Słowa kluczowe
extreme precipitation
Gorzów Wielkopolski
Jak cytować
Abstrakt
The purpose of the work is to characterize the precipitation occurrence and the synoptic conditions of the extreme cases in Gorzów Wielkopolski. In the paper the daily precipitation data from IMGW-PIB for Gorzów Wielkopolski station in years 1951–2016 were used. The average monthly, annual and seasonal sums were calculated and the intensity of precipitation was analyzed. Days without any precipitation were also included. Special attention was paid to extreme precipitation cases and their synoptic conditions. The average precipitation in the research period was 547,1 mm. On average, as much as 80% during the year were days with very low (0.1–1.0 mm) and low (1.1–5.0 mm) precipitation, and 13% with moderate (5.1–10.0 mm). Extreme daily precipitation totals in Gorzów Wielkopolski (95th percentile) occur mainly in summer and spring. They are associated with the transition of the atmospheric front or with the development of convection over heated land.
Bibliografia
Boryczka J., Stopa-Boryczka M., 2004: Cykliczne wahania temperatury i opadów w Polsce w XX i XXI wieku. Act. Agroph., 3 (1), 21–33.
Cebulak E., 1992a: Maksymalne opady dobowe w dorzeczu górnej Wisły. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Geogr., 90, 79–96.
Cebulak E., 1992b: Wpływ sytuacji synoptycznej na maksymalne opady dobowe w dorzeczu górnej Wisły. Fol. Geograph., Ser. Fol. Phys., 23, 81–95.
Codzienny Biuletyn Meteorologiczny, 1975, 1977, 1997: IMGW, Warszawa.
Czarnecka M., Nidzgorska-Lencewicz J., 2012: Wieloletnia zmienność opadów sezonowych w Polsce. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie, 12, 2(38), 45–60.
Duan Z., Chen Q., Chen C., Liu J.Z., Gao H.K., Song X.F., Wei M., 2019: Spatiotemporal analysis of nonlinear trends in precipitation over Germany during 1051–2013 from multiply observation-based gridded products. Internat. Journ. of Clim., 39(4), 2120–2135.
Hänsel S., Petzold S., Mattchullat J., 2009: Precipitation trend analysis for Central Eastern Germany, [in:] K. Střelcová, C. Matyas, A. Kleidon, M. Lapin, F. Matejka, M. Blaženec, J. Škvarenina, J. Holécy (eds), Bioclimatology and natural hazards. Springer, Netherlands, 29–38.
Kaczorowska Z., 1962: Opady w Polsce w przekroju wieloletnim – tendencje, okresowość oraz prawdopodobieństwo występowania niedoboru i nadmiaru opadów. Pr. Geogr., 33.
Kaszewski B., Siwek K., 2005: Dobowe sumy opadu atmosferycznego ≥ 50 mm w dorzeczu Wieprza i ich uwarunkowania cyrkulacyjne (1951–2000), [w:] E. Bogdanowicz, U. Kossowska-Cezak, J. Szkutnicki (red.), Ekstremalne zjawiska hydrologiczne i meteorologiczne. PTGeofiz. – IMGW, Warszawa, 122–130.
Kirschenstein M., 2005: Wieloletnie zmiany sum opadów atmosferycznych na wybranych stacjach północno-zachodniej Polski. Słupskie Pr. Geogr., 2, 199–214.
Kirschenstein M., 2007: Wieloletnie zmiany sum opadów w Szczecinie, [w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych. Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. UJ, Kraków, 375–382.
Kirschenstein M., Baranowski D., 2005: Sumy opadów atmosferycznych w Polsce w latach 1951–1995. Bad. Fizjograf. nad Pol. Zach. Ser. A – Geogr. Fiz., 56, 55–72.
Kossowska-Cezak U., Mrugała S., 1999: Opady atmosferyczne o anomalnej wysokości (na przykładzie Warszawy i Lublina). Przegl. Geofiz., 44(1–2), 39–51.
Kotowski A., Dancewicz A., Kaźmierczak B., 2010: Czasowo-przestrzenne zróżnicowanie opadów atmosferycznych we Wrocławiu. Ochrona Środowiska, 32(4), 37–46.
Kożuchowski K., Wibig J., 1988: Kontynentalizm pluwialny w Polsce: zróżnicowanie geograficzne i zmiany wieloletnie. Act. Geograph. Lodz., 55, 41–56.
Łupikasza E.B., Hänsel S., Matschullat J., 2011: Regional and seasonal variability of extreme precipitation trends in southern Poland and central-eastern Germany 1951–2006. Internat. Journ. of Clim., 31, 2249–2271.
Moberg A., Jones P.D., Lister D., Walther A., Brunet M., Jacobeit J. et al., 2006: Indices for daily temperature and precipitation extremes in Europe analyzed for the period 1901–2000. Journ. of Geoph. Res., 11, D22106.
