Słowa kluczowe
bohemizmy
kazania
Śląsk Cieszyński
język polski
język czeski
regionalny wariant polszczyzny
Jak cytować
Abstrakt
Vzájemné vlivy polštiny a češtiny jsou předmětem mnoha výzkumů. Oba tyto západoslovanské jazyky mají podobný vývoj nejen v oblasti fonetiky a morfologie, ale také i lexiky. Vydělení bohemizmů z polského jazyka je z dnešního hlediska značně složité. Odhalení výpůjček z češtiny bylo již předmětem zkoumání mnoha polských i českých jazykovědců (A. Brückner, T. Lehr-Spławiński, S. Rospond, Z. Orłoś, B. Havránek, J. Damborský aj.). V této studii se snažíme o zjištění stupně vlivu českého jazyka na regionální variantu těšínské polštiny konce 18. a první poloviny 19. století. Jako výzkumný materiál jsme použili rukopisy kázání protestantských duchovních (celkem 15 rukopisných textů). Provedli jsme jejich jazykovou analýzu a odhalili celkem 43 jednotek, které bylo možné jednoznačně označit jako bohemizmy. Bylo zjištěno, že podíl bohemizmů ve zkoumaných textech není významný a použité formy se vyskytovaly v běžné nářeční komunikaci.
Bibliografia
Bajerowa I., 1964, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Basaj M., 1966, Bohemizmy w języku pism Marcina Krowickiego. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Broda J., 1972, Udział pastorów w życiu kulturalno-narodowym Śląska Cieszyńskiego w latach 1835–1865. Górki Wielkie [maszynopis].
Hierowski Z., Rospond S., 1948, Język i piśmiennictwo na Śląsku. Katowice–Wrocław: Wydawnictwa Instytutu Śląskiego. Polski Śląsk.
Gumuła U., 1992, Literatura polska na Śląsku w XVII i XVIII wieku. In: Wszechnica Górnośląska VI. Oblicza literackie Śląska. Katowice–Opole–Cieszyn: Biblioteka Śląska, s. 17–39.
Kadłubiec K. D., 1994, Cieszyńsko-zaolziańska polszczyzna. Katowice: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Katowicach.
Kadłubiec K. D., 2015, W cieszyńskim mateczniku, Czeski Cieszyn: Kongres Polaków w Republice Czeskiej.
Linde S. B., 1807–1814, Słownik języka polskiego. T. 1–6, Warszawa: Drukarnia XX. Piiarów. Online: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/88501/edition/ 93645 [dostęp: 10.05.2021].
Orłoś T. Z., 1980, Polsko-czeskie związki językowe. Wrocław–Warszawa–Kra- ków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Pol- skiej Akademii Nauk.
Orłoś T. Z., 1997, Wzajemne wpływy językowe czesko-polskie i ich uwarunkowanie historyczne. In: T. Z. Orłoś, J. Damborský (red.) Konsekwencje sąsiedztwa polsko-czeskiego dla rozwoju języka i literatury. Polsko-české sousedství v rozvoji jazyka a literatury. Wrocław: Ministerstwo Edukacji Narodowej RP, Uniwersytet Wrocławski, s. 9–21.
Panic I., 2016, Język mieszkańców Śląska Cieszyńskiego od średniowiecza do połowy XIX wieku. Cieszyn: Polskie Towarzystwo Historyczne.
Popiołek K., 1976, Śląskie dzieje. Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Raclavská J., 2001, Język zabytków urzędowych. In: J. Raclavská, Historia języka polskiego na Śląsku Cieszyńskim do roku 1848. Ostrava: Filozofická fakulta Ostravské univerzity, s. 107–110.
Raclavská J., 2012, Miejsce Drogi do Nieba Samuela Ludwika Zasadiusa w historii polszczyzny cieszyńskiej, „Studia Slavica” XVI, s. 315–323.
Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, 2010, J. Wronicz (red.), Ustroń: Galeria „Na Gojach”.
Wronicz J., 1983, Kształtowanie się cieszyńskiej odmiany języka literackiego, „Rocznik Cieszyński” IV/V, s. 172–182.
let budovy Evangelické školy v Návsí 1808–2008. 200 lat budynku Szkoły Ewangelickiej w Nawsiu 1808–2008. Online: http://enavsi.cz/wp-content/uploads/ 2015/07/200-let-skoly.pdf [dostęp: 10.05.2021].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Jana RACLAVSKÁ, Jiří MURYC
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.