Słowa kluczowe
overview of the history of Polish art
national art
transhistorical status of a national artistic form
center and periphery
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 412
Liczba pobrań: 229
Abstrakt
Writing an academic history of Polish art was an urgent task of art historians after World War I, when the country regained its political independence. An important and creditable achievement in that respect was a study by Michał Walicki and Juliusz Starzyński, published in 1934 as a kind of supplement to the monumental Geschichte der Kunst von der altchristlichen Zeit bis zur Gegenwart by the Marburg historian Richard Hamann, translated at that time into Polish. In 1936, the work of the Polish scholars was published again in the form of a separate book. The paper focuses on three problems that were addressed in it: the cultural and artistic ties of Poland to the West, the vernacular features of Polish art, and the presence of the “Eastern art” in Polish artistic heritage. The author examines also the question whether those issues were related to the political, social, and cultural reality of the Second Polish Republic.
Bibliografia
Anders H., Rytm. W poszukiwaniu stylu narodowego, Warszawa 1972
Bakoš J., “Ścieżki i strategie historiografii sztuki w Europie Środkowej,” trans. F. Lipiński, Artium Quaestiones 2013, 14, pp. 255–306
Białostocki J., “Historia sztuki,” in: Historia nauki polskiej, vol. 4: 1863–1918, part 3, ed. Z. Skubała-Tokarska, Wrocław et al. 1987, pp. 699–702
Bohde D., Kunstgeschichte als physiognomische Wissenschaft. Kritik einer Denkfigur der 1920er bis 1940er Jahre, Berlin 2012
Chmielewska A., “Charakter narodowy sztuki polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym. Kontekst polityczny i ideowy,” in: W kręgu Rytmu. Sztuka polska lat dwudziestych, ed. K. Nowakowska-Sito, Warszawa 2006, pp. 167–182
Chmielewska A., “Styl Narodowy w Drugiej Rzeczypospolitej: artyści a wizerunek państwa,” in: Naród, Styl, Modernizm, eds. J. Purchla, W. Tegethoff, Kraków–Monachium 2006, pp. 189–199
Chmielewska A., W służbie państwa, społeczeństwa i narodu. „Państwowotwórczy” artyści plastycy w Rzeczypospolitej, Warszawa 2006
Chojnowski A., Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921– 1939, Wrocław et al. 1979
Cieślewski T. Jr., Władysław Skoczylas, Warszawa 1934
DaCosta Kaufmann Th., Towards Geography of Art, Chicago and London 2004
Filipová M., “The Construction of National Identity in Czech Art History,” Centropa 2008, 3(8), pp. 257–271
Filipová M., “Between East and West: The Vienna School and the Idea of Czechoslovak Art,” Journal of Art Historiography 2013, 8
Filipowicz-Osieczkowska C., “Les peintures byzantines de Lublin,” Byzantion 1932, 7(1), pp. 241–252
Filipowicz-Osieczkowska C., “Ze studiów nad szkołą polską malarstwa bizantyjskiego,” Życie Sztuki 1934, 1, pp. 101–136
Filipowicz-Osieczkowska C., Ze studiów nad szkołą polską malarstwa bizantyjskiego – Notes sur la Majestas Domini et sur l’école polonaise de la peinture byzantine, Kraków 1936
Francastel P., L’historie de l’art, instrument de la propagande germanique, Paris 1945
Gębarowicz M., Sztuka średniowieczna, Lwów 1934 (Historia sztuki, vol. 2)
Gębarowicz M., “Wschód i Zachód w sztuce polskiej,” Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie 1935, 15(2), pp. 146–153
