Słowa kluczowe
Unia Kościelna
Bułgarskie Odrodzenie Narodowe
Jak cytować
Abstrakt
The article describes problems connected with the idea of a cooperation between Orthodox Bulgarian population and the Catholic Church at the turn of 50s and 60s of 19th century. The Uniate Movement was founded by Dragan Tsankov, who started to propagate the idea of westernization of Bulgarians in the newspaper “Bălgariya” with the cooperation with the French missionaries from the Congregation of the Mission and the Polish emigrants from the Hôtel Lambert. The milieu of Dragan Tsankov firstly supported the Union in Kukush in 1859 and one year later leaded to the nationwide Union. These events played an important role in history of the Bulgarian Revival and development of the Church Movement. It contributed to the emergence of the Bulgarian exarchate (1870), which was a decisive step for the Bulgarian fight for political rights in the Ottoman Empire.Bibliografia
Chudzikowska J., Dziwne życie Sadyka Paszy. O Michale Czajkowskim, Warszawa, 1982.
Crampton R., Bulgaria, Oxford, 2008.
Dopierała K., Emigracja polska w Turcji w XIX i XX wieku, Lublin, 1988.
Dziewiałtowski-Gintowt B., Rozwój ruchu unickiego na ziemiach macedońskich i jego rola w działaniach na rzecz odrodzenia arcybiskupstwa ochrydzkiego w II połowie XIX wieku [w:] Religijna mozaika Bałkanów, red. M. Walczak-Mikołajczakowa, Gniezno, 2008.
Grzegorzewski J., Rok przewrotów. Bułgarya 1885–1886, Lwów, 1900.
Jóźwiak W., Piśmiennictwo polskiej misji unickiej na terenie Bułgarii w drugiej połowie XIX wieku, Kraków, 2008.
Jóźwiak W., Rzym – Bułgaria. Historia kontaktów i drogi do unii, „Zeszyty Historyczno-Teologiczne. Rocznik Zmartwychwstańców”, 1999, t. 5, nr 4–5, s. 89-107.
Kajsiewicz H., O unii bułgarskiej.Rys historyczny, Paryż, 1863.
Klejn Z., Próby stworzenia polskich przyczółków militarno-politycznych na Bałkanach w XIX w., „Studia z dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, 2005, t. 40, s. 5-24.
Łątka J., Adamopol – Polska wieś nad Bosforem, Warszawa, 1981.
Minczew G., „Watykańscy szpiedzy” i zdrajcy narodu w XIX wieku w Bułgarii [w:] Obraz zdrajcy i szpiega w kulturach słowiańskich, red. T. Dąbek-Wirgowa, Warszawa, 1999, s. 105-122.
Nitkiewicz K., Bułgarski Kościół sui iuris [w:] Misja bułgarska Zmartwychwańców:150 lat w służbie Kościołowi i społeczeństwu, red. W. Misztal, W. Mleczko, Kraków, 2013.
Nowosad A., Władza i media w Bułgarii, Kraków, 2008.
A Report from Koukoush about the introduction of the Bulgarian language into the schools and into the churches of the town from May 1858 [in:] Macedonia. Documents and Materials, eds. V. Bozhinov , L. Panayatov, Sofia, 1978.
Sendek R., Język macedoński [w:] Słowiańskie języki literackie, red. B. Oczkowa, E. Szczepańska, T. Kwoka, Kraków, 2011, s. 227-245.
Simeonova-Konach G., „Pascha Bułgarska“, Unia i jej konteksty konstantynopolitańskie w badaniach prof. Tonczo Żeczewa [w:] Chrześcijański Wschód i Zachód. Formy dialogu, wzory kultury, kody pamięci, pod red. nauk. W. Jóźwiak, I. Lis-Wielgosz, Poznań, 2012, s. 33-51.
Schaeffer J., Historia misji bułgarskiej Zgromadzenia Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa, „Zeszyty Historyczno-Teologiczne. Rocznik Zmartwychwstańców”, 1999, t. 5, nr 4–5, s. 159-186.
Selimski L., Bułgarski ruch unijny a Polacy [w:] Unia Brzeska. Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Kraków 1994.
Semenenko P., Listy o misji bułgarskiej, red. M. Traczyński, Rzym, 1998.
Skowronek J., Polacy jako partnerzy polityczni na Bałkanach w latach trzydziestych-pięćdziesiątych XIX wieku [w:] Wielka Emigracja i sprawa polska a Europa (1832–1864), red. S. Kalembka, Toruń, 1971, s. 85-105.
Stafford P., Eugène Boré and the Bulgarian Catholic Movement, „Vincentian Heritage Journal“, 1996, t. 16, nr 2, s. 193-208.
Walczak-Mikołajczakowa M., Piśmiennictwo katolickie w Bułgarii. Język utworów II połowy XVIII wieku, Poznań, 2004.
Widerszal L., Bułgarski ruch narodowy 1856–1872, Warszawa, 1937.
Генчев H., Българското Възраждане, София, 1995.
Елдъров C., Архиеписпоп Анджело Джузепе Ронкали – Папа Йоан XXIII и историческите корени на българската уния, „Християнство и култура”, 2013, t. 12 , nr 7, s. 5-25.
Елдъров C., Католиците в България (1878–1989). Историческо изследване, София 2002.
Жечев T., Българският Великден или Страстите български, София, 1975.
Императорски берат даден на н. високопреосвященсвтво г. Йосиф Соколски, български патриарх и апостолски наместник от 1 юни 1861, „България“, t. 3, nr 1.
Иречек К., История на българите: с поправки и добавки от самия автор, София, 1978.
Йорданов Й., Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., София, 1995.
Ковачева М., Драган Цанков: общественик, политик, дипломат до 1878, София, 1982.
Кънчов В.. Македония. Етнография и статистика, София, 1900.
Миладинов Д., Писмо до братя Робеви и синове от 25 август 1857 г. [w:] Братя Миладинови – преписка, ред. Н. Трайнов, София 1964, s. 9-10.
Миронска-Христовска В., Униjатското движење во Македониjа во XIX век [w:] Chrześcijański Wschód i Zachód. Formy dialogu, wzory kultury, kody pamięci, red W. Jóźwiak, I. Lis-Wielgosz, Poznań, 2012.
Патриарх Кирил, Принос към униатството в Македония след Освободителната война (1879–1895). Доклади на френските консули в Солун, София, 1968.
Програми, програмни документи и устави на бържоазните партии в България 1879- 1918, ред. В. Николова, Д. Саздов, София, 1992, s. 365–371.
Радев C., Македония и Българското възраждане, т. 1–2, София, 2013.
Смоховска-Петрова В., Михаил Чайковски – Садък Паша и Българското Възраждане, София, 1973.
Терзиоски Р., Отношение русской дипломатии к унjатству и католицизму в Македонии (втораjа половина XIX века) [w:] The National Idea as a Research Problem, pod red. nauk. J. Sujecka, Warszawa, 2000.
Тодев И., Батак 1876 – мит или история. Текстове по Българско Възраждане, София, 2010.
Цончев П., Из общественото и културно минало на Габрово, Габрово, 1996.
Шапкарев К., Материали за възраждане на българщината в Македония. Неиздадени записки и писма, ред. И. Тодоров, Н. Жечев, София, 1984.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.