Słowa kluczowe
Ukrainian
codification
conditional mood
past tense
Jak cytować
Abstrakt
Kashubian and Ruthenian (and Galician Ukrainian) have been developing under a strong Polish impact. In the article, I examine the occurrence of the past tense and conditional mood, modelled by Polish (of type chciałem, chciałbym) in texts and grammars of Ruthenian, Galician Ukrainian, Rusyn and Kashubian. While in case of the East Slavic languages, I present just an overview of the issue, I discuss more in-depth the grammatical evaluation and use of such forms in Kashubian from the oldest texts until current written usage. This shows the fact that the recommendations of Kashubian grammarians and the real written usage do not match. By comparing Kashubian with East Slavic written varieties under Polish influence, I intended to show that these languages have faced the same tendencies in dealing with the existence of grammar forms enforced by the Polish language, partly supported by certain dialects.
Bibliografia
AJK: Popowska-Taborska H. (ed.), 1973, Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich, 10, Wrocław.
AJS 7.1: Zaręba A., 1989, Atlas językowy Śląska, Tom VII, cz. 1, Warszawa – Kraków.
Arumaa P., 1985, Urslavische Grammatik, III. Band, Formenlehre, Heidelberg.
Breza E., 2001, Podstawowe wiadomości z morfologii, in: E. Breza (ed.), Kaszubszczyzna; Kaszëbizna, Opole, s. 125-184.
Breza E., Treder J., 1981, Gramatyka kaszubska: zarys popularny, Gdańsk.
Brus/Брус М.П., 2016, Історична граматика української мови. Частина перша. Теоретичний матеріал. Тематичні таблиці: Навчально-методичний посібник, Івано-Франківськ.
Ceynowa, F.S., 1879, Zarés do Grammatikj Kasébsko-Słovjnskjé Mové, Poznań.
Ciapinski V., Halečanka H. (ed.), 2005, Evanhelije in der Übersetzung des Vasil Tjapinski um 1580. – Facsimile und Kommentare, Paderborn.
Cybulski M., 2001, ABC kaszubskiej pisowni. Czas przeszły, „Pomerania“ 11, s. VIII.
Cybulski M., 2011, Język dramatów Jana Karnowskiego, ich redakcje i zasady standardyzacji, in: J. Karnowski, Dramaty, Gdańsk, s. 143-176.
Cybulski M., 2014, Język utworów Franciszka Sędzickiego i zasady jego standardyzacji, in: F. Sędzicki, Utwory Kaszubskie, Gdańsk, s. XCV-CXIX.
Cybulski M., 2015, Końcówki osobowe w czasie przeszłym i w trybie przypuszczającym czasowników, „Biuletin Radzëznë kaszëbsczégò jãzëka“, s. 249-255.
Cybulski M., Wosiak-Śliwa R., 1992, Kaszubski język literacki. Podręcznik dla lektoratów, Gdańsk.
Cybulski M., Wosiak-Śliwa R., 2001, Ùczimë sã pò kaszëbskù, Gdańsk.
ČJA 4: Balhar J. et al., 2002, Český jazykový atlas. 4, Praha.
Dejna K., 1994, Atlas polskich innowacji dialektalnych, Warszawa.
Derdowski J., 1934, O Panu Czorlińscim co do Pucka po sece jachoł, Pelplin – Tczew.
Djačan/Дячанъ П., 1865, Методична граматика языка мало-руского, Львôвъ.
Fikus S., 1981, Pojmeńczicë, Gdańsk.
Fontański H., Chomiak M., 2000, Gramatyka języka łemkowskiego, Katowice.
Gołąbk E., 1997, Wskôzë kaszëbsczégò pisënkù, Gduńsk.
GSBE: Дуриданов И. (ред.), 1991, Граматика на старобългарския език, София.
Heyke L., 1999, Dobrogòst i Miłosława: kaszëbsczé spiewë dzejowé w trzech brawãdach, Gdańsk.
Heyke L., 2002, Szôłôbułki: Agust Szlôga, Katilina, Gdańsk.
