Abstrakt
Ze zbawczą misją Jezusa Chrystusa i Kościoła ściśle powiązana jest Maryja. Choć nie otrzymała Ona wprost apostolskiego posłannictwa, to jednak Jej wkład w działalność ad gentes uprawnia Ją do zajmowania miejsca przed apostołami. Z tego względu posoborowi papieże przyznali Jej tytuł: „Gwiazda ewangelizacji”. Używa go też papież Franciszek, ale zwykle wtedy, gdy chce wskazać, że Maryja jest „misyjnym wzorem dla Kościoła”. Uwydatniając Jej macierzyńskie wspieranie misjonarzy, mówi o „Matce uczniów–misjonarzy” lub „Matce ewangelizacji”. Podkreśla też, że była Ona „pierwszą uczennicą–misjonarką swojego Syna Jezusa”. Powyższe określenia cechuje aspektowość, oddają one wielostronny wpływ Maryi na misyjną posługę Kościoła. Spina je ze sobą w spójną całość tytuł: „Królowa misji”. Choć nie pochodzi on od Franciszka, to jednak papież stosuje go najczęściej, ponieważ, jego zdaniem, najpełniej wyraża on odniesienie Maryi do ewangelizacyjnej misji Kościoła. Interesujące i pożyteczne jest przybliżenie jego teologicznej wymowy – tym bardziej, że Franciszek nie przedkłada jej wprost. Dlatego niniejszy artykuł podąża śladami wielu jego wypowiedzi, żeby wydobyć z nich teologiczne przesłanie tytułu: „Królowa misji” i zarazem odkryć oryginalność Franciszkowej interpretacji.
Bibliografia
Awi Mello, Alexandre. Mit Maria leben. Ein Gespräch mit Papst Franziskus. Leipzig: St. Benno Verlag GmbH, 2016.
Benedykt XVI. „Powołani, aby […] ukazywali blask Słowa prawdy.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2012). Dostęp 5 kwietnia 2024. <https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/messages/missions/documents/hf_ben-xvi_mes_20120106_world-mission-day-2012.html>
Courth, Franz. „Marianische Spiritualität und Apostolat. Neue Richtungen auf dem Prüfstand.” Christsein und marianische Spiritualität. Red. Heinrich Petri. Regensburg: Verlag Friedrich Pustet, 1984. 25–58.
Franciszek. „Będziecie moimi świadkami.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2022). OsRomPol 43 (2022) 2: 7–10.
Franciszek. „‘Maryja wstała i poszła z pośpiechem’.” (Orędzie na Światowy Dzień Młodzieży 2022–2023, 15 VIII 2022). OsRomPol 43 (2022) 10: s. 4–8.
Franciszek. „‘Nie możemy nie mówić tego, cośmy widzieli i słyszeli’.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2021, 6 I 2021). Dostęp 5 kwietnia 2024. <https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/missions/documents/papa-francesco_20210106_giornata-missionaria2021.html>
Franciszek. „‘Oto ja, poślij mnie!’.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2020, 31 V 2020). OsRomPol 41 (2020) 7–8: 4–5.
Franciszek. „Aby przezwyciężyć konflikty i rasizm.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2017, 4 VI 2017). OsRomPol 38 (2017) 8: 4–6.
Franciszek. Adhortacja apostolska Evangelii gaudium. Kraków: Wydawnictwo AA, 2014. DOI: https://doi.org/10.17771/PUCRio.CRE.23124
Franciszek. „Anioł Pański w uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi.” (1 I 2024) Dostęp 2 stycznia 2024. <https://www.vatican.va/content/francesco/pl/angelus/2024/documents/20240101-angelus.html>
Franciszek. „Będzie nazwany Synem Najwyższego.” (Anioł Pański, 24 XII 2017). OsRomPol 39 (2018) 1: 8–9.
Franciszek. „Być katechetą to powołanie.” (Przemówienie do katechetów, 27 IX 2013). OsRomPol 34 (2013) 11: 39–42.