Gębarowicz M., “La peinture polonaise à l’époque des Jagellons,” La France et la Pologne dans leurs relations artistiques, Annuaire historique édité par Bibliothèque Polonaise de Paris 1939, 4(1), pp. 355–365
Heftrig R., Fanatiker der Sachlichkeit. Richard Hamann und die Rezeption der Moderne in der universitären deutschen Kunstgeschichte 1930–1960, Berlin 2014
Kochanowski J. K., “O potrzebach nauki polskiej w zakresie historii,“ Nauka Polska 1918, 1, pp. 225–236
Kodres K., Two a rt histories: the (Baltic) German and Estonian versions of the history of Estonian art, in: History of Art History in Central, Eastern and South-Eastern Europe, ed. J. Malinowski, vol. 2, Toruń 2012, pp. 67–72
Krasny P., Architektura cerkiewna na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej 1596–1914, Kraków 2003
Kruk M., “Stan badań nad zachodnioruskim malarstwem ikonowym XV–XVI wieku,” in: Sztuka Kresów Wschodnich, ed. J. K. Ostrowski, Kraków 1996, pp. 29–55
Kruk M., “Sztuka własna i obca. Na marginesie badań nad zachodnioruskim malarstwem ikonowym,” in: Byzantina Europaea. Księga Jubileuszowa ofiarowana Profesorowi
Waldemarowi Ceranowi, eds. M. Kokoszko, M. J. Leszka, Łódź 2007, pp. 327–343
Kunińska M., Historia sztuki Mariana Sokołowskiego, Kraków 2014
Labuda A. S., “Polska historia sztuki i ‘Ziemie Odzyskane’”, in: idem, Z dziejów historii sztuki. Polska, Niemcy, Europa, Poznań 2016, pp. 69–104
Larsson L. O., “Nationalstil und Nationalismus in der Kunstgeschichte der zwanziger und dreißiger Jahre,“ in: Kategorien und Methoden der deutschen Kunstgeschichte 1900–1930, ed. L. Dittmann, Stuttgart 1985, pp. 169–184
Laučkaitė L., “Writing Lithuanian Art History in the First Half of the Twentieth Century; Strategies of National Identity,” Centropa 2008, 3(8), pp. 272–280
Leśniakowska M., “Polska historia sztuki i nacjonalizm,” in: Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789–1850, eds. D. Konstantynów, R. Pasieczny, P. Paszkiewicz, Warszawa 1998, pp. 33–59
Leśniakowska M., “Władza spojrzenia – władza języka. Juliusza Starzyńskiego obraz sztuki i jej historii,” Modus 2013, 12/13, pp. 27–52
Locher H., “Stilgeschichte und die Frage der ‚nationalen Konstanten‘“, Zeitschrift für Schweizerische Archäologie und Kunstgeschichte 1996, 53, pp. 285–293
Locher K., Kunstgeschichte als historische Theorie der Kunst 1750–1950, München 2001
Luba I., Dialog nowoczesności z tradycją. Malarstwo polskie dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 2004
Manikowska E., “Materialna historiografia sztuki. Wokół książki Galeria Stanisława Augusta Tadeusza Mańkowskiego,” Biuletyn Historii Sztuki 2013, 75(3), pp. 505–535
Mańkowski T., “Mecenat Stanisława Augusta,” Życie Sztuki 1934, 1, pp. 157–167
Marek M., “Kunstgeschichte zwischen Wissenschaft und Dienst am Staat. Die Tschechoslowakei der Zwischenkriegszeit und ihr Kunsterbe,“ in: Grenzen überwindend. Festschrift für Adam S. Labuda, eds. K. Bernhardt, P. Piotrowski, Berlin 2006, pp. 79–97
Nowakowska-Sito K., Stowarzyszenie Artystów Polskich Rytm 1922–1932 [Katalog wystawy: Muzeum Narodowe w Warszawie 11 czerwca – 29 lipca 2001], Warszawa 2001
Nowakowska-Sito K., W poszukiwaniu stylu Rytmu, in: eadem, Stowarzyszenie Artystów Polski „Rytm” 1922–1932 [Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie 11 czerwca – 29 lipca 2001], Warszawa 2001, pp. 54–88
