O aktualności nastrojów melancholicznych w ponowoczesnej literaturze czeskiej
PDF

Słowa kluczowe

melancholia
ponowoczesna rzeczywistość
nostalgia
dekadentyzm
dandyzm

Jak cytować

Gawarecka, A. (2024). O aktualności nastrojów melancholicznych w ponowoczesnej literaturze czeskiej. Bohemistyka, 24(2), 232–252. https://doi.org/10.14746/bo.2024.2.7

Abstrakt

Literatura czeska w Polsce kojarzona bywa przede wszystkim z pełnym dystansu – ironicznym i/lub humorystycznym, ale jednocześnie pobłażliwym i skłonnym do akceptowania „zastanego kształtu świata” we wszystkich jego przejawach podejściem do rzeczywistości. Innymi słowy, nie łączy się jej zazwyczaj z ekspresją nastrojów pesymistycznych, nastawionych na eksponowanie negatywnych aspektów bytu. Obraz ten, zdeformowany czy raczej radykalnie zredukowany, choć zarazem korespondujący z jednym z wariantów czeskiej autoimagologii, wymaga swoistego od- kłamania czy przynajmniej uzupełnienia. Obejrzenie tej kultury od innej, „ciemniejszej”, strony i odnalezienie w niej odmiennej perspektywy aksjologicznej okazuje się zatem dogodnym narzędziem rewaloryzacji i – w efekcie – może przyczynić się do wypracowania i rozpowszechnienia jej bardziej złożonego opisu, który uwzględniałby różnorodne modele emocjonalnego stosunku do rzeczywistości i pozwolił na wytyczenie nowych tropów badawczych. Pobieżne nawet prześledzenie czeskiej literatury, zarówno publikowanej w ostatnich latach, jak i pochodzącej z czasów dawniejszych (Haška i Hrabala nie wyłączając) dowodzi zresztą, że nie tylko nie unika ona wyrażania negatywnego światoodczucia, lecz także nierzadko czyni z niego pierwszoplanowy „znak rozpoznawczy” swego noetycznego stanowiska.

https://doi.org/10.14746/bo.2024.2.7
PDF

Bibliografia

Ajvaz M., 1993, Druhé město, Praha: Mladá fronta.

Ajvaz M., 2011, Lucemburská zahrada, Brno: Druhé město.

Bałus W., 1996, Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki, Kraków: Universitas.

Bieńczyk M., 1998, Melancholia. O tych, co nigdy nie odnajdą straty, Warszawa: Sic!

Chvatík K., 2004, Od avantgardy k druhé moderně (cestami filozofie a literatury), Praha: Torst.

Földényi L. F., 2011, Melancholia, przeł. R. Reszke, Warszawa: Wydawnictwo KR.

Fuks L., 1983, Vévodkyně a kuchařka, Praha: Československý spisovatel.

Hodrová D., 2011, Chvála schoulení (Eseje z poetiky pomíjivosti), Praha: Malvern.

Hrabal B., 1991, Inzerát na dům, ve kterém už nechci bydlet, Praha: Melantrich.

Hrabal B., 2005, Příliš hlučná samota, Praha: Maťa.

Kowalski P., 2004, Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw, poglądów i mistyfikacji, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kratochvil J., 1995, Avion, Brno: Atlantis.

Krchovský J. K., 1998, Básně, Brno: Nakladatelství Host.

Kristeva J., 2007, Czarne słońce. Depresja i melancholia, przeł. M. P. Markowski, R. Ryziński, Kraków: Universitas.

Málek P., 2008, Melancholie moderny. Alegorie – vypravěč – smrt, Praha: Dauphin.

Marciniak H., 2009, Svět se stává stále menším... melancholický pohled v díle Jindřicha Štyrského, „Slovo a smysl” 11/12, s. 120–131.

Nowakowski A., 1995, Apoteoza sztuczności, w: Stulecie Młodej Polski, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków; Universitas, 1995, s. 481–489.

Orska J., 2005, Sztuka na rynku, w: Kanon i obrzeża, red. I. Iwasiów, T. Czerska, Kraków: Universitas, s. 137–150.

Sontag S., 2014, Pod znakiem Saturna, przeł. D. Żukowski, Kraków: Karakter.

Starobinski J., 2013, Melancholie v zrcadle. Tři přednášky o Baudelairovi, přel. J. Hrdlička, Praha: Malvern.

Śniedziewski P., 2011, Melancholijne spojrzenie, Kraków: Universitas.

Świeściak A., 2010, Melancholia w poezji polskiej po 1989 roku, Kraków: Universitas.

Urban M., 2003, Stín katedrály. Božská krimikomedie, Praha: Argo.

Vaněk-Úvalský B., 2000, Poslední Bourbon, Brno: Petrov.