Słowa kluczowe
Wiśniowieccy
Teofila z Leszczyńskich Konarzewska Wiśniowiecka
Mołdawia
Jak cytować
Abstrakt
Teofila z Leszczyńskich Wiśniowiecka (1680–1757) należy do grupy bardzo aktywnych magnatek żyjących w pierwszej połowie XVIII w., która jednak pozostaje mniej znana. Zachowana korespondencja pozwala przeanalizować jej działalność na polu politycznym i rodzinnym. Jej listy są więc cennym źródłem wiedzy o życiu codziennym jej bliskich oraz o kulisach wydarzeń politycznych rozgