Polsko-litewskie dziedzictwo kulturowe – różnice w świadomości społecznej. Perspektywy zbliżenia dzięki wspólnym bohaterom narodowym na przykładzie Michała Kleofasa Ogińskiego
PDF

Słowa kluczowe

Michał Kleofas Ogiński
Polish-Lithuanian Commonwealth
Polish-Lithuanian heritage
cultural binder
cultural rehabilitation
hero
national identity

Jak cytować

Gumper, M. (2021). Polsko-litewskie dziedzictwo kulturowe – różnice w świadomości społecznej. Perspektywy zbliżenia dzięki wspólnym bohaterom narodowym na przykładzie Michała Kleofasa Ogińskiego. Studia Edukacyjne, (60), 231–261. https://doi.org/10.14746/se.2021.60.13

Abstrakt

The uncomfortable situation of Poles in Lithuania is, among other things, the effect of Lithuanian historical education. Excerpts from the textbook on the history of Lithuania show diametrical differences in contemporary ideas about the past of both nations. Shared heroes are useful to overcome prejudices of the previous century (which affect the image of 1385-1795). One of them is Michał Kleofas Ogiński, Lithuanian nobleman, a political activist during the last years of the Polish-Lithuanian Commonwealth and two decades after its collapse. He has the rank of a great national hero in Lithuania and Belarus but is valued in Poland above all because of his piano compositions. The analysis of fragments of his work Memoirs about Poland and Poles helps us to regard a representative of the noble nation from a different perspective. It makes us aware of the cohesion of Polish and Lithuanian national identity at the turn of the 19th century, helps us to appreciate the heritage of the past and offers a chance to build positive relations between us. Rectifying a distorted vision of history is a prospect for a mature partnership now and in the future.

https://doi.org/10.14746/se.2021.60.13
PDF

Bibliografia

Ant sutarties stalo stovėjo kryžius. L. Želigovskio agresija turi būti įvertinta, Voruta, 18- 24.02.1993, 7.

Basanavičius J., „Aušra” i „Dziennik Poznański”, [w:] B. Kalęba, M. Zaczyński, W kręgu sporów polsko-litewskich na przełomie XIX i XX wieku. Wybór materiałów, tom 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.

Czapliński P., Obirek S., Bohater, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.

Iłłakowiczówna K., Ballady bohaterskie, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów 1934.

Julkowska V., O roli historii i pamięci w kreowaniu bohaterów przeszłości. Wprowadzenie, [w:] Jan Kiliński. Historia i pamięć, red. V. Julkowska, Instytut Historii UAM, Stowarzyszenie Miłośników Zabytków Historycznych, Poznań – Trzemeszno 2015.

Kalęba B., Zaczyński M., W kręgu sporów polsko-litewskich na przełomie XIX i XX wieku. Wybór materiałów, Kraków 2004.

Kiaupa Z., Litwa w dwudziestym wieku. Republika Litewska w latach 1918-1940, Projekt: Historia a teraźniejszość. Dziedzictwo Rzeczpospolitej Obojga Narodów a aktualne stosunki polsko-litewskie, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2012.

List Ogińskiego do Rymkiewicza z 6 grudnia 1796 r., [w:] W. Smoleński, Emigracya polska w latach: 1795-1797: (materyały historyczne), Przegląd Historyczny, 1910, 11/3.

Literatūrairmenas, 08.04.1989, 15.

Łaszkiewicz H., Pamięć i zapomnienie. Węzły pamięci w stosunkach polsko-litewskich, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2012.

Miknys R., Litwini wobec Polski i Polaków: Spojrzenie na podstawie badań nad historią Polski w XX wieku w historiografii litewskiej ostatniego dwudziestolecia, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2012.

Saryusz-Wolska M., Traba R. (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.

Smoleński W., Emigracya polska w latach: 1795-1797: (materyały historyczne), Przegląd Historyczny, 1910, 11/3.

Srebrakowski A. (oprac.), My nie bracia, my sąsiedzi. Polska perspektywa stosunków polsko-litewskich. Wybór tekstów i dokumentów, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2013.

Srebrakowski A., Recenzja podręczników, Telsze 2016.

Szpociński A., Formy przeszłości a komunikacja społeczna, [w:] A. Szpociński, P.T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, tom I, Seria: Współczesne Społeczeństwo Polskie wobec Przeszłości, Instytut Studiów Politycznych PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.

Szpociński A., Przeszłość a środki przekazu, [w:] A. Szpociński, P.T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, tom I, Seria: Współczesne Społeczeństwo Polskie wobec Przeszłości, Instytut Studiów Politycznych PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Szpociński A., Kwiatkowski P.T., Przeszłość jako przedmiot przekazu, tom I, Seria: Współczesne Społeczeństwo Polskie wobec Przeszłości, Instytut Studiów Politycznych PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.

Šapoka M., Wielkie Księstwo Litewskie: próba nowego spojrzenia na punkty styczne polskiej i litewskiej pamięci historycznej, Projekt: Historia a teraźniejszość. Dziedzictwo Rzeczpospolitej Obojga Narodów a aktualne stosunki polsko-litewskie, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2012.

Truska L., Antanas Smetona ir jo laikai, Valstybinis leidybos centras, Vilnius 1996.

Załuski A., Michał Kleofas Ogiński. Życie, działalność i twórczość, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 2003.

Żenkiewicz J., Litwa na przestrzeni wieków i jej powiązania z Polską, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2001.

Źródła

Additions a mes memoires oraz Observations sur les evenements arrives en Pologne depuis la fin de novembre 1830, Rosyjskie Państwowe Archiwum Akt Dawnych, Moskwa.

Brazauskas J., Historia Litwy od czasów najdawniejszych do unii lubelskiej, przekł. Ł. Pocewiczienie, Kowno 1995.

„Dziennik Poznański”, 1883, nr 231.

Kowecki J. (oprac.), Konstytucja 3 Maja 1791, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991.

Ogiński M.K., Pamiętniki o Polsce i Polakach od r. 1788 aż do końca r. 1815, nakładem księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1870.

Wyciąg z historyi Napoleona i wielkiej armii przez p. generała hr. de Segur, tom I s. 150-157. Szóste wydanie.

Materiały zdigitalizowane

Akińczo A., Litwa: rozpoczął się Międzynarodowy Festiwal im. Michała Ogińskiego, https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/litwa-rozpoczal-sie-miedzynarodowy-festiwal-im-michala-oginskiego, [dostęp: 11.02.2019, godz. 15:00].

http://l24.lt/pl/kultura-pl/item/51052-w-wilenskim-ratuszu-inauguracja-roku-michala-kleofasa-oginskiego, [dostęp: 11.02.2019, godz. 16:03].

http://zw.lt/kultura-historia/odsloniecie-pomnika-rodu-oginskich-w-retowie/, [dostęp: 11.02.2019, godz. 15:11].

https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/litwa-rozpoczal-sie-miedzynarodowy-festiwal-im-michala-oginskiego, [dostęp: 11.02.2019, godz. 15:00].

https://nowahistoria.interia.pl/aktualnosci/news-vytautas-landsbergis-pilsudski-to-wasz-bohater-popelnil-jedn,nId,2236986, [dostęp: 7.02.2019, godz. 13:46].

https://www.ludzkosc.pl/Petras_Rimsa, [dostęp: 7.02.2019, godz. 10:11].

Kurier Wileński, https://kurierwilenski.lt/2017/07/14/korzenie-wspolczesnosci-dzienniki-michala-romera-z-lat-1911-1915/, [dostęp: 7.02.2019, godz. 10:06].

Łukaszewicz B., UWAGI o litewskim podręczniku do nauki historii dla klasy jedenastej, https://www.upc.smm.lt/ekspertavimas/vadoveliai/komisija/2015-metai/Istorijos-vadovelio-11-klasei-recenzija-lenku-kalba-2015.docx, [dostęp: 8.02.2019, godz. 15:58].

Maciejewski M., Marszał M., Sadowski M. (red.), Tendencje rozwojowe myśli politycznej i prawnej, Wrocław 2014, http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/46592/edition/46519/content?ref=desc, [dostęp: 8.02.2019, godz. 10:05].

Mackiewicz M., Obraz litewskiego odrodzenia narodowego w publicystyce „Auszry” w latach 1883-1886, [w:] Tendencje rozwojowe myśli politycznej i prawnej, red. M. Maciejewski, M. Marszał, M. Sadowski, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2014, s. 423, http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/46592/edition/46519/content?ref=desc, [dostęp: 8.02.2019, godz. 10:05].

Odsłonięcie pomnika rodu Ogińskich w Retowie, http://zw.lt/kultura-historia/odsloniecie-pomnika-rodu-oginskich-w-retowie/, [dostęp: 11.02.2019, godz. 15:11].

Petras Rimsa, https://www.ludzkosc.pl/Petras_Rimsa, [dostęp: 7.02.2019, godz. 10:11].

Sidorkiewicz J., Korzenie współczesności. Dzienniki Michała Römera z lat 1911-1915, https://kurierwilenski.lt/2017/07/14/korzenie-wspolczesnosci-dzienniki-michala-romera-z-lat-1911-1915/, [dostęp: 7.02.2019, godz. 9:51].

Šimelionis I., Vilnija šimtmečio verpetuose, Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, Vilnius 2002.

Szpunar K., Kazimiery Iłłakowiczówny dyskurs o utraconej ojczyźnie, [w:] Tematy i konteksty. Pogranicza jako przestrzenie...konfliktów: zło konieczne?, 2017, 7(12), http://ifp.univ.rzeszow.pl/tematy_i_konteksty/tematy_i_konteksty_12/11_szpunar.pdf, [dostęp: 7.02.2019, godz. 22:04].

Vytautas Landsbergis: „Piłsudski to wasz bohater. Popełnił jednak ciężkie błędy”, https://nowahistoria.interia.pl/aktualnosci/news-vytautas-landsbergis-pilsudski-to-waszbohater-popelnil-jedn,nId,2236986, [dostęp: 7.02.2019, godz. 13:46].

W wileńskim ratuszu – inauguracja Roku Michała Kleofasa Ogińskiego, http://l24.lt/pl/kultura-pl/item/51052-w-wilenskim-ratuszu-inauguracja-roku-michala-kleofasa-oginskiego, [dostęp: 11.02.2019, godz. 16.03].

Wileńskie Rozmaitości, III kwartał 1990, nr 3, Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej – Oddział w Bydgoszczy, s. 2, http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plaincontent?id=23060, [dostęp: 7.02.2019, godz. 21:45].