Abstrakt
The text The Sense of Coherence in Career Structuring (a Context of Lifelong Development of an Individual) describes the salutogenetic concepts of health and sense of coherence by A. Antonovsky that serve as an inspiration for reflections about the structuring of an individual’s vocational career. The Sense of Coherence (SOC) is a global orientation that expresses the extent to which one has an enduring and dynamic feeling of confidence that: – stimuli coming throughout one’s lifetime from the internal and external environments are structured, predictable and explainable (the sense of comprehensibility – a cognitive component); – resources are at one’s disposal which are adequate to meet the demands posed by these stimuli (the sense of manageability – a cognitive-instrumental component); – these demands are challenges that are worth investing effort and engagement (the sense of meaningfulness – an emotional-motivational component); The essay presents a hypothesis that the Sense of Coherence, as it develops over one’s lifetime, may foster an effective structuring (planning and realisation) of one's vocational career. A bi-directional relation exists between the structuring of one’s high and stable sense of coherence and the development of the biographical thinking and shaping of one’s biographical competence. These competencies can be developed in the process of upbringing and education and fostered by vocational guidance, especially in its non-directive dimension (coaching, tutoring).
Bibliografia
Antonovsky A., Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, Fundacja IPN, Warszawa 1995.
Arnett J.J., Emerging adulthood. A theory of development from the late teens through the twenties, American Psychologist, 2000, 55(5), pdf.
Bauman Z., Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
Bauman Z., Płynne życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007.
Bauman Z., Płynne czasy. Życie w epoce niepewności, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2007.
Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
Dolińska-Zygmunt G. (red), Podstawy psychologii zdrowia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
Erikson E.H., Identity Youth and Crisis, W.W. Norton&Company, New York 1968.
Erikson E.H., Identitaet und Lebenszyklus, Shurkamp Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Mein 1989.
Erikson E.H., Dzieciństwo i społeczeństwo, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1997.
Erikson E.H., Erikson J.M., Dopełniony cykl życia, Helion, Gliwice 2012.
Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Harwas-Napierała B., Możliwości wspomagania rozwoju jednostki na różnych etapach okresu dorosłości, [w:] Pomoc – wsparcie społeczne – poradnictwo. Od teorii do praktyki, red. M. Piorunek, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
Heszen I., Sęk H., Psychologia zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Heszen I., Życińska J. (red), Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji, Wydawnictwo SWPS „Academica”, Warszawa 2008.
Koniarek J., Dudek B., Makowska Z., Kwestionariusz Orientacji Życiowej. Adaptacja The Sense of Coherence Questionnaire (SOC) A. Antonovsky’ego, Przegląd Psychologiczny, 1993, 36.
Osipow S.H., Theories of career development, Prentice-Hall, Englewood C., New Yersey 1973.
Ostrowska A. (red), Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, IFiS PAN, Warszawa 2009.
Pasikowski T., Sęk H. (red), Psychologia zdrowia. Teoria, metodologia, empiria, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2006.
Piotrowicz M., Cianciara D., Teoria salutogenezy – nowe podejście do zdrowia i choroby, Przegląd Epidemiologiczny, 2011, 65.
Sęk H., Salutogeneza i funkcjonalne właściwości poczucia koherencji, [w:] Zdrowie – stres – zasoby, red. H. Sęk, T. Pasikowski, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2001.
Sęk H., Ścigała I., Stres i radzenie sobie w modelu salutogenetycznym, [w:] Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, red. I. Herszen-Niejodek, Z. Ratajczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996.
Sęk H., Pasikowski T. (red), Zdrowie – stres – zasoby, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2001.
Sęk H., Cieślak R. (red), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Smart R., Peterson C., Super’s career stages and the decision to change careers, Journal of Vocational Behavior, 1997, 51.
Strauser D.R., Lustig D.C., The moderating effect of sense of coherence on work adjustment, Journal of Employment Counseling, 2003, 40.
Super D.E., The psychology of careers, Harper & Row, New York 1957.
Super D.E., A life- span, life-space approach to career development, [w:] Career choice and development: Applying contemporary theories to practice, red. W.D. Brown, L. Brooks, CA: Jossey-Bass, San Francisco 1990.
Tokarska U., Kształcenie kompetencji biograficznej jako forma profilaktyki problemów egzystencjalnych współczesnego człowieka, [w:] Poradnictwo. Kolejne przybliżenia, red. M. Piorunek, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
Werner I., Poczucie koherencji a praca, [w:] Człowiek w kontekście pracy. Teoria – Empiria – Praktyka, red. M. Piorunek, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
Worsztynowicz A., Coaching a poczucie koherencji, Forum Oświatowe, 2013, 2(49).
Woynarowska B., Edukacja zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.