Słowa kluczowe
językowy obraz świata
koncept
areał
mowa dialektalna
symbol
stan psychoemocjonalny
Jak cytować
Abstrakt
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech współczesnej lingwistyki jest geneza i intensywny rozwój nowych obszarów językowych. Do szczególnie aktualnych kwestii należą te, które obejmują badanie konceptów. Artykuł poświęcony jest zagadnieniu refleksji w języku konceptosfery narodu i jej głównych konceptów. To warunkuje potrzebę dalszych badań nad szczegółami strukturyzacji konceptów reprezentowanych przez jednostki frazeologiczne oraz ustalenia ich wzajemnego oddziaływania. Ujawniono potencjał tworzenia treści konceptu „dusza” podczas frazeologizacji jednostek, zidentyfikowano stosunek mentalny do konceptu, zarówno w kulturze materialnej, jak i duchowej. Koncept „dusza” określa znaczną ilość informacji kulturowych i jest podstawą duchowego kodu kultury. We współczesnych koncepcjach lingwistyczno- kulturowych człowiek postrzegany jest jednocześnie jako nosiciel języka i kultury. Właśnie dlatego znaki językowe mają zdolność pełnienia funkcji znaków kultury, służąc jako środek przedstawienia podstawowych jej zasad. To potwierdza zdolność języka do reprezentowania kulturowej i narodowej tożsamości jego nosicieli.
Bibliografia
Aksjanchuk G. Ja., Chalavechaja dusha w ljustjerku ruskaj frazeologii [A Human Soul in the Mirror of Russian Phraseology], [v:] „Vesnik Belaruskaga dzjarzhawnaga universitjeta. Seryja 4: Filalogija. Zhumalistyka. Pedagogika. Psihalogija”, 1996, № 1, s. 33-37.
Arkushyn Н., Skazav, yak dva zviazav. Narodni vyslovy ta zahadky iz Zakhidnoho Polissia і zakhidnoi chastyny Volyni [Said How the Two Connected. Folk Expressions and Riddles from the Western Polesie and the Western Part of Volyn], Liublin-Lutsk: [b. v.], 2003.
Varkhol N., Ivchenko A., Frazeolohichnyi slovnyk lemkivskykh hovirok Skhidnoi Slovachchyny [Phraseological Dictionary of the Lemko Dialects of Eastern Slovakia], Bratislava: Slovatske ped. vyd-vo; Priashiv: Viddil ukr. lit-ry, 1990.
Vezhbytskaya A., Ponimanie kul ’tur cherez posredstvo klyuchevyx slov [Understanding the Cultures via Instrumentality of Keywords], Moskva: Yazyki slavyanskoj kul’tury, 2001.
Voitovych V. M., Ukraińska mifolohiia [Ukrainian Mythology], Kyiv: Lybid, 2002.
Hamziuk M., Osoblyvosti leksyko-semantychnykh shliakhiv utvorennia frazeolohichnykh odynyts [The Features ofLexico-semantic Ways of the Formation of Phraseological Units], [v:] „Problemy semantyky slova, rechennia ta tekstu”, 2000, vyp. 4, s. 37.
Dobrolozha H. M., Frazeolohichnyi slovnyk hovirok Zhytomyrshchyny [Dictionary of Dialects of Zhytomyrshchyna], Zhytomyr: PP Tulovskyi, 2010.
Ilarion Mytropolyt, Dokhrystyianski viruvannia. ukrainskoho narodu [Pre-Christian Beliefs of the Ukrainian People], Kyiv: AT„Oberehy”, 1992.
Kirilkova N. V., Slovnyk volynskykh frazeolohizmiv [Dictionary of Volyn Phraseologisms], Rivne; Ostroh: Vyd-vo Nats, un-tu „Ostroz. akad.”, 2013.
Kovalenko N. D., Slova z yazyka, yak bdzholy z vulyka: materiały do slovnyka narodnykh porivnian podilskykh і volynskykh hovirok Khmelnychchyny [Words out of Mouth as Bees out of Beehive: Materials to the Dictionary of Folk Comparisons of Podilsky and Volyn Dialects in Khmelnytsky Region], Kam’ianets-Podilskyi: PP Buinytskyi, 2001.
Kubryakova E. S.,Koncept. Konceptualyzaciya [Concept. Conceptualization],tyKratkijslovar' kognitivnyx terminov,Moskva: Fylol. f-t MHU, 1996, s. 90-94.
