Słowa kluczowe
Jugosławia
polityka zagraniczna
UE
NATO
Rosja
Chiny
Kosowo
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest szkicowa charakterystyka serbskich strategii geopolitycznych w okresie od rozpadu socjalistycznej Jugosławii, W zmieniających się warunkach globalnych, które ewoluowały z układu dwubiegunowego w wielobiegunowy serbska koncepcja funkcjonowania w polityce i gospodarce międzynarodowej oparła się na czterech filarach: Unii Europejskiej, USA, Rosji i Chinach. Serbskie elity są jednak podzielone na dwa obozy: prozachodni i prorosyjski. Zaznaczająca się od przeszło dekady przewaga opcji prorosyjskiej opiera się na sentymentach historyczno-kulturowych i doświadczeniach kryzysu kosowskiego. W 2022 roku, wobec agresji militarnej Rosji na Ukrainę niewykluczone jest, że więzi serbsko-rosyjskie osłabną na rzecz działań w kierunku integracji z UE. Artykuł stanowi wprowadzenie do najważniejszych wątków, obecnych w polityce zagranicznej Serbii. Oprócz nurtu prozachodniego i prorosyjskiego zasygnalizowano rolę Turcji, Chin i innych państw azjatyckich.
Bibliografia
Bujwid-Kurek E., Legitymizacja ustroju politycznego państw pojugosłowiańskich, Kraków 2019, s. 41–51.
Ćurak N., Bosna nakon Dejtona: geopolitička iskušenja postmoderne države [u:] „Znakovi vremena” 2002, br. 15, s. 161–182.
Duffield M., Complex political emergencies with reference to Angola and Bosnia. An Exploratory report for UNICEF, mart 1994, s. 1.
Fundacija Centar za Javno Pravo, Presude Evropskog suda za ljudska prava u predmetima Sejdić i Finci, Zornić, Pilav i Šlaku – nudum ius u Bosni i Hercegovini, http://fcjp.ba/index.php/15-news/502-presude-evropskog-suda-za-ljudska-prava-u-predmetima-sejdic-i-finci-zornic-pilav-i-slaku-nudum-ius-u-bosni-i-hercegovini [pristupljeno: 20.08.2020].
Išerić H., Presude Evropskog suda za ljudska prava u predmetima Sejdić i Finci, Zornic, Pilav i Šlaku- nudum ius u Bosni Hercegovini, http://fcjp.ba/analize/Harun_Iseric-Presude_ESLJP_Sejdic_i_Finci,_Zornic,_Pilav_i_Slaku%E2%80%93nudum_ius_u_BiH.pdf, s. 3 i 4 [pristupljeno: 20.08.2020].
Janjić D., Ideologija . Politik. Nasilje. Kriza nacionalnog idenriteta i etnički sukobi, Beograd 2009.
Mihajlov M., „Can Yugoslavia survive”?, [u:] „Journal of Democracy” 1991 (proleće), s. 91. DOI: https://doi.org/10.1353/jod.1991.0022
Radni dokument osoblja komisije. Izvještaj o Bosni i Hercegovini za 2018. godinu uz dokument Saopštenje Komisije Evropskom parlamentu, Vijeću, Evropskom ekonomskom i socijalnom odboru i Odboru regija Saopštenje za 2018. godinu o politici proširenja Evropske unije, http://www.dei.gov.ba/dei/dokumenti/prosirenje/default.aspx?id=19825&langTag=bs-BA [pristupljeno: 07.08.2020].
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 lutego 2019 r. w sprawie sprawozdania Komisji za rok 2018 dotyczącego Bośni i Hercegowiny (2018/2148(INI), http://www.europarl.europa.eu/deceo/document/TA–8–2019-0095. [pristupljeno: 27.12.2019].
Simović J., Efekti Dejtonskog mirovnog sporazuma [u:] Dvadeset godina od Dejtonskog mirovnog sorazuma – trajni mir ili trajni izazovi?, ured. D. Živojinović, S. Nedeljković, M. Krstić, Beograd 2016.
Slučaj Ljubić: početak pravne države ili politički pritisak na Tužilastvo, http://balkans.aljazeera.net/vijesti/slucaj-ljubic-pocetak-pravne-drzave-ili-politicki-pritisak-na-tuzilastvo [pristupljeno: 20.08.2020].
Politika i ekonomski i socijalni procesi, ured. S. Sokić, Beograd 1999.
Teofilović N., Sprega korupcije, politike i organizovanog kriminaliteta, [u:] Radoslav Ratković život i delo, Beograd 2014, s. 308.
Teokarević J., Demokratizacija postkomnističkih političkih sistema na Balkanu, [u:] Država i demokratija, ured. M. Podunovac, Beograd 2010, s. 236.
Ustav Bosne i Hercegovine (Aneks IV Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, „Službeni glasnik BiH” 2009, br. 25), https://www.paragraf.ba/propisi/bih/ustav-bosne-i-hercegovine.html [pristupljeno: 10.11.2021].
Zekić M., Muslimanski odgovor izazovima Okcienta. Islamizacija Zapada ili vesternizacija islamskog svijeta, Poznań 2016.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Wojciech Szczepański
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.