Słowa kluczowe
Serbia
antybiurokratyczna rewolucja
rozpad Jugosławii
Jak cytować
Abstrakt
Na początku lat osiemdziesiątych XX wieku, w Serbii utarło się przekonanie, że w SFRJ jest prowadzona polityka mająca na celu osłabić najliczniejszy naród państwa - Serbów. Na przeciwstawieniu się doktrynie „słaba Serbia - mocna Jugosławia‟ kapitał polityczny zdobył Slobodan Milošević. W obliczu rozpadu Jugosławii serbski lider próbował przebudować SFRJ w państwo serbocentrystyczne. W momencie wybuch wojny Milošević doprowadził do powołania SRJ. Według koncepcji serbskiego prezydenta wokół tego państwa miały zjednoczyć się wszystkie ziemie serbskie.
Bibliografia
Antonić Slobodan, Da li je konfederacija mogla spasiti Jugoslaviju?, „Sociološki pregled‟ 1994, t. 28, nr 2.
Antonić Slobodan, Zarobljena zemlja. Srbija za vlade Slobodana Miloševića, Beograd 2002.
Bakić Jova, Jugoslavija: razaranje i njegovi tumači, Beograd 2001.
Barić Nikica, Srpska pobuna u Hrvatskoj 1990–1995, Zagreb 2005.
„Borba” 1989, nr 128 (09.05.1989).
Broz Tito Josip, Autobiografska kazivanja, t. 2. Beograd 1982.
Cohen Lenard, Serpent in the bosom. The Rise and fall of Slobodan Milošević, Boulder 2001.
Ćosić Dobrica, Srpska politika u drugoj polovini XX veka, [w:] VELIKA SRBIJA. Istine, zablude, zloupotrebe, red. V. Krestić, M. Nedić, Beograd 2003.
Ćosić Dobrica, Piščevi zapisi (1992–1993), Beograd 2004.
Ćosić Dobrica, Kosovo, Beograd 2004.
Dizdarević Raif, Od smrti Tita do smrti Jugoslavije, Sarajevo 2000.
Drnovšek Janez, Moja resnica, Ljubljana 1996.
Drnovšek Janez, Slovenci ne mrze Srbe, „Vreme‟, nr 476, 16 lutego 2000.
Dunatov Šime, Začetci višestranačja u Hrvatskoj 1989. godine, „Radovi Zavoda za povijesne znanosti HAZU u Zadru“ 2010, nr 52.
Goati Vladimir, Izbori u Srbiji i Crnoj Gori od 1990 do 2013 i u SRJ od 1992 do 2003, Beograd 2013.
Jović Borisav, Knjiga o Miloševiću, Beograd 2001.
Jović Dejan, Jugoslavija - država koja je odumrla. Uspon, kriza i pad Kardeljeve Jugoslavije (1974–1990), Zagreb 2003.
Jović Dejan, Osma sjednica: uzroci, značaj, interpretacije, [w:] Slobodan Milošević: Put ka vlasti, red. D. Jović, M. Pavlović, V. Petrović, Beograd 2008.
Kadijević Veljko, Moje viđenje raspada, Beograd 1993.
Korzeniewska-Wiszniewska Mirella, Serbia pod rządami Slobodana Miloševicia. Serbska polityka wobec rozpadu Jugosławii w latach dziewięćdziesiątych XX w., Kraków 2008.
Kovanje antijugoslovenske zavere, t. 1, Beograd 2006.
Kronologija rata. Agresija na Hrvatsku i Bosnu i Hercegovinu (1989–1998), Zagreb 1998.
Kučan Milan, Otpor srboslaviji (wywiad dla Radia Wolna Europa; 27.02.2008), http://www.slobodnaevropa.org/content/article/1045269.html [dostęp: 27.01.2021].
Lorenčič Aleksander, Gospodarske razmere v Jugoslaviji v obdobju 1968–1988, [w:] Jugoslavija-Slovenija. Krize-reforme 1968–1988, red. Z. Čepič, Ljubljana 2010.
Malcolm Noel, Povijest Bosne. Kratki pregled, Zagreb–Sarajevo 1995.
Mamula Branko, Slučaj Jugoslavija, Podgorica 2000.
Marijan Davor, Slom Titove armije. Jugoslavenska narodna armija i raspad Jugoslavije 1987–1992, Zagreb 2008.
Marković Mira, Bilo je to ovako, t. 1, Beograd 2015.
Meier Viktor, Yugoslavia. A History of its Demise, London–New York 1999.
Mesić Stipe, Milošević je bio Kadijevićev sponzor (wywiad dla Radia Wolna Europa; 03.11.2014), http://www.slobodnaevropa.org/a/mesic-milosevic-je-bio-kadijevicev-sponzor/26671853.html [dostęp: 27.01.2021].
Mihailović Kosta, Krestić Vasilije, „Memorandum SANU‟. Odgovori na kritike, SANU, Beograd 1995.
Mihailović Kosta, Krestić Vasilije, „Memorandum SANU‟. Pod udarima politike, Borba, Beograd 2002.
Milosavljević Olivera, Jedno (ne)razumevanje Jugoslavije: Ranković na prekretnici, [w:] Dijalog povjesničara istoričara, Zagreb 2005.
Milošević Slobodan, Czas rozstrzygnięć, Warszawa 1990.
Milošević Slobodan, Prilog istoriji dvadesetog veka, Beograd 2008.
[Milošević Slobodan], Zadnji intervju Miloševica pre Haga, decembar 2000, https://www.youtube.com/watch?v=uUUOtNKMX34 [dostęp: 27.01.2021].