Kubryakova E. S., Ob ustanovkax kognytyvnoj lingvistiki і aktualnyx problemax kognitivnoj lingvistiki [On the Installations of Cognitive Science and Actual Problems of Cognitive Linguistics], [v:] „Voprosy kognitivnoj lyngvistiki”, 2004, № 1, s. 6-17.
Matsiuk Z., Iz narodu ne vykynesh: dialektnyi slovnyk frazeolohizmiv [It Won I be Dropped out: Dialect Vocabulary of Phraseologisms], Lutsk: RW „Vezha” Volyn, derzh. un-tu im. Lesi Ukrainky, 2006.
Matsiuk Z., Shcho siltse, to nove slivtse: slovnyk frazeolohizmiv Zakhidnoho Polissia [Words Differ in Different Villages: Phraseological Dictionary of Western Polissia], Lutsk: Vezha- Druk, 2013.
Pimenova M. V., Kody kultury і problema klassifikacii konceptov [Cultural Codes and the Problem of Classification of Concepts], [v:] „Yazyk. Tekst. Diskurs”, Stavropol: Izd-vo Pyatigor. gos. lingv. un-ta, 2007, vyp. 5, s. 79-86.
Platon, O dushe [AboutSoul], [v:] P.Taranov,Mudrost' trex tysyacheletij, Moskva: [b. i.], 1997, s. 92-93.
Popova Z. D., Kognitivnaya lyngvistika [Cognitive Linguistics], Moskva: AST; Vostok- Zapad, 2007.
Potebnya A. A., Mysi' і yazyk [Thought and Language], Kyiv: Synto, 1993.
Skab M. V., Zakonomimosti kontseptualizatsii ta movnoi katehoryzatsii sakralnoi sfery [Regularities of Conceptualization and Language Categorization of Sacral Sphere], Chemivtsi: Ruta, 2008.
Slovnyk symvoliv kultury Ukrainy [Dictionary of the Symbols of Ukrainian Culture], za zah. red. V. P. Kotsura ta in., Kyiv: Milenium, 2002.
Smerchko A. A., Frazeolohichni innovatsii yak rezultat movotvorchoi diialnosti liudyny, [v:] „Liudyna і tvorchist: humanistychni vyiavy, mat. liudynoznavchykh filosof. chytan”, 1998, vyp. VI, s. 203-210.
Stupinska H. F., Bytkivska Ya. V., Frazeolohichnyi slovnyk lemkivskykh hovirok [Phraseologial Dictionary of the Lemko Dialects], Temopil: Navch. knyha - Bohdan, 2012.
Teliya V. N., Pervoocherednye zadachi i metodologicheskie problemy issledovaniya frazeologicheskogo sostava yazyka v kontekste kul’tur [First Priority Tasks and Methodological Problems of the Research of Phraseological Language Composition in the Context of Cultures], [v:] Frazeologiya v kontekste kul’tury, Moskva: Yazyki rus. kul’tury, 1999, s. 13-24.
Teliya V. N., Russkaya frazeologiya. Semanticheskij, pragmaticheskij і lingvokul ’turologicheskij aspekty [Russian Phraseology. Semantic, Pragmatic and Lingua Cultural Aspects], Moskva: Shkola „Yazyki rus. literatury”, 1996.
Uzhchenko V. D., Uzhchenko D. V., Barvina N. O., Frazeolohichno-paremiinyi slovnyk Skhidnoi Slobozhanshchyny XIX stolittia [Phraseologically-Variable Dictionary of Eastern Slobozhanshchina of the XIX Century], Luhansk: Luhan. nats. un-t im. Tarasa Shevchenka, 2013.
Filosofskij e’nciklopedicheskij slovar’ [Philosophical Encyclopedic Dictionary], gl. red. L. F. Il’ichev, P.N. Fedoseev, S. M. Kovalev, V.G. Panov, Moskva: Sov. e’nciklopediya, 1983.
Chabanenko V., Frazeolohichnyi slovnyk hovirok Nyzhnoi Naddniprianshchyny [Phraseological Dictionary of the Dialects of Lower Dniper], Zaporizhzhia: [b. v.], 2001.
Chybor I., Slovianska mifolohiia v ukrainskii frazeolohii [Slavic Mythology in Ukrainian Phraseology], Kyiv: Vydavets Oleh Filiuk, 2016.
Longman, Idioms Dictionary, Harlow: Pearson Education Limited, 2000.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).