Abstrakt
The article embarks on a critical analysis of the issue, recently reverberating across the country, of granting a status of a regional language to the Silesian ethnolect. Within the relevant public space, the problem interlocks the three following types of discourse: legal, political and scientific. Onto thus formulated discourse superimposesthe common perception of the unresolved tension of the augmented efforts for revival of the self-identity and political positioning in the Silesian society. These efforts are, in turn, related to a very strong feeling of ethnic identity of the Silesians, who like to emphasize their cultural distinctiveness in everyday communicative situations. The notion of the regional language is a special legal category in EU legislation and has been introduced to Polish legislative discourse after this particular language status has been granted to Kashubian. Currently, a number of political and social initiatives are being undertaken in Upper Silesia that are aimed at the administrative recognition and the application of the same legal category to the Silesian ethnolect. As these actions are mainly undertaken by organizations that demand political autonomy for Silesia and put forward demands for the recognition of the Silesian nationality, academic circles are in the main wary, if not apprehensive. As a result, the role of the elite seeking to work out grammatical standards and spelling convention for the Silesian language in the making, being created in a top-down fashion, has been largely taken over by local associations of people wishing to revive the Silesian regional dialect, with a little support of professional and academic staff. Future fortunes of the would-be Silesian language depend on many factors: on whether the legal status of a regional language will be granted or not, on the quality of work of those who have embarked on attempts to carry out agenda that includes works on the standard spelling convention for the language, and on the Silesians themselves and their acceptance of the solutions that are to be imposed in a top-down fashion. Another contributing factor will undoubtedly be the elevation of the Silesian language status through a creation of the language corpus (literature, dictionaries, course books) and broadening of its functional scope.Bibliografia
A. Majewicz, T. Wicherkiewicz, Polityka językowa na Kaszubach na tle prawodawstwa wobec mniejszości w jednoczącej się Europie (Diagnoza i postulaty), w: Kaszubszczyzna. Najnowsze dzieje języków słowiańskich, red. E. Breza, Opole 2001.
D. Simonides, Śląskie kłopoty z tożsamością, w: Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, red. L.M. Nijakowski, Warszawa 2004.
J. Zieniukowa, Powstawanie i funkcjonowanie języków literackich małych grup etnicznych. Paralele i kontrasty kaszubsko-łużyckie, w: Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogranicza i kontakty językowe, red. J. Zieniukowa, Warszawa 1997.
J. Zieniukowa, Pojęcie aksjologiczne „prestiż” a społeczna sytuacja języków mniej używanych – casus łużycczyzny i kaszubszczyzny, w: Języki mniejszości i języki regionalne, red. E. Wrocławska, J. Zieniukowa, Warszawa 2003.
W. Lubaś, Czy powstanie śląski język literacki?, „Język Polski” 1998, z. 1–2.
J. Tambor, Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna, Katowice 2006.
J. Tambor, Etnolekt śląski jako język regionalny. Uzasadnienie stanowiska, w: Śląsko godka, red. J. Tambor, Katowice 2008.
M. Siuciak, Historyczne podstawy świadomości narodowej Ślązaków, „Białostockie Archiwum Językowe” 2011, nr 11.
T. Kijonka, Po siedmiu latach kampanii, w: Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, red. L.M. Nijakowski, Warszawa 2004.
J. Tambor, Śląski alfabet, w: Śląsko godka, red. J. Tambor, Katowice 2008.
M. Syniawa, Ślabikorz niy dlo bajtli, abo lekcyje ślonskij godki, Chorzów 2012.
Cel: pomóc w walce o śląszczyznę, „Dziennik Zachodni”, 25.06.2012.
P. Długosz, Powołamy Radę Języka Śląskiego, „Dziennik Zachodni”, 23.06.2012.
J. Tambor, Posłowie, w: Z. Kadłubek, Listy z Rzymu, Katowice 2008.
B. Wyderka, Język, dialekt czy kreol?, w: Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, red. L. Nijakowski, Warszawa 2004.
T. Kamusella, Czy śląszczyzna jest językiem? Spojrzenie socjolingwistyczne, w: Śląsko godka, red. J. Tambor, Katowice 2008.
T. Wicherkiewicz, Opinia w kwestii poselskiej inicjatywy ustawodawczej o nadanie śląskiemu statusu języka regionalnego, w: Śląsko godka, red. J. Tambor, Katowice 2008.
M. Siuciak, Język śląski – problem terminologiczny czy społeczny?, „Białostockie Archiwum Językowe” 2010, nr 10.
B. Wyderka, O normalizacji języka śląskiego, w: Śląsko godka, red. J. Tambor, Katowice 2008.
E. Breza, J. Treder, Zasady pisowni kaszubskiej, Gdańsk 1975.
B. Wyderka, Opinia o poselskim projekcie Ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych innych ustaw (druk nr 3835), 30.04.2011, Biuro Analiz Sejmowych.
J. Miodek, Psychologiczno-socjologiczny status Śląska i gwar śląskich, w: W kręgu śląskiej kultury, tradycji i dialektu, Warszawa 2010.
J. Treder, Historia kaszubszczyzny literackiej. Studia, Gdańsk 2005.
Zbigniewa Kadłubka – Listy z Rzymu, Katowice 2008.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).