O GRANICACH W SZTUCE I HISTORII SZTUKI
Problem granic w historii sztuki, zarówno dawnej jak i współczesnej, powraca w różnych odsłonach i znaczeniach. Granica jako linia podziału, strukturyzująca geografię polityczną, narodową czy regionalną, stanowi częstokroć przedmiot konfliktu, który przekłada się tak na praktyki artystyczne, jak i dyskursy próbujące usystematyzować i zakwalifikować sztukę powstającą na danym obszarze, wpływając tym samym na geografię artystyczną. Sztuka stanowi często próbę odpowiedzi lub sproblematyzowania granicy na gruncie różnic kulturowych, ekonomicznych, rasowych, itd. Tego dotyczy między innymi niedawno otwarta w Muzeum Narodowym w Poznaniu wystawa pt. O dzieleniu. Sztuka na granicy, której kuratorkami są Marta Smolińska i Burcu Dogramaci, czy liczne projekty artystyczne i wystawiennicze dotyczące np. granic amerykańsko-meksykańskiej lub izraelsko-palestyńskiej. Do przemyślenia problemu granicy i tożsamości w sztuce, zmusza nas również tocząca się wojna w Ukrainie.
Granicę można jednak potraktować również bardziej abstrakcyjnie, jako linię wyznaczającą struktury i systemy praktyk i dyskursów, które zmierzają do określenia tożsamości, do klasyfikacji i hierarchizacji. Granice tego typu były jedną z domen szeroko pojętej nowoczesności (modernizmu), co jednak zostało stopniowo kwestionowane przez myśl postmodernistyczną (poststrukturalistyczną) czy studia post- i dekolonialne, na rzecz dowartościowania porowatości i płynności wyznaczanych wcześniej podziałów, a co za tym idzie tożsamości i związanych z nimi systemami znaczeń. O nierozstrzygalności granicy – a szerzej – ustanowionej relacji pomiędzy hierarchicznie ustalonym centrum a marginesem – jako o parergonie już dawno temu pisał Jacques Derrida, a teoretycy tacy Gilles Deleuze wprowadzali konstrukcje pojęciowe, które granice jako linie podziału całkowicie unieważniały. Przewartościowania te klarownie wskazały na niemożliwość podtrzymania myślenia o granicy jako o nieprzepuszczalnej linii – fizycznej i pojęciowej – demonstrując konieczność pomyślenia ich w kategoriach pola różnicy, przenikania się, hybrydyzacji, strefy tak konfliktogennej, jak i niezwykle produktywnej i kreatywnej.
Zachęcamy do nadsyłania zgłoszeń, które podejmować będą problem granicy, ze szczególnym uwzględnieniem rozmaitych prób jej teoretyzacji, refleksji nad współczesną kondycją tego pojęcia oraz jego funkcjonowania zarówno we współczesnych praktykach artystycznych, dyskursie historyczno-artystyczny, jak i przewartościowaniach stanu wiedzy nad sztuką dawną.
Interesować nas będą między innymi:
- próby teoretyzacji kategorii granicy – zarówno fizycznej jak i pojęciowej – na gruncie historii sztuki i/lub studiów nad kulturą wizualną
- sproblematyzowane i zramowane teoretycznie studia przypadków dotyczące sztuki, w tym architektury, podejmującej problem granicy terytorialnej, międzypaństwowej, regionalnej (m.in. border art)
- problematyka dotycząca geografii artystycznej, ustanawiania i/lub kwestionowania granic kulturowych i etnicznych poprzez praktyki artystyczne i/lub architektoniczne
- granica jako zagadnienie praktyki architektonicznej, planowania i kształtowania krajobrazu
Termin nadsyłania zgłoszeń w postaci abstraktów o maksymalnej objętości 2500 znaków oraz krótkiego biogramu naukowego – 10 grudnia 2023. Autorzy zakwalifikowanych abstraktów zostaną poproszeni o nadesłanie pełnego tekstu o maksymalnej długości 45.000 znaków (włączając w to bibliografię załącznikową) do 25 lutego 2024 roku. Wszystkie teksty, po uprzedniej akceptacji zespołu redakcyjnego, zostaną poddane podwójnej, ślepej recenzji.
Propozycje proszę zgłaszać przez Platformę Pressto.
Kontakt z redakcją: aq.redakcja@amu.edu.pl