Abstrakt
In recent years, changes in the approach to deafness and, hence, in the education of the deaf and hard of hearing have been occurring around the world, including Poland. Deafness is increasingly perceived as a sociocultural phenomenon and not merely as a medical one, while sign language is seen as a natural language that can be used in deaf schools and by large numbers of d/Deaf people. Nevertheless, it seems at present that both deafness models are incompatible with each other for ideological reasons although they are concurrent, the medical model being dominant and the sociocultural one being alternative. For that reason, both the d/Deaf community and the deaf education still contend with significan problems related to the language policy, discrimination based on deafness (audism), sign language (linguicism), disability (ableism) or the specificityof conflictsamong the d/Deaf themselves (deafism).All this will be illustrated in this paper, along with suggested possible solutions.
Bibliografia
Adamiec T., Wczesne wspomaganie – etyka i wybór. Referat wygłoszony na Konferencji Biura Edukacji m/st. Warszawy – Warszawski system wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i pomocy rodzinie – w poszukiwaniu zintegrowanego modelu, Warszawa 2011, (http://edukacja.warszawa.pl/sites/edukacja/files/niepelnosprawni/4090/attachments/wczesne-wspomaganie-etyka-i-wybor-tadeusz-adamiec.pdf)
Adamiec T., Analiza modelu edukacji dwujęzycznej dzieci głuchych, maszynopis niepublikowany, Instytut Głuchoniemych, Warszawa 2015.
Baker C., Foundations of bilingual education and bilingualism. 4th edition, Multilingual Matters LTD, Clevedon 2006.
Barnes C., Mercer G., Niepełnosprawność, przekł. P. Morawski, Wydawnictwo Sic! Warszawa 2008.
Bauman H-Dirksen L., Audism: Exploring the metaphysics of oppression, Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 2004, 9(2).
Bauman H., Dirksen L., Simser S., Hannan G., Beyond ableism and audism: Achieving human rights for deaf and hard of hearing citizens, The Canadian Hearing Society, Canada 2012.
Borum V., African American mothers with deaf children: A womanist conceptual framework, Families in Society, 2007, 99.
Campbell F.K., Contours of ableism: The production of disability and abledness, Palgrave School, UK 2009.
Freire P., Pedagogy of the oppressed, The Continuum International Publishing Group Ltd, New York 2000.
Harrington T., What is crab theory? Gallaudet University Library, Washington 2004, pozyskano z http://libguides.gallaudet.edu/content.php?pid=351730
Hauser P.C., O’Hearn A., McKee M., Steider A., Thew D., Deaf epistemology: Deafhood and deafness, American Annals of the Deaf, 2010, 154(5).
Hoffmeister R., Language and the deaf world: Difference not disability, [w:] Culturally responsive teacher education: Language, curriculum and community, red. M. Brisk, P. Mattai, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah 2007.
Holcomb T.K., Introduction to American Deaf Culture, Oxford University Press, New York 2013.
Jackson C.W., Turnbull A.P., Impact of deafness on family life: A review of the literature, Topics in Early Childhood Special Education, 2004, 24.
Jacobs L.M., Unconscious discrimination, [w:] The Deaf Way. Perspectives from the International Conference on Deaf Culture, red. C.J. Erting, R.C. Johnson, D.L. Smith, B.D. Snider, Gallaudet University Press, Washington 1994.
Knoors H., Marschark M., Language planning for the 21st century: Revisiting bilingual language policy for deaf children, Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 2012, 17(3).
Knoors H., Marschark M., Teaching deaf learners. Psychological and developmental foundations, Oxford University Press, New York 2014.
Knoors H., Tang G., Marschark M., Bilingualism and bilingual deaf education, [w:] Bilingualism and bilingual deaf education, red. M. Marschark, G. Tang, H. Knoors, Oxford University Press, New York 2014.
Kowal J., Język polski jako obcy a edukacja niesłyszących, [w:] Edukacja niesłyszących – publikacja konferencyjna, red. E. Twardowska, M. Kowalska, Oddział Łódzki PZG, Łódź 2011.
Kramsch C., Language and culture, Oxford University Press, New York 1998.
Lane H., Maska dobroczynności. Deprecjacja społeczności głuchych, przekł. T. Gałkowski, J. Kobosko, WSiP, Warszawa 1996.
Lane H., Ethnicity, ethics, and the Deaf-World, [w:] New idea in supporting exceptional people, red. E. Pisula, P. Tomaszewski, Warsaw University Press, Warsaw 2009.
Lane H., Hoffmeister R., Bahan B.J., A journey into the Deaf-World, DawnSignPress, California 1996.
Levi S.J., Ableism, [w:] Encyclopedia of disability, red. D. Mitchell, S. Snyder, Sage Publications, London 2006.
Marschark M., Hauser P., How deaf children learn. What parents and teachers need to know, Oxford University Press, New York 2012.
Marschark M., Rhoten C., Fabich M., Effects of cochlear implants on children’s reading and academic achievement, Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 2007, 12.