Nowakowska-Sito K., Dlaczego Rytm?, in: W kręgu Rytmu. Sztuka polska lat dwudziestych, ed. K. Nowakowska-Sito, Warszawa 2006, pp. 9–29
Passini M., La Fabrique de l’art national. Le nationalisme et les origines de l’histoire de l’art en France et en Allemagne 1870–1933, Paris 2012
Piwocki K., [book review:] P. Francastel, L’historie de l’art, instrument de la propagande germanique, Paris 1945, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 1948, 10(1), pp. 68–84
Polska, jej dzieje i kultura od czasów najdawniejszych aż do chwili obecnej, ed. S. Lam, vol. 1–3, Warszawa 1927–1930
Polska sztuka gotycka. Katalog wystawy, ed. M. Walicki, Warszawa 1935
Ptaśnik J., Cracovia Artificum 1300–1500, Kraków 1917 (Źródła do historii sztuki i cywilizacji w Polsce, vol. 4)
Rampley M., The Vienna School of Art History. Empire and the Politics of Scholarship, 1847–1918, University Park 2013
Różycka-Bryzek A., “Malarstwo cerkiewne w polskiej tradycji historycznej i w badaniach naukowych,” in: Sztuka cerkiewna w diecezji przemyskiej. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej 25–26 marca 1995 roku, ed. J. Giemza, Łańcut 1999, pp. 11–26
Ryszkiewicz A., “Starzyński Juliusz Stanisław,” in: Polski Słownik Biograficzny 42, 2004, pp. 462–465
Snyder T., The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569–1999, New Haven and London 2004
Sokolyuk L., “Dmytro Antonovych’s general conception of Ukrainian art history and its significance for modern teaching system,” in: History of Art History in Central, Eastern and South-Eastern Europe, ed. J. Malinowski, vol. 2, Toruń 2012, pp. 49–53
Sosnowska J. M., “Juliusz Starzyński (1906–1974),” Rocznik Historii Sztuki 2011, 36, pp. 137–155
“Sprawozdanie z posiedzenia Komitetu Nauk o Sztuce PAN w dniu 16 stycznia 1967,” Rocznik Historii Sztuki 1970, 8, pp. 334–347
Stasiak L., Prawda o Piotrze Vischerze, Kraków 1910
Stasiak L., Rewindykacje własności naszej, 1911
Stasiak L., O narodowości Wita Stwosza. Ród Stwoszów od wodza wojsk polskich z r. 1188 Ottona Stwosza aż po ostatniego z rodu Bogusława Stwosza, Kraków 1910–1911
Stefanyshyn T., “Ukrainian art. Studies of Lwow/Lviv in the 1920s–1930s: personalities, works, tendencies,” in: History of Art History in Central, Eastern and South-Eastern Europe, ed. J. Malinowski, vol. 2, Toruń 2012, pp. 41–48
Stobiecki R., “Najnowsze syntezy dziejów Polski i Ukrainy. Próba porównania,” in: Historia, mentalność, tożsamość. Miejsce i rola historii oraz historyków w życiu narodu polskiego i ukraińskiego w XIX i XX wieku, eds. J. Pisulińska, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2008, pp. 557–573
Sulima-Kamiński A., Historia Rzeczypospolitej wielu narodów 1505–1795, Lublin 2000
Szydłowski T., “O zadaniach polskich historyków sztuki,” Przegląd Współczesny 1923, 5(2), pp. 267–280
Thomine-Berrada A., Martin F.-R., “Styles et nation en France autour de 1900. Le Moyen âge comme origine en architecture et en historiographie,” in: Nation, style, modernism,
eds. J. Purchla, W. Tegethoff, Cracow–Munich, pp. 37–54
Tomkowicz S., “Uwagi o potrzebach nauki polskiej w zakresie historii sztuki,” Nauka Polska 1918, 1, pp. 433–438
Vybíral J., “What Is ‘Czech’ in Art in Bohemia? Alfred Woltmann and defensive mechanisms of Czech artistic historiography,” Kunstchronik 2006, 59(1), pp. 1–7
Walczak M., “Michał Walicki (1904–1966),” Rocznik Historii Sztuki 2011, 36, pp. 127–136
