Słowa kluczowe
cloud species
cloud varieties
levels of clouds
Poland
Jak cytować
Abstrakt
The subject of the study is a comprehensive qualitative and quantitative analysis of the type of cloud cover over Poland in 1996–2020. The analysis was based on the characteristics of particular types of clouds at three levels, based on hourly measurement data from 36 meteorological stations (IMWM-NRI). The variability of the share of cloud types was analysed on three levels in the multi-annual, annual and daily course. Maps of spatial distribution for selected clouds were plotted. In the study of the multi-year period, clouds of the low-level were observed most frequently, and the most numerous cloud type was Stratocumulus. Altocumulus clouds were found to have the highest frequency on the mid-level, while Cirrus clouds of various species were found on the high-level. On the low-level, the highest increase in the share in the analysed multi-year period was recorded for Stratocumulus clouds, and the highest decrease for moderately and strongly uplifted Cumulus clouds. On the mid-level, the largest increase in the share was observed for Altocumulus clouds, and the largest decrease for Nimbostratus clouds. Among the clouds of the high-level, the greatest increase in the proportion of Cirrostratus clouds not stretching the sky was observed, while the greatest decrease in the share was for the Cirrus uncinus clouds. The annual and daily courses on all the levels showed cyclic occurrence, meaning that the different types of clouds have characteristic periods when they are observed more or less frequently, both on an annual and daily basis.
Bibliografia
Bartoszek K., Matuszko D., Soroka J., 2020: Relationships between cloudiness, aerosol optical thickness, and sunshine duration in Poland. Atmospheric Res., 245, 105097. DOI: https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2020.105097
Bednorz E., Szyga-Pluta K., 2004: Przyrost grubości pokrywy śnieżnej a występowanie wybranych rodzajów chmur w Polsce północno-zachodniej. Bad. Fizjogr., Ser. A – Geografia Fizyczna, 55, 29–34.
Filipiak J., Miętus M., 2009: Spatial and temporal variability of cloudiness in Poland, 1971–2000. Int. J. Climatol., 29,1294–1311. DOI: https://doi.org/10.1002/joc.1777
Kaczorowska Z., 1977: Pogoda i klimat. WSiP, Warszawa.
Kożuchowski K., 2011: Klimat Polski. Nowe spojrzenie. PWN, Warszawa.
Kożuchowski K., 2012: Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa.
Lenart W., 2015: Zmiany klimatu. Fundacja na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, Warszawa.
Lityński J., 1969: Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski. Pr. PIHM, 97, 3–15.
Matuszko D., 2001: Wpływ miasta na zachmurzenie i opady (na przykładzie Krakowa), [w:] K. German, J. Balon (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie, Problemy ekologii krajobrazu, 10. Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. UJ, 529–536.
Matuszko D., 2002: Wpływ cyrkulacji atmosfery na zachmurzenie w Krakowie, [w:] A. Marsz, A. Styszyńska (red.), Oscylacja Północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski. Akademia Morska w Gdyni, 141–146.
Matuszko D., 2007: Zachmurzenie, [w:] D. Matuszko (red.), Klimat Krakowa w XX wieku. Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. UJ, 75–86.
Matuszko D., 2012a: Influence of cloudiness on sunshine duration. Int. J. Climatol., 32, 1527–1536. DOI: https://doi.org/10.1002/joc.2370
Matuszko, D., 2012b: Influence of the extent and genera of cloud cover on solar radiation intensity. Int. J. Climatol., 32, 15, 2403–2414. DOI: https://doi.org/10.1002/joc.2432
Matuszko D., 2014: Zachmurzenie i burze w aspekcie ekstremalnych zdarzeń atmosferycznych. Pr. Geogr., 139, 79-92.
Matuszko D., Bartoszek K., Soroka J., 2022: Long-term variability of cloud cover in Poland (1971–2020). Atmospheric Res., 268, 106028. DOI: https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2022.106028
Matuszko D., Piotrowicz K., Twardosz R., 2001: Związki między zachmurzeniem, opadami i temperaturą powietrza w Krakowie w ostatnim stuleciu. Pr. i Stud. Geogr., 29, 113–119.
Matuszko D., Soroka J., 2013: Zachmurzenie Spitsbergenu na podstawie obserwacji w Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie, Cloudiness over Spitsbergen based on observations made at the Polish Polar Station in Hornsund. IGiGP UJ.
Matuszko D., Soroka J., 2017: Nowa klasyfikacja chmur. Przegl. Geofiz, 62,1–2, 83–100.
Matuszko D., Węglarczyk S., 2018: Long-term variability of the cloud amount and cloud genera and their relationship with circulation (Kraków, Poland). Int. J. Climatol., 38, 1205–1220. DOI: https://doi.org/10.1002/joc.5445
Mazon J., Costa M., Pino D., Lorente J., 2012: Clouds caused by human activities. Weather, 67, 11, 302–306. DOI: https://doi.org/10.1002/wea.1949
Mazon J., Costa M., Pino D., 2018: Airplane clouds: From chemtrail pseudoscience to the science of contrails. Mètode Science Studies Journal, 8, 181–187. DOI: https://doi.org/10.7203/metode.8.9954
Osuchowska-Klein B., 1978: Katalog typów cyrkulacji atmosferycznej (1901–1975). Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
Perkins O., 2019: Czytanie z chmur. Jak przewidywać pogodę. ALMA-PRESS, Warszawa.
Pluta G., 2013: Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na kształtowanie zachmurzenia (na przykładzie Krakowa, 2004–2008). Przegl. Geofiz., 3–4, 185–196.
Soroka J., Matuszko D., 2013: Trudności w wizualnej ocenie zachmurzenia w Hornsundzie (SW Spitsbergen). Probl. Klim. Polar., 23, 147–156.
Szczapiński A., Dyszy W., Sobkowiak K., 2022: Rodzaje zachmurzenia w Poznaniu w latach 2010–2019 – częstość występowania, przebieg roczny oraz zależność od temperatury powietrza, [w:] A. Kostrzewski (red.), Geoprzestrzeń, 4, Środowisko geograficzne wybranych obszarów – stan środowiska, turystyka, edukacja, metody badań, 9–35.
Szyga-Pluta K., 1999: Częstość występowania poszczególnych rodzajów chmur w Poznaniu. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Ser. A – Geografia Fizyczna, 50, 167–174.
Szyga-Pluta K., 2009: Typy cyrkulacji atmosfery a rodzaje chmur w Poznaniu (The atmospheric circulation types and cloud genera in Poznań). Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Ser. A – Geografia Fizyczna, 60, 133–145.
Szyga-Pluta K., 2015: Circulation influence on cloudiness in Poznań. Quaest. geogr., 34, 3. DOI: https://doi.org/10.1515/quageo-2015-0021
Szyga-Pluta K., 2022: Cloudiness and cloud genera variability at the turn of the 21st century in Poznań (Poland). Időjárás, 126, 1, 109–125. DOI: https://doi.org/10.28974/idojaras.2022.1.6
Warakomski W., 1961: Częstotliwość́ występowania rodzajów chmur w Polsce w okresie 1950–1959. Ann. UMCS, Ser. B, 7, 11, 207–256.
Wójcik G., Uscka J., 1999: Zachmurzenie w Toruniu w latach 1986–1995. Act. Univ. Lodz. Fol. Geograph. Phys., 3, 251–263.
World Meteorological Organization, 1975: Manual on the observation of clouds and other meteors. Secretariat of the World Meteorological Organization, Geneva.
World Meteorological Organization, 2019: Manual on Codes – International Codes, Vol. I.1, Annex II to the WMO Technical Regulations: part A – Alphanumeric Codes. WMO – no. 306, Geneva.
Woś A., 1999: ABC meteorologii. PWN, Warszawa.
Woś A., 2002: Meteorologia dla geografów. PWN, Warszawa.
https://danepubliczne.imgw.pl [dostęp: 26.01.2022].
https://meteomodel.pl/hidden/kurs/Wyklad_5_Rozpoznawanie_chmur_2.pdf [dostęp: 22.05. 2022].
https://cloudatlas.wmo.int/en/code-specifications-and-coding-procedures.html [dostęp: 10.09. 2022].
https://www.eduscience.pl/artykuły/czym-są-chmury-soczewkowate [dostęp: 18.10.2022].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Zofia Grajek, Wiktoria Dyszy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
PTPN ma prawa autorskie do tytułu czasopisma
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/