Hinze F. (ed.), 1967, Die Schmolsiner Perikopen, Berlin. DOI: https://doi.org/10.1515/9783112758397
Holovac’kyj/Гововацкїй Я., 1849, Грамматика Рȣского Ѧзыка, Львôвъ.
Ivanov/Иванов В.В., 1983, Историческая грамматика русского языка, Москва.
Ivić/Ивић П., 1994, Српскохрватски дијалекти. Њихова структура и развој, Нови Сад.
Jabur/Ябур В., Pljiškova/Плїшкова А., 2009, Сучасный русиньскый списовный язык (Высокошкольскый учебник), Пряшів.
Janke S., 1988-1989, Łiskawica, Gdańsk.
Janke S., 1991, Psë, Gdynia.
Karaś H., 2010, Bory Tucholskie. Gwara regionu, in: H. Karaś (ed.), Dialekty i gwary polskie,
online: http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-wielkopolski&l3=bory-tucholskie&l4=bory-tucholskie-gwara-regionu (17.8.2021).
Karaś H., 2010, Gwara regionu Krajna, in: H. Karaś (ed.), Dialekty i gwary polskie, online:
Karaś H., 2010, Gwary kociewskie dziś, in: H. Karaś (ed.), Dialekty i gwary polskie, online:
http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=mapa-serwisu&l2=&l3=&l4=kociewie-gwara-regionu-mwr (17.8.2021).
Knoll V., 2012, Kašubština v jazykovém kontaktu, Praha.
Kocovs’kyj/Коцовский В., Ohonovs’kyj/Огоновский І., 1894, Методична граматика рускої мови для ІV. кляси шкіл 5- і 6-клясових, Львів.
Koneski/Конески Б., 1967, Граматика на македонскиот литературен јазик. Дел І и ІІ, Скопје.
Koneski/Конески Б., 1986, Историја на македонскиот јазик, Скопје.
Krofey Sz., 1586, Duchowne piesnie D. Marcina Luthera y ynßich naboznich męzow, Gdainsk.
Kulakovs’kyj/Кулаковський П. (ed.), 1999, Руська (волинська) метрика. Книга за 1652-1673 рр., Острог – Варшава – Москва.
Lamprecht A., 1987, Praslovanština, Brno.
Lewicki J., 1834, Grammatik der Ruthenischen oder Klein-Russischen Sprache in Galizien, Przemyśl.
Lončarić M., 1996, Kajkavsko narječje, Zagreb.
Lorentz F., 1903, Slovinzische Grammatik, Sankt Peterburg.
Lorentz F., 1919, Kaschubische Grammatik, Danzig.
Lorentz F., 1936, Gramatyka pomorska, z. 7, Poznań.
Lorentz F., 1959, Der kaschubische Dialekt von Gorrenschyn, Berlin.
Lorentz F., Geschichte der pomoranischen (kaschubischen) Sprache, Berlin.
Łoziński J., 1846, Grammatyka języka ruskiego (mało-ruskiego), Przemyśl.
MAGP 10.1: Karaś M. (red.), 1968, Mały atlas gwar polskich, t. XI, cz. 1, Warszawa – Wrocław – Kraków.
Majkowski A., 1938, Żëcé i przigodë Remusa. Zvjercadło Kaszubskji, Toruń.
Majkowski A., 1899, Jak w Koscérznie koscelnygo obrele abo Pięc kawalerów a jedna jedyno brutka, Gdansk.
Makurat H., 2013, Charakterystyka języka utworów lirycznych zrzeszyńców, in: J. Trepczyk et al., Poezja zrzeszyńców, Gdańsk.
Makurat H., 2015, Cechy języka utworów poetyckich klëkowców, in: J. Ceynowa et al., Poezja twórców z kręgu „Klëki“, Gdańsk, s. LXIX-CXXXI.
Makurat-Snuzik H., 2018, Język twórczości Jana Piepki, in: J. Piepka, Twórczość liryczna, Gdańsk, s. LXVII-XCVIII.
Makùrôt H., 2008, Gramatika. Ùszłé czasë i zaùszłi czas w kaszëbsczim jãzëkù, „Pomerania“ 4, s. IV-V.