Nikolić Kosta, „Niko ne sme da vas bije‟. Slobodan Milošević u Kosovu Polju 24-25. april 1987, Beograd 2006.
Nikolić Kosta, Kako je Slobodan Milošević izabran za vođu srpskih komunista, „Istorija 20 veka‟ 2006, nr 1.
Nikolić Kosta, 'Ili će Srbija biti republika, ili će prestati da postoji' - ustavne promene u Srbiji 1989, „Istorija 20 veka‟ 2021, nr 2.
Nikolić Kosta, „Ne damo Kosovo“ - ustavne promene u Srbiji 1989 (II), „Istorija 20 veka‟ 2012, nr 3.
Nikolić Kosta, Srpska književnost i politika 1945–1991, Beograd 2012.
„Nova Hrvatska‟, 1989, nr 31, s. 97.
Pauković Davor, Posljednji kongres Saveza komunista Jugoslavije: uzroci, tijek i posljedice raspada, „Suvremene teme‟ 2008, t. 1, nr 1.
Perović Latinka, Dominantna i neželjena elita. Beleške o intelektualnoj i političkoj eliti u Srbiji (XX–XXI vek), Beograd 2015.
Petranović Branko, Istorija Jugoslavije, t. 3, Beograd 1988.
Popović Nikola B., Savremeni dokumenti o srpskom nacionalnom i državnom pitanju, [w:] VELIKA SRBIJA. Istine, zablude, zloupotrebe, red. V. Krestić, M. Nedić, Beograd 2003.
Prinčič Jože, Borak Neven, Iz reforme v reformo. Slovensko gospodarstvo 1970–1991, Ljubljana 2006.
Proces Slobodana Miloševicia (IT-02-54), Međunarodni krivični tribunal za bivšu Jugoslaviju. Transkripti, przesłuchanie Mihailo Markovicia (17.11.2004), Fond za humanitarno pravo.
Proces Slobodana Miloševicia (IT-02-54), Međunarodni krivični tribunal za bivšu Jugoslaviju. Transkripti, przesłuchanie Kosty Mihailovicia (16.12.2004), Fond za humanitarno pravo.
Proces Slobodana Miloševicia (IT-02-54), Međunarodni krivični tribunal za bivšu Jugoslaviju. Transkripti, przesłuchanie Kosty Mihailovicia (17.12.2004), Fond za humanitarno pravo.
Ramet Sabrina, Balkanski Babilon. Raspad Jugoslavije od Titove smrti do Miloševićeva pada, Zagreb 2005.
Repe Božo, Jutri je nov dan. Slovenci in razpad Jugoslavije, Ljubljana 2002.
Repe Božo, Viri o demokratizaciji in osamosvojitvi Slovenije, cz. II: Slovenci in federacija, „Viri“ 2003, t. 18.
Repe Božo, Milan Kučan. Prvi predsednik, Ljubljana 2015.
Rupel Dimitrij, Skrivnost države, Ljubljana 1992.
Samardžić Miroslav, General Draža Mihailović i opšta istorija četničkog pokreta, t. 1, Kragujevac 2005.
Samardžić Nikola J., Svjedočenje u Hagu - Prikaz agresije JNA na Dubrovnik 1991, http://www.montenegro.org.au/kapetanuhagu.html [dostęp: 27.01.2021].
Sell Louis, Slobodan Milosevic and the destruction of Yugoslavia, Durham 2002.
Silber Laura, Little Allan, Smrt Jugoslavije, Ljubljana 1996.
Slijepčević Đoko, Jugoslavija uoči i za vreme drugog svetskog rata, Minhen 1978.
„Službeni list SRJ” 1992, nr 1 (27.04.1992).
Stambolić Ivan, Put u bespuće, Beograd 1995.
Stevanović Vidosav, Dnevnik samoće, Beograd 2011.
Šćekić Radenko, „Događanje naroda“ u Crnoj gori. Političko-propagandni okvir, „Matica‟ 2011 (wiosna).
Španović Srđan, Kvadratura jugoslavenskog kruga, Zagreb 1989.
Tašić Predrag, Kako sam branio Antu Markovića, Skopje 1993.
Targalski Jerzy, Kres jugokomunizmu, Poznań 2011.
Tuđman Miroslav, Bilić Ivan, Planovi, sporazumi, izjave o ustavnom ustrojstvu Bosne i Hercegovine 1991–1995, Zagreb 2005.
Vukšić Dragan, JNA i raspad Jugoslavije, Beograd 2006.
Wojnicki Jacek, Proces instytucjonalizacji przemian ustrojowych w państwach postjugosłowiańskich, Pułtusk 2007.
Zacharias Michał J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943–1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004.
Zieliński Bogusław, Serbski Mesjasz. Rozmowa z Dobricą Ćosiciem, prezydentem Jugosławii, „Wprost‟ 1992, nr 42.
Žagar Mitja, Kakšna je perspektiva jugoslovanske skupnosti, „Teorija in Praksa‟ 1990, t 27, nr 12.
Żurek Piotr, Styl i frazeologia języka polityki przemówień Slobodana Miloševicia z lat 1984–1989, [w:] Rozwarstwienia stylistyczne języków słowiańskich. Style funkcjonalne i stylizacje literackie, red. A. J. Bluszcz, D. Tkaczewski, Katowice 1996.
Żurek Piotr, Bośnia i Hercegowina w wizji politycznej Franjo Tuđmana, [w:] Bośnia i Hercegowina 15 lat po Dayton - przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, red. P. Chmielewski, S. L. Szczesio, Łódź 2011.
Żurek Piotr, Słowenia w walce o niepodległość (1980–1992). Wyjść z cienia Jugosławii, Kraków 2019.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.