Mrugała S., 2001: Opady atmosferyczne o normalnej i anomalnej wysokości na obszarze Polski (1951–1990). Wyd. UMCS, Lublin.
Niedźwiedź T., Twardosz R., Łupikasza E., 2011: Zmienność i uwarunkowania cyrkulacyjne występowania postaci i typów opadów atmosferycznych na przykładzie Krakowa. Wyd. UJ, Kraków. Olechnowicz-Bobrowska B., 1970: Częstość dni z opadem w Polsce. Pr. Geogr. nr 86, IG PAN, PWN, Warszawa.
Olechnowicz-Bobrowska B., Skowera B., Wojkowski J., Ziernicka-Wojtaszek A., 2005: Warunki opadowe na stacji agrometeorologicznej w Garlicy Murowanej. Act. Agroph., 6(2), 455–463.
Ozga-Zielińska M., Kupczyk E., Ozga-Zieliński B., Suligowski R., Niedbała J., Brzeziński J., 2003: Powodziogenność rzek pod kątem bezpieczeństwa budowli hydrotechnicznych i zagrożenia powodziowego. IMGW, Mat. Badawcze, Ser. Hydrol. i Ocean., 29, 89–90.
Schwarzak S., Hänsel S., Matschullat J., 2015: Projected changes in extreme precipitation characteristics for Central Eastern Germany (21st century, model-based analysis). Internat. Journ. of Clim., 35, 2724–2734.
Siwek K., 2010: Występowanie na Lubelszczyźnie dobowych sum opadu atmosferycznego ≥ 100 mm i ich uwarunkowania cyrkulacyjne (1951–2000). Ann. UMCS, Sec. B, 65(2), 117–125.
Skowera B., Puła J., 2004: Skrajne warunki pluwiotermiczne w okresie wiosennym na obszarze Polski w latach 1971–2000. Act. Agroph., 3(1), 171–177.
Skowera B., Bokwa A., 2009: Występowanie ekstremalnych warunków pluwialnych w Krakowie i okolicy w latach 1971–2005. Act. Agroph., 13(2), 299–310.
Stach A., 2009: Analiza struktury przestrzennej i czasoprzestrzennej maksymalnych opadów dobowych w Polsce w latach 1956–1980. Ser. Geogr. nr 58, Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
Szyga-Pluta K., 2018: Zmienność czasowa i przestrzenna opadów atmosferycznych w Wielkopolsce w latach 1981–2014. Przegl. Geogr., 90, 3, 495–516.
Szyga-Pluta K., Grześkowiak K., 2016: Warunki pluwialne w Poznaniu w latach 1981–2015. Bad. Fizjograf., R VII – Ser. A – Geogr. Fiz., A67, 239–256.
Świątek M., 2005: Synoptyczne uwarunkowania ekstremalnie wysokich opadów atmosferycznych na polskim wybrzeżu Bałtyku. Czas. Geog., 76(1–2), 91–103.
Trömel S., Schönwiese C.D., 2007: Probability change of extreme precipitation observed from 1901 to 2000 in Germany. Theoretical and Appl. Clim., 87, 29–39.
Twardosz R., 2000: Wieloletnia zmienność sum dobowych opadów w Krakowie w powiązaniu z sytuacjami synoptycznym. Pr. Geogr., 105, 19–71.
Twardosz R., 2005: Dobowy przebieg opadów atmosferycznych w ujęciu synoptycznym i probabilistycznym na przykładzie Krakowa (1886–2002). IGiGP UJ, Kraków.
Uscka-Kowalkowska J., Kejna M., 2009: Zmienność warunków termiczno-opadowych w Koniczynce (Pojezierze Chełmińskie) w okresie 1994–2007. Act. Agroph., 14(1), 203–219.
Ustrnul Z., Czekierda D., 2009: Atlas ekstremalnych zjawisk meteorologicznych oraz sytuacji synoptycznych w Polsce. IMGW, Warszawa.
Wibig J., Fortuniak K., 1998: The extreme precipitation conditions in Łódź in the period 1931– 1995. Act. Univ. Lodz., Fol. Geograph. Phys., 3, 241–249.
Woś A., 1994: Klimat Niziny Wielkopolskiej. Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
Woś A., 1999: Klimat Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Woś A., 2010: Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku. Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
Zawora T., Ziernicka-Wojtaszek A., 2008: Ekstremalne wartości niedoborów i nadmiarów opadów atmosferycznych w aspekcie współczesnych zmian klimatu na przykładzie województwa podkarpackiego. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 5, 23–29.
Zolina O., Simmer C., Kapala A., Bachner S., Gulev S., Maechel H., 2008: Seasonally dependent changes of precipitation extremes over Germany since 1950 from a very dense observational network. Journ. of Geophys. Res., 113, D06110.
Licencja
PTPN ma prawa autorskie do tytułu czasopisma
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/