Znikanie etnosu i nowe formy walki o tożsamość: wschodnioromańscy mieszkańcy Istrii
PDF

Słowa kluczowe

Istria
dialekty wschodnioromańskie
odrodzenie tożsamości
regionalizm
lokalność

Jak cytować

Nowicka, E. (2022). Znikanie etnosu i nowe formy walki o tożsamość: wschodnioromańscy mieszkańcy Istrii. Balcanica Posnaniensia Acta Et Studia, 29, 399–419. https://doi.org/10.14746/bp.2022.29.26

Abstrakt

Artykuł jest oparty na dwóch intensywnych antropologicznych badaniach terenowych. Poświęcony jest gwałtownie zachodzącym procesom kulturowym wśród zbiorowości posługujących się do niedawna (a obecnie szczątkowo) wschodnioromańskimi dialektami wśród mieszkańców Istrii, tracących tożsamość językową, „rozpływających się” wśród chorwackiej większości, ulegających radykalnej integracji tożsamościowej i asymilacji do narodowej kultury chorwackiej. Interesuje mnie nie tyle historyczne pochodzenie grupy, ile jej samookreślenie, jak się okazuje, skomplikowana tożsamość wewnętrzna zbiorowości a także podejmowane przez lokalną inteligencję próby jej regeneracji poprzez naukę regionalnego języka romańskiego. Uwzględniony zostaje także aspekt miejsca w hierarchii społecznej lokalnych grup wschodnioromańskich Istrii w oczach sąsiadów i kulturowa walka o jego zmianę.

https://doi.org/10.14746/bp.2022.29.26
PDF

Finansowanie

NPRH, Wołosi w europejskiej i polskiej przestrzeni kulturowej. Migracje – osadnictwo – dziedzictwo kulturowe (0604/NPRH3/H12/82/2014)

Bibliografia

Ashbrook J. E., "Buying the Istrian goat": regionalism and the economy in Croatian Istria, "East European Quarterly" 2005, t. 39, nr 3, s. 329.

Ashbrook J. E., "Istria is ours, and we can prove it": an examination of Istrian historiography in the nineteenth and twentieth centuries, "The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies" 2005, t. 43. ? https://doi.org/10.5195/CBP.2006.128 DOI: https://doi.org/10.5195/CBP.2006.128

Klimar P., Przemiany państw narodowych, [w:] Europa państw - Europa narodów. Problemy etniczne Europy Środkowo-Wschodniej, red. G. Babiński, W. Miodunka, Kraków, s. 95-115.

Bufon M., Slovene Istria and its neighbourhood: problems of shaping of social and cultural space, [w:] MESS/Mediterranean Ethnological Summer School papers, red. Z. Smitek, R. Mursic, t. 3, 1999, s. 159-176.

Czamańska I., The Vlachs-several research problems, "Balcanica Posnaniensia. Acta et studia" 2015, t. 22, nr 1, s. 7-16. https://doi.org/10.14746/bp.2015.22.1 DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2015.22.1

"Did you know Istro Romanian is endangered?" Endangered Languages, http://www.endangeredlanguages.com/lang/3442 [dostęp: 23.02. 2022].

Anti-racist movements in the EU: between europeanisation and national trajectories, red. S. Fella, C. Ruzza, Berlin 2012.

ISTROX (The Istro-Romanian Language and the Oxford University Hurren Donation), "Istro-Romanian language: Žejånski and Vlåški", [w:] https://istrox.ling-phil.ox.ac.uk/istro-romanian-language-Žejanski-and-vlaski [dostęp: 23.02.2022].

Kovacec A., ˇIstrorumunjsko-hrvatski rjecˇnik (sa gramatikom i tekstovima), Pula 1998.

Kolbas I., Documentation and musealization of endangered languages in Croatia, "Etnološka istraživanja" 2011, t. 16, s. 45-61.

Lentin A., Racism and anti-racism in Europe, London 2004.

Marghescu G., Istro-Romanians: a study of culture identity and environmental dynamic, [w]:

Proceedings of the 2nd WSEAS International Conference on Cultural Heritage and Tourism, 2009, s. 35-38, 7300b2cc0a1df035d4b8d306baa1855f.pdf (dsftrom.s3.eu-central-1.amazonaws.com) [dostęp: 17.06.2022].

Nikočević L, Iz ˝etnološkog mraka˝: austrijski etnografski tekstovi o Istri s kraja 19. i početka 20. Stoljeća, Pazin 2008.

Nikočević L., Zvončari i njihovi odjeci, Novi Vinodolski 2014.

Nowicka E., Nasz język rozumieją aniołowie: Arumuni we współczesnym świecie, Kraków 2011.

Nowicka E., Organizacje polonijne i tożsamość narodowa. Polacy w Bośni i Hercegowinie (BiH), "Balcanica Posnaniensia. Acta et studia" 2016, t. 23, s. 135-150. https://doi.org/10.14746/bp.2016.23.9 DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2016.23.9

Ostrowski Ł., Mowa o rasizmie: pojęcie rasizmu we współczesnej polskiej prasie antyfaszystowskiej i skrajnie nacjonalistycznej Warszawa 2009.

Sajkowski W., Obraz ludów bałkańskiego wybrzeża Adriatyku we Francji epoki Oświecenia, Poznań 2013.

Sajkowski W., The peoples inhabiting the Illyrian Provinces known under the name of Morlachs. Definition of the ethnonym in the light of the French literature, "Res Historica" 2016, t. 41, s. 111-123. https://doi.org/10.17951/rh.2016.41.111 DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2016.41.111

Smith A. D., Etniczne źródła narodów, Kraków 2009.

UNESCO, Atlas of the world's languages in danger, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000187026 [dostęp: 17.06.2022].

Vrzić Z., Doričić R., Language contact and stability of basic vocabulary: Croatian loanwords for body parts in vlashki/zheyanski (Istro-romanian), "Fluminesia" 2014, t. 26, nr 2, s. 105-122.

Wódz K., Witkowski M., Civil society and anti-discrimination policy in a homogeneous country: the case of Poland, [w:] Anti-racist movements in the EU, London 2013, s. 182-208.https://doi.org/10.1057/9781137284662_8 DOI: https://doi.org/10.1057/9781137284662_8

Zegrean, I. G. (2012), Balkan Romance: aspects on the syntax of Istro-Romanian, http://dspace.unive.it/bitstream/handle/10579/1166/zegrean.pdf?sequence=1 [dostęp: 23.02. 2022].