Franciszek. „Ci, którzy potrafią czekać.” (Homilia podczas nieszporów w rzymskim klasztorze pw. św. Antoniego Opata, 21 XI 2013). OsRomPol 35 (2014) 1: 18–19.
Franciszek. „Darmo otrzymaliście, darmo dawajcie.” (Spotkanie z duchowieństwem, zakonnikami, zakonnicami i seminarzystami w sanktuarium w El Quinche, 8 VII 2015). OsRomPol 36 (2015) 7–8, s. 17–22.
Franciszek. „Dobre wino rodziny.” (Audiencja generalna, 8 VI 2016). OsRomPol 37 (2016) 7–8: 47–48.
Franciszek. „Dom i matka wszystkich.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2014, 8 VI 2014). OsRomPol 35 (2014) 7: 4–5.
Franciszek. „Droga pokoju i braterstwa.” (Spotkanie z wiernymi, 25 III 2019). OsRomPol 40 (2019) 4–5: 34–36.
Franciszek. „Duch Święty nauczycielem życia.” (Homilia na uroczystość Zesłania Ducha Świętego, 8 VI 2014). OsRomPol 35 (2014) 7: 21–22.
Franciszek. „Grzech postarza.” (Anioł Pański, 8 XII 2017). OsRomPol 39 (2018) 1: 45.
Franciszek. „Homilia na uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi.” (1 I 2020). Dostęp 6 stycznia 2022. <https://www.vatican.va/content/francesco/pl/homilies/2020/documents/papa-francesco_20200101_omelia-madredidio-pace.html>
Franciszek. „Hymn do matek.” (Audiencja generalna, 7 I 2015). OsRomPol 36 (2015) 2: 52–53.
Franciszek. „Idźcie i zaproście wszystkich na ucztę.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2024, 25 I 2024). Dostęp 5 kwietnia 2024. <https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/missions/documents/20240125-giornata-missionaria.html>
Franciszek. „Jak mama.” (Audiencja generalna, 3 IX 2014). OsRomPol 35 (2014) 10: 45–46.
Franciszek. „Jak miłosierny Samarytanin.” (Homilia na rozpoczęcie Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia, 8 XII 2015). OsRomPol 36 (2015) 12: 4–5.
Franciszek. „Jak na nas patrzy Maryja?.” (Przesłanie wideo do uczestników nocnego czuwania w rzymskim sanktuarium Divino Amore, 12 X 2013). OsRomPol 34 (2013) 12: 6.
Franciszek. „Kościół misyjny świadkiem miłosierdzia.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2016, 15 V 2016). OsRomPol 37 (2016) 6: 4–6.
Franciszek. „Kreatywna wierność.” (Przemówienie do uczestników kapituły generalnej Zgromadzenia Misjonarzy Towarzystwa Maryi, 20 V 2023). OsRomPol 44 (2023) 6: 17–18.
Franciszek. „Maryja i Symeon z Dzieciątkiem na ręku.” (Homilia na święto Ofiarowania Pańskiego, 2 II 2015). OsRomPol 36 (2015) 2: 50–51.
Franciszek. „Maryja kobietą modlitw.” (Audiencja generalna, 18 XI 2020). OsRomPol 41 (2020) 12: 28–30.
Franciszek. „Maryja kocha dobrych i złych.” (Homilia na uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, 1 I 2014). OsRomPol 35 (2014) 2: 36–37.
Franciszek. „Musiałem tutaj przybyć, aby być z wami.” (Homilia na lotnisku w Tacloban, 17 I 2015). OsRomPol 36 (2015) 2: 20–22.
Franciszek. „Ochrzczeni i posłani: Kościół Chrystusa w misji w świecie.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2019, 9 VI 2019). OsRomPol 40 (2019) 7–8: 7–9.
Franciszek. „Otwarte szuflady.” (Audiencja generalna, 21 XII 2016). OsRomPol 38 (2017) 1: 49–50.
Franciszek. „Pałające serca, stopy w drodze.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2023, 6 I 2023). OsRomPol 44 (2023) 2–3: 25–27.