Makùrôt H., 2008b, Gramatika. Nôdżibë w kaszëbsczim jãzëkù, „Pomerania“ 6, s. VI-VII.
Makùrôt H., 2016, Gramatika kaszëbsczégò jãzëka, Gdańsk.
Mareš F.V., 2001, Diachronische Morphologie des Ur- und Frühslavischen, Frankfurt am Main.
Mjacelski/Мяцельскі А.А. (ed.), 2008, Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кніга 70 (1582-1585), Mінск.
Nitsch K., 1903, Studya kaszubskie: Gwara luzińska, „Materyały i prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie” 1, s. 221-273.
Osadca/Осадца М., 1862, Граматика руского языка, Львôвъ.
Paňkevyč/Панькевич, И., 1922, Граматика руського языка для молодших кляс шкôл середних и горожаньских, Прага – Братислава.
Partyc’kyj/Парты́ цкїй, О., 1873, Граматика язы́ ка рȣ́ ского длѧ оужи́ ткȣ въ шко́лахъ людовы́ хъ въ Галичинѣ,̀ Львôвъ.
Polański K., s. a., Gramatyka języka połabskiego, s. l. „Pomerania“ 2000-2020.
Pontanus M., 1643, Parvus Catechismus D. Martini Lutheri Germanica-Vandalica, Gdaińsk.
Popowska-Taborska H., 1987, Szkice z kaszubszczyzny: dzieje – zabytki – słownictwo, Wejherowo.
Ramač/Рамач Ю. (ред.), 1997, Серпско-руски словнїк ІІ О-Ш, Београд.
Rusanivs’kyj/Русанівський, В.М., 2001, Історія української літературної мови, Київ.
Smaľ-Stoc’kyj/Самль-Стоцький С., Gartner/Ґартнер Ф., 1914, Граматика руської мови, Відень.
Stojanov/Стоянов С. (red.), 1983, Граматика на съвремения български книжовен език. Том ІІ. Морфология, София.
Štolc J., 1994, Slovenská dialektológia, Bratislava.
Treder J., 2007, Język poematu Derdowskiego, in: Derdowski, Hieronim et al. Ò panu Czôrlińsczim, co do Pùcka pò sécë jachôł, Gdańsk, s. 37-62.
Treder J., 2008, Język dramatów Bernarda Sychty, in: B. Sychta, Dramaty Bernarda Sychty. T. 1, Dramaty obyczajowe, Gdańsk, s. 35-116.
Treder J., 2010, Język arcydzieła kaszubskiej prozy, in: A. Majkowski, Żëcé i przigodë Remusa: zvjercadło kaszubskji, Gdańsk, s. 97-225.
Treder J., 2014, Spòdlowô wiédzô ò kaszëbiznie, Gduńsk.
Treder J., 2020, Język tworczości kaszubskiej Alojzego Budzisza, „Acta Cassubiana“ 22, s. 7-48.
Uchwała nr 6/RJK/15 z dn. 20.11.2015 r. w sprawie stosowania fleksji języka kaszubskiego, „Biuletin Radzëznë kaszëbsczégò jãzëka“ 2015, s. 104-120.
Uževyč/Уже́вичъ І., 1645, Грам’ма́ тыка̀ словенскаа, s. l.
Vašíček M., 2011, Laština Óndry Łysohorského jako mikrojazyk. Morfologická analýza, Praha.
Večernycja: Заревичъ Ф. (red.), 1862, Вечерницѣ. Литературнє письмо для забавы и науки. Рочникъ першій, Львôвъ.
Vyšeňskyj/Вишенський І., Книжка, in: Ізборник, online: http://litopys.org.ua/old14_16/old14_19.htm (17.8.2021).
Winiarska I., 2010, Dialekt śląski. Śląsk północny. Gwara regionu, in: H. Karaś (ed.), Dialekty i gwary polskie, online: http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-slaski&l3=slask-polnocny&l4=slask-polnocny-gwara (17.8.2021).
Žurauski/Жураўскі А.І., 1967, Гісторыя беларускай літаратурнай мовы, t. І, Мінск.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Vladislav Knoll
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.