Walicki A., “Polskie ideologie narodowe w perspektywie typologiczno-porównawczej,” in: idem, Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Kraków 2009, pp. 421–522
Walicki M., “Malowidła ścienne kościoła św. Trójcy na Zamku w Lublinie (1418),” Studia do Dziejów Sztuki w Polsce 1930, 2
Walicki M., “Stilstufen der gotischen Tafelmalerei in Polen im XV. Jahrhundert. Geschichtliche Grundlagen und formale Systematik,” Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (Wydz. 2), 1933, 26(3/6), pp. 61–101
Walicki M., “Wschód i Zachód w sztuce Rusi Czerwieńskiej (Uwagi na marginesie Wystawy Sztuki Ukraińskiej w Warszawie),” Pion. Tygodnik Literacko-Społeczny 1934, 22(9), pp. 1–2
Walicki M., “Z badań nad problemem narodowości i rozwojem indywidualizmu w polskim malarstwie gotyckim,” Życie Sztuki 1934, 1, pp. 67–100
Walicki M., La peinture d’autels et de retables en Pologne au temps des Jagellons. Avec une introduction de Pierre Francastel, Paris 1937 (Bibliothèque de l’Institut Français de Varsovie)
Walicki M., “Po wystawie polskiej sztuki gotyckiej w Instytucie Propagandy Sztuki (Organizacja. Przegląd materiału i uzupełnienie. Wyniki Naukowe. Rezonans społeczny),” Nike 1938, 1, pp. 51–75
Walicki M. and Starzyński J., “Dzieje sztuki polskiej,” in: Historia sztuki: R. Hamann, Dzieje sztuki od epoki starochrześcijańskiej do czasów obecnych, trans. M. Wallis, Warszawa 1934, pp. 909–1249
Walicki M. and Starzyński J., Dzieje sztuki polskiej, Warszawa 1936
Wandycz P., “Wiek XX,” in: Historia Europy Środkowo-Wschodniej, ed. J. Kłoczowski, vol. 1, Lublin 2000, pp. 416–531
Wiedza o Polsce. Sztuka polska. Historia architektury, rzeźby i malarstwa od czasów najdawniejszych aż do chwili obecnej, eds. Ks. Sz. Dettloff, W. Husarski, W. Tatarkiewicz, M. Walicki, S. Zahorska, Warszawa [1932]
Włodarczyk W., “Koncepcja sztuki narodowej Władysława Skoczylasa,” Zeszyty Naukowe Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Numer specjalny: Władysław Skoczylas. Sztuka – Szkoła – Państwo 1984, 10(4), pp. 7–20
Włodarczyk W., “Niepodległość i nowoczesność,” in: Sztuka wszędzie. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 1904–1944 [Exhibition catalog], eds. J. Gola, M. Sitkowska, A. Szewczyk, Warszawa 2012, pp. 40–55
Worringer W., Formprobleme der Gotik, München 1911
Worringer W., Griechentum und Gotik. Vom Weltreich des Hellenismus, München 1928
Zadrożny T., “Polska sztuka dawna z perspektywy 1939 roku,” in: Wystawa nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, 23–24 listopada 2009 roku, ed. J.M. Sosnowska, Warszawa 2012, pp. 105–117
Zawistowska E., “Władysław Skoczylas,” in: K. Nowakowska-Sito, Stowarzyszenie Artystów Polskich Rytm 1922–1932 [Exhibition catalog], Warszawa 2001, pp. 224–227
Licencja
Prawo autorskie regulowane jest oświadczeniem autora przygotowanym przez Wydawnictwo Naukowe UAM a od nr XXVIII także umową licencyjną na publikację online zawartą pomiędzy Autorem i Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza. Autorzy ponoszą odpowiedzialność za oryginalność zamieszczanego materiału tekstowego oraz regulację praw autorskich dotyczących materiałów ilustracyjnych. W przypadku, gdy materiały pochodzą od redakcji – odpowiedzialność ponosi redakcja czasopisma.
Ten utwór dostepny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.