Franciszek. „Pojednanie i przebaczenie.” (Anioł Pański, 31 V 2020). OsRomPol 41 (2020) 6: 18–19.
Franciszek. „Pokora ujmuje Boga.” (Anioł Pański, 15 VIII 2021). OsRomPol 42 (2021) 8–9: 37–38.
Franciszek. „Potrzeba odwagi, żeby powtórzyć ‘tak’ Maryi.” (Przemówienie podczas czuwania z młodzieżą w Metro Park, 26 I 2019). OsRomPol 40 (2019) 2: 26–30.
Franciszek. „Prośmy Maryję wniebowziętą o wsparcie.” (Anioł Pański, 15 VIIII 2017). OsRomPol 38 (2017) 9: 24–25.
Franciszek. „Przed żłóbkiem odkrywamy, że jesteśmy miłowani.” (Homilia na uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, 1 I 2018). OsRomPol 39 (2018) 1: 18–19.
Franciszek. „Rewolucja czułości.” (Homilia w sanktuarium Matki Bożej Miłosierdzia w El Cobre, 22 IX 2015). OsRomPol 36 (2015) 10: 24–25.
Franciszek. „Rewolucyjna modlitwa Maryi.” (Orędzie na Światowy Dzień Młodzieży 2017, 27 II 2017). OsRomPol 38 (2017) 3–4: 4–8.
Franciszek. „Ruch i zdumienie.” (Anioł Pański, 2 II 2020). OsRomPol 41 (2020) 2–3: 32–33.
Franciszek. „Sekret żydowskiej dziewczyny.” (Audiencja generalna, 23 X 2013). OsRomPol 34 (2013) 12: 37–38.
Franciszek. „Spotkanie dwóch matek jest hymnem radosnego uniesienia w Panu.” (Anioł Pański, 23 XII 2018), OsRomPol 40 (2019) 1, s. 54–55.
Franciszek. „Synteza historii Bożego miłosierdzia.” (Rozważanie podczas czuwania z okazji Jubileuszu Maryjnego, 8 X 2016), OsRomPol 37 (2016) 10, s. 4–5.
Franciszek. „To nie czas stracony.” (Anioł Pański, 2 X 2016). OsRomPol 37 (2016) 10: 26.
Franciszek. „To Pan puka.” (Anioł Pański, 21 XII 2014). OsRomPol 36 (2015) 1: 60–61.
Franciszek. „Trzeba przyjąć z miłością drugiego człowieka.” (Homilia przed sanktuarium maryjnym w Agłonie, 24 IX 2018). OsRomPol 39 (2018) 10: 31–32.
Franciszek. „W 2016 roku Światowy Dzień Młodzieży odbędzie się w Krakowie.” (Anioł Pański, 28 VII 2013). OsRomPol 34 (2013) 8–9: 19.
Franciszek. „W Jezusie Bóg poślubił ludzkość.” (Anioł Pański, 20 I 2019). OsRomPol 40 (2019) 2: 56–57.
Franciszek. „W pierwszym dniu Nowego Roku mówimy Maryi: dziękujemy, Święta Boża Rodzicielko!” (Anioł Pański, 1 I 2017). OsRomPol 38 (2017) 1: 15–16.
Franciszek. „Wielkie ‘tak’.” (Anioł Pański, 8 XII 2016). OsRomPol 38 (2017) 1: 52–53.
Franciszek. „Wielkie bogactwo społeczne.” (Homilia w parku Los Samanes w Guayaquil, 6 VII 2015). OsRomPol 36 (2015) 7–8: 6–8.
Franciszek. „Wstawiennictwo Maryi otwiera na łaskę i miłosierdzie Chrystusa.” (Orędzie na Światowy Dzień Chorego 2016, 15 IX 2015). OsRomPol 36 (2015) 10: 8–10.
Franciszek. „Wszyscy jesteśmy powołani, by zwalczać współczesne formy niewolnictwa.” (Homilia na uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, 1 I 2014). OsRomPol 36 (2015) 1: 18–20.
