Słowa kluczowe
myśl polityczna
instytucje polityczne
refleksja filozoficzna
historia idei
politologia
rozwój politologii w Polsce
postawy obywatelskie
demokracja
prawa obywatelskie
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł podejmuje temat kultury politycznej jako pojęcia złożonego i wieloaspektowego, którego znaczenie ewoluowało na przestrzeni dziejów – od starożytności po czasy współczesne. W pierwszej części przedstawiono filozoficzne i historyczne źródła refleksji nad kulturą polityczną – od idei obecnych w myśli Tukidydesa, Cycerona, Machiavellego, Hobbesa czy Morea, aż po koncepcje nowożytnych filozofów polityki. Następnie omówiono rozwój tego pojęcia w naukach społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem ujęcia Gabriela Almonda i Binghama Powella oraz prób klasyfikacji definicji według różnych kryteriów. W kolejnej części dokonano analizy polskiej tradycji badań nad kulturą polityczną – od XVII w. po drugą połowę XX w., wskazując na kluczowy wkład wybranych polskich autorów w rozwój tego zagadnienia. Ostatnia część tekstu poświęcona została współczesnemu znaczeniu kultury politycznej w kontekście funkcjonowania demokracji przedstawicielskiej i praw obywatelskich.
Bibliografia
Almond G. A., Powell G. B. (1975), Kultura polityczna, w: Elementy teorii socjologicznych, red. A. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, PWN, Warszawa.
Bacon F. (1955), Novum Organum, PWN, Warszawa.
Bodnar A. (1984), Nauka o polityce, PWN, Warszawa.
Dahl R. (1995), Demokracja i jej krytycy, Znak, Warszawa–Kraków.
Dmowski R. (1938), Upadek myśli konserwatywnej w Polsce, Antoni Gmachowski i S-ka, Częstochowa.
Filipiak T. (1998), Sfera władzy i polityki – wartości kultury politycznej oraz kwestia odpowiedzialności, Warszawa.
Hobbes T. (1956), Elementy filozofii, PWN, Warszawa.
Jurewicz O., Winniczuk L. (1968), Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym, PWN, Warszawa.
Krauz-Mozer B., Borowiec P., Ścigaj P. (2011), Kim jesteś politologu? Historia i stan dyscypliny w Polsce, t. I, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Kądzielski J. (1985), Rozumienie kultury politycznej, „Edukacja Polityczna”, vol. 6–7.
Machiavelli N. (1972), Wybór pism, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Markiewicz W. (1972), Kultura polityczna społeczeństwa, w: Socjologia i służba społeczna, red. W. Markiewicz, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Markiewicz W. (1979), Kultura polityczna a rozwój społeczny, w: Marksizm i procesy rozwoju społecznego, red. W. Wesołowski, Książka i Wiedza, Warszawa.
Milewski J. (1909), Zagadnienia narodowej polityki, Księgarnia Gubrynowicz i Syn, Lwów.
Milewski J. (1912), Wykład o kulturze politycznej, Odbitka z „Gazety Narodowej”, Gubrynowicz i Syn, Lwów.
Mojsiewicz Cz. (1974), Problemy kultury politycznej społeczeństwa socjalistycznego w dobie rewolucji naukowo-technicznej, „Studia Nauk Politycznych”, nr 1(15).
Mojsiewicz Cz. (2005), Od polityki do politologii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Morus T. (1954), Utopia, Wydawnictwo PAX, Warszawa.
Opałek K. (1976), Pojęcie „kultury” i „stylu” w nauce o polityce i prawoznawstwie, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.
Piłsudski J. (1937), Pisma wybrane, Instytut Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
Pluskiewicz W. (1977), Kultura polityczna – świadomość polityczna – wiedza polityczna, „Studia Nauk Politycznych”, nr 2.
Pluskiewicz W. (1992), Świadomość polityczna – analiza strukturalna, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
Ryszka F. (1984), Nauka o polityce (rozważania metodologiczne), PWN, Warszawa.
Seidler G. (1974), Przedmarksowska myśl polityczna, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Siemieński J. (1932), Kultura polityczna wieku XVI, w: Kultura staropolska, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
Sobolewski M. (1977), Model socjalistycznej kultury politycznej (próba konceptualizacji tematu), w: Z badań nad kulturą polityczną, red. M. Sobolewski, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.
Wiatr J. J. (1977), Socjologia stosunków politycznych, PWN, Warszawa.
Woleński J. (1980), Problemy metodologiczne definiowania pojęcia „kultura”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Nauk Politycznych”, nr 14.
Zakrzewski W. (1977), Instytucjonalne uwarunkowania kultury politycznej, w: Z badań nad kulturą polityczną, red. M. Sobolewski, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Grzegorz Piwnicki, Gracjana Dutkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.