Mayer C., Leigh G., The changing context for sign bilingual education programs: Issues in language and the development of literacy, International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 2010, 13(2).
McKee M.M., Hauser P.C., Juggling two worlds, [w:] Deaf epistemologies. Multiple perspectives on the acquisition of knowledge, red. P.V. Paul, D.F. Moores, Gallaudet University Press, Washington 2012.
Mitchell R.E., Karchmer M.A., Demographic and achievement characteristics of deaf and hard-of-hearing students, [w:] The Oxford handbook of deaf studies, language, and education, vol. 1, 2nd ed., red. M. Marschark, P.E. Spencer, Oxford University Press, New York 2011.
Moroń E., Osoba z niepełnosprawnością czy osoba niepełnosprawna/niepełnosprawny – analiza językoznawcza, opinia wykonana na prośbę Ministerstwa Cyfryzacji, 2016.
Nowell N.L., Oppression, [w:] Encyclopedia of disability, vol. 5, red. D. Mitchell, S. Snyder, Sage Publications, London 2006.
Nussbaum D.B., Scott S., Simms L.E., The “WHY” and “HOW” of ASL/English bimodal bilingual program, Odyssey, 2012, 13.
Praszkier R., Nowak A., Social entrepreneurship. Theory and practice, Cambridge University Press, Cambridge 2012.
Quer J., Quadros R.M. de, Language policy and planning in deaf communities, [w:] Sociolinguistics and deaf communities, red. A.C. Schembri, C. Lucas, Cambridge University Press, Cambridge 2015.
Rutkowski P., Łozińska S. (red.), Lingwistyka przestrzeni i ruchu. Komunikacja migowa a metody korpusowe, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
Simms L., Thumann H., In search of a new, linguistically and culturally sensitive paradigm in deaf education, American Annals of the Deaf, 2010, 152(3).
Skutnabb-Kangas T., Multilingualism and the education of minority children, [w:] Minority education: from shame to struggle, red. T. Skutnabb-Kangas, J. Cummins, Multilingual Matters, Clevedon 1988.
Storbeck C., Magongwa L., Teaching about deaf culture, [w:] Deaf learners. Development in curriculum and instruction, red. D.F. Moores, D.S. Martin, Gallaudet University Press, Washington 2006.
Tomaszewski P., Fonologia wizualna polskiego języka migowego, Matrix, Warszawa 2010.
Tomaszewski P., Lingwistyczny opis struktury polskiego języka migowego, [w:] Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, red. I. Kurcz, H. Okuniewska, SWPS Academica, Warszawa 2011.
Tomaszewski P., Funkcjonowanie poznawcze i językowe u dzieci głuchych, [w:] Edukacja głuchych, red. M. Sak, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2014.
Tomaszewski P., Implanty ślimakowe – etyka a wybór, Kultura – Społeczeństwo – Edukacja (w druku).
Tomaszewski P., Sak M., It is possible to educate deaf children bilingually in Poland? [w:] Zweisprachigkeit und bilingualer Unterricht, red. M. Olpińska-Szkiełko, L. Bertelle, Peter Lang Edition, Frankfurt 2014.
Tomaszewski P., Bargiel-Matusiewicz K., Pisula E., Między patologią a kulturą: Społeczne uwarunkowania niepełnosprawności, [w:] Kulturowe i społeczne aspekty niepełnosprawności, red. P. Tomaszewski, K. Bargiel-Matusiewicz, E. Pisula, Wydawnictwa UW, Warszawa 2015.
Tomaszewski, P., Piekot, T., Język migowy w perspektywie socjolingwistycznej, Socjolingwistyka, 2015, 29.
Tomaszewski P., Moroń E., Quo vadimus? Dynamika paradygmatów głuchoty we współczesnym świecie, [w:] Kultura a zdrowie i niepełnosprawność, red. J. Kowalska, R. Dziurla, K. Bargiel-Matuszewicz, Wydawnictwa UW, Warszawa 2018.
Tomaszewski P., Wieczorek R., Moroń E., Audyzm a opresja społeczna, [w:] Kultura a zdrowie i niepełnosprawność, red. J. Kowalska, R. Dziurla, K. Bargiel-Matuszewicz, Wydawnictwa UW, Warszawa 2018.
Tomaszewski P., Moroń E., Sak M., Kultura tudzież rehabilitacja. Ku zmianie paradygmatu w edukacji głuchych i słabosłyszących w Polsce, Kultura i Edukacja, 2018, 1(119).
Tomaszewski P., Krzysztofiak P., Wieczorek R., Kowalska J., Percepcja audyzmu w polskiej społeczności głuchych, Societas/Communitas (w druku).
Wasilewski J., Wasilewska K., Dżbik J., Tak się nie mówi… czyli o dominacji społecznej i teorii zagłuszanej grupy na przykładzie ograniczeń językowych ze względu na płeć, [w:] Oblicza komunikacji 1. Perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Zaśko-Zielińska, Tertium, Kraków 2006.