Franciszek. „Wszyscy otrzymaliśmy pierwotną łaskę.” (Anioł Pański, 8 XII 2022). OsRomPol 43 (2022) 12: 21–22.
Franciszek. „Wyruszajmy z pośpiechem, by nieść Boga innym.” (Anioł Pański, 19 XII 2021). OsRomPol 43 (2022) 1: 37–38.
Franciszek. „Z Maryją paragwajskie kobiety odbudowywały życie, wiarę i godność swego narodu.” (Homilia w sanktuarium maryjnym w Caacupé, 11 VII 2015). OsRomPol 36 (2015) 9: 29–30.
Franciszek. „Zanieśmy nasz niepokój Bogu.” (Homilia podczas nabożeństwa pokutnego, 25 III 2022). OsRomPol 43 (2022) 3–4: 7.
Franciszek. „Zawierzamy nowy rok Matce Boga.” (Anioł Pański, 1 I 2022). OsRomPol 43 (2022) 2: 35–36.
Franciszek. „Zbawienia nie można kupić.” (Anioł Pański, 8 XII 2014). OsRomPol 36 (2015) 1: 58–59.
Jan Paweł II [św.]. Encyklika Redemptoris missio. Watykan 1990.
Jan Paweł II [św.]. „Misja to głoszenie przebaczenia.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2002, 19 V 2002). OsRomPol 23 (2002) 7–8: 4–5.
Jan Paweł II [św.]. „Obecność Maryi w powszechnej misji Kościoła.” (Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 1988, 22 V 1988). OsRomPol 9 (1988) 6: 29.
Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium. Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań: Pallottinum, 1968. 105–166.
Królikowski, Janusz. „Maryja ‘typus Ecclesiae’ i ewangelizacja.” Sympozjum 23 (2019) 2: 117–140. DOI: https://doi.org/10.4467/25443283SYM.19.026.11428
Moricová, Jana. „Panna Mária ako vzor teologálnych čnosti podl’a učenia pápeža Františka.”, Teologálne čnosti z interdisciplinárneho pohl’adu. Zborník príspevkov z interdisciplinárnej medzinárodnej vedeckej konferencie. Red. Miloš Lichner. Trnava: Dobrá kniha, 2018. 285–296.
Paweł VI [św.]. Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi. Kielce: Jedność 1990.
Pawlina, Krzysztof. „Eklezjologia papieża Franciszka.” Studia Bobolanum (2014) 1: 13–20.
V Konferencja Ogólna Episkopatu Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Dokument z Aparecidy. Jesteśmy uczniami i misjonarzami Jezusa Chrystusa, aby nasze narody miały życie (29 VI 2007). Gubin 2014.
Warchoł, Paweł. „Maryja w nauczaniu papieża Franciszka.” Salvatoris Mater 19 (2017) 1–4: 216–237.
Wojtczak, Adam. Czułe oblicze Matki. Przewodnie motywy mariologii papieża Franciszka. Poznań: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UAM, 2019.
Wojtczak, Adam. Maryja w służbie chrześcijańskiego humanizmu. Projekt papieża Franciszka. Poznań: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UAM, 2022.
Wojtczak, Adam. „Napełniona Duchem Świętym w Wieczerniku Zielonych Świąt.” Salvatoris Mater 10 (2008) 2: 45–69.
Ziegenaus, Anton. “Der Menschheit den Erlöser bringen. Die bleibende Berufung Mariens in der Heilsgeschichte.” Maria in der Evangelisierung. Beiträge zur Mariologisches Prägung der Verkündigung. Red. Anton Ziegenaus. Regensburg: Verlag Friedrich Pustet, 1993. 59–73.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Adam Wojtczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
PRACE PUBLIKOWANE W CZASOPIŚMIE DOSTĘPNE SĄ NA LICENCJI CREATIVE COMMONS:
Przed 2006 do wszystkich tekstów opublikowanych prawa autorskie są zastrzeżone.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów ze zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) oraz zezwalają na sublicencje na tych samych warunkach.
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2021 roku w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- użycie niekomercyjne – nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w latach 2006-2020 w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).