Słowa kluczowe
landscape metrics
landscape fragmentation
forest patches
landscape historical maps
Wielkopolska
Jak cytować
Abstrakt
The article presents the results of research on changes in forest areas in the PuszczaZielonka Landscape Park. An analysis of forest area transformations was carried out with the use of landscape metrics. Archival cartographic material in the form of topographic maps in the scale of 1 : 25 000, coming from four different periods (1830, 1890, 1940 and 1979/80) and a generalized Database of Topographic Object (BDOT) dated 2010, were used for the research. The result of the research are quantitative and qualitative characteristics of changes in the area and the spatial layout of the forest areas and a model of landscape processes taking place in the Puszcza Zielonka Landscape Park. The first analyzed period (1830–1890) was characterized by a small regression of forest area (index of changes WD = ‒0.05), whereas fragmentation and dissection of forest patches prevailed. The second period (1890–1940), despite the slight increase in forest areas (WD = +0.03), was characterized by a decrease in the number of patches and a reduction of their borders’ length. In the third period (1940-1979), the landscape increment process (WD = +0.27), mainly related to the filling of non-forested areas within forest complexes, prevailed. After 1979, the direction of changes was similar but on a much smaller scale (WD = +0.04).
Bibliografia
Affek A., 2016: Dynamika krajobrazu: uwarunkowania i prawidłowości na przykładzie dorzecza Wiaru w Karpatach (XVIII–XXI wiek). Prace Geograficzne, 251, IGiPZ PAN, Warszawa.
Chmielewski T.J., 2013: Systemy krajobrazowe. Struktura – funkcjonowanie – planowanie. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Degórska B., 1996: Zmiany lesistości wschodniej części Kujaw w ostatnim dwustuleciu jako wynik oddziaływania człowieka na środowisko. Przegląd Geograficzny, 68 (1–2), 115–136.
Degórska B., 2015, Transformacja krajobrazu wschodnich Kujaw w kontekście zmian użytkowania ziemi i osadnictwa (1770–1970). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, SEDNO Wydawnictwo Akademickie, Warszawa.
Giętkowski T., 2009: Zmiany lesistości Borów Tucholskich w latach 1938–2000. Promotio Geographica Bydgostiensia 4, 149–162.
Glinka Z., Piątkiewicz W., 1949. Zarys planu zwiększenia lesistości w Polsce. Sylwan, R. 93 (3), z. 1–2: 97–112.
Grabowski W., Krych A., Bilski M., Bartkowiak M., Bresch B., 2010: Transport w aglomeracji poznańskiej. Biblioteka Aglomeracji Poznańskiej. Bogucki Wyd. Naukowe Poznań.
Jankowiak J., 2005: Zmiany użytkowania ziemi w okresie transformacji gospodarki w Polsce. Ochrona Środowiska w Gospodarce Przestrzennej, Poznań, 115–127.
Kunz M., 2015: Zmiany pokrycia terenu obszaru Tucholskiego Parku Krajobrazowego, [w:] M. Kunz (red.), Stan poznania środowiska przyrodniczego Tucholskiego Parku Krajobrazowego i Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie. Wyd. UMK, Toruń.
Kunz M., Nienartowicz A., 2008: Zmiany pokrycia/użytkowania terenu Zaborskiego Parku Krajobrazowego w latach 1796–2000 w gradiencie oddziaływania człowieka. Problemy Ekologii Krajobrazu, 18, 283–292.
Macias A., Bródka S., Stanek B., 2012: Przestrzenne aspekty zmian krajobrazowych na terenach chronionych na przykładzie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Problemy Ekologii Krajobrazu, 33, 112–134.
Macias A., Dryjer M., 2010: Forest cover dynamics in the city of Poznań from 1830 to 2004. Quaestiones Geographicae, 29 (3), 47–57. DOI: https://doi.org/10.2478/v10117-010-0022-5
Macias A., Skwarek M., 2018: Zmiany powierzchni leśnych na terenie Parku Krajobrazowego Promno w ostatnich 200 latach w aspekcie krajobrazowym. Badania Fizjograficzne, Seria A– Geografia Fizyczna, 9 (A69), 115–130. DOI: https://doi.org/10.14746/bfg.2018.9.10
Macias A., Szymczak M., 2012: Zmiany powierzchni leśnych na terenie miasta i gminy Krotoszyn w latach 1793–2005. Sylwan, 156 (09), 710–720.
Macias A., Witczak Ł., Kubacka M., 2016: Zmiany użytkowania ziemi na terenie Parku Narodowego „Bory Tucholskie” w latach 1796–2015, [w:] A. Choiński, W. Marszalewski (red.), Przyroda abiotyczna Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Wyd. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań, 89–100.
McGarigal K., Cushman S.A., Ene E., 2012: FRAGSTATS v4: Spatial Pattern Analysis Program for Categorical and Continuous Maps. Computer software program produced by the authors at the University of Massachusetts, Amherst. Available at: http://www.umass/edu/lamdeco/research/fragstats/fragstats.html.
Miklaszewski J., 1928: Lasy i leśnictwo w Polsce, t. 1, Warszawa, 33–34.
Mróz L., 1946: Sprawa lasów Pomorza Zachodniego. Instytut Bałtycki.
Poławski Z.F., 2009: Zmiany użytkowania ziemi w Polsce w ostatnich dwóch stuleciach. Teledetekcja środowiska, 42, 69–82.
Solon J., 2002: Ocena różnorodności krajobrazu na podstawie analizy struktury przestrzennej roślinności. Prace Geograficzne, nr 185, PAN IGiPZ. Wyd. IGiPZ PAN, Warszawa.
Szymura T.H., Dunajski A., Ruczakowska A.M., 2010: Zmiany powierzchni lasów na obszarze Karkonoskiego Parku Narodowego w okresie 1747–1977. Opera Corcontica, 47 (1), 159–166.
Walczak M., Radziejowski J., Smogorzewska M., Sienkiewicz J., Gacka-Grzesikiewicz E., Pisarski Z., 2001: Obszary chronione w Polsce. Instytut Ochrony Środowiska, Wyd. IOŚ, Warszawa.
Weymann S., 1953: Ze studiów nad zagadnieniem dróg w Wielkopolsce od X do XVIII wieku. Przegląd Zachodni, 9–10, 194–253.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Prof. dr hab. Andrzej Macias, dr hab. Sylwia Bródka, dr Marta Kubacka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
PTPN ma prawa autorskie do tytułu czasopisma
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/