Słowa kluczowe
współczynnik surowy zachorowalności
test Manna-Kendalla
metoda Sena
Jak cytować
Abstrakt
W pracy dokonano analizy przestrzennej i czasowej zmiany współczynnika surowego zachorowalności na nowotwory złośliwe ośrodkowego układu nerwowego (z uwzględnieniem opon mózgowo-rdzeniowych), określono charakter i siłę trendów zachorowalności oraz wskazano obszary o niekorzystnej i korzystnej sytuacji.
Niekorzystna sytuacja w zakresie zachorowalności surowej na analizowane nowotwory występowała w podregionie miasto Poznań, podregionie kaliskim oraz w powiecie pilskim. W województwie wielkopolskim istotne statystycznie trendy wzrostowe zachorowalności odnotowano dla „nowotworu złośliwego opon mózgowo-rdzeniowych (C70)” oraz „nowotworu złośliwego mózgu (C71)”. Jedyny istotny statystycznie trend spadkowy zachorowalności wystąpił w podregionie pilskim i dotyczył „nowotworu złośliwego rdzenia kręgowego, nerwów czaszkowych i innych części ośrodkowego układu nerwowego (C72)”.
Bibliografia
BDL GUS. 2021. Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego (https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start; dostęp: 20.09.2021).
BDL GUS-TERYT. 2021. Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, jednostki terytorialne (https://bdl.stat.gov.pl/BDL/metadane/teryt/lista/3317; dostęp: 20.09.2021).
Didkowska J., Wojciechowska U. 2020. Zachorowalność na nowotwory złośliwe w Polsce. [W:] B. Wojtyniak, P. Goryński (red.), Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania 2020. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny, Warszawa, s. 47-268.
Evans I.S. 1977. The selection of class intervals. Transactions of the Institute of British Geographers, New Series, 2(1): 98-124.
Fijuth J., Dziadziuszko R., Biernat W., Bobek-Billewicz B., Bonicki W., Jarząb M., Krzakowski M., Nawrocki S., Trojanowski T. 2013. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. [W:] M. Krzakowski, K. Warzocha (red.), Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. Via Medica, Gdańsk, s. 33-68.
ICD-10. 2012. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych X. Rewizja. T. I. Wydanie 2008. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (red.) (https://www.cez.gov.pl/fileadmin/user_upload/Wytyczne/statystyka/icd10tomi_56a8f5a554a18.pdf; dostęp: 17.09.2021).
Jaskólski D.J., Papierz W., Biernat W., Liberski P.P. 2004. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. [W:] W. Kozubski, P.P. Liberski (red.), Choroby układy nerwowego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, s. 146-191.
Kendall M.G. 1975. Rank correlation methods. 4th ed. Charles Griffin, London.
Kępka L. 2011. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. [W:] J. Meder (red.), Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa, s. 21-28.
Leonowicz A.M. 2006. Kartogram jako forma prezentacji zależności zjawisk geograficznych. PAN IGiPZ, Prace Geograficzne 206.
Maksymiuk A., Furmańczyk K., Ignar S., Krupa J., Okruszko T. 2008. Analiza zmienności parametrów klimatycznych i hydrologicznych w dolinie rzeki Biebrzy. Przegląd Naukowy, Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 17(3 [41]): 59-68.
Mann H.B. 1945. Nonparametric tests against trend. Econometrica, 13(3): 245-259.
Marchel A., Nowak A., Kowalczyk P. 2006. Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego. [W:] A. Deptała (red.), Onkologia w praktyce. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, s. 132-146.
Mazurek J. 2018. Zagrożenie nowotworami złośliwymi w Polsce jako zasadniczy czynnik determinujący średnią długość życia. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 19(12.1): 227-242.
Nyikadzino B., Chitakira M., Muchuru S. 2020. Rainfall and runoff trend analysis in the Limpopo river basin using the Mann Kendall statistic. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 117: 102870.
Otwarte Dane. 2021. Serwis Dane.gov.pl, https://dane.gov.pl/pl/dataset/1793. Dostawca danych dla serwisu Dane.gov.pl: Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy (dostęp: 15.09.2021).
Panda A., Sahu N. 2019. Trend analysis of seasonal rainfall and temperature pattern in Kalahandi, Bolangir and Koraput districts of Odisha, India. Atmospheric Science Letters, 20(10): e932.
Perek D., Dembowska-Bagińska B. 2021. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. [W:] A. Chybicka, B. Kazanowska, K. Sawicz-Birkowska (red.), Onkologia i hematologia dziecięca. T. 1. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, s. 441-486.
Pohlert T. 2020. Trend: Non-Parametric Trend Tests and Change-Point Detection. R package version 1.1.4 (https://CRAN.R-project.org/package=trend).
PRG. 2021. Państwowy Rejestr Granic i Powierzchni Jednostek Podziałów Terytorialnych Kraju (http://www.gugik.gov.pl/pzgik/dane-bez-oplat/dane-z-panstwowego-rejestru-granic-i-powierzchni-jednostek-podzialow-terytorialnych-kraju-prg; dostęp: 1.09.2021).
RStudio Team. 2021. RStudio: Integrated Development Environment for R. RStudio, PBC, Boston, MA (http://www.rstudio.com/).
Sen P.K. 1968. Estimates of the regression coefficient based on Kendall’s tau. Journal of the American Statistical Association, 63(324): 1379-1389.
Skowrońska-Gardas A. 2014. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. [W:] A. Kułakowski, A. Skowrońska-Gardas (red.), Onkologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, s. 224-226.
Szołkiewicz A., Adamkiewicz-Drożyńska E., Balcerska A. 2009. Guzy ośrodkowego układu nerwowego u dzieci analiza objawów i propozycje diagnostyczne. Forum Medycyny Rodzinnej, 3(3): 181-185.
Wickham H., Bryan J. 2019. readxl: Read Excel Files. R package version 1.3.1. (https://CRAN.R-project.org/package=readxl).
Wojciechowska U., Didkowska J., Michałek I., Olasek P., Ciuba A. 2020. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 roku. Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy, Krajowy Rejestr Nowotworów, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa (http://onkologia.org.pl/wp-content/uploads/Nowotwory_2018.pdf; dostęp: 17.09.2021).
Wojtyniak B., Rabczenko D., Pokarowski P., Poznańska A., Stokwiszewski J. 2012. Atlas umieralności ludności Polski 2008–2010. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny, Warszawa.
Woo H.V., Ng J.L., Huang Y.F., Chong C., Lee J.C. 2021. Spatiotemporal analysis of temperature data trends in Peninsular Malaysia. Arabian Journal of Geosciences, 14: 1641.
Zakwan M., Ahmad Z. 2021. Trend analysis of hydrological parameters of Ganga River. Arabian Journal of Geosciences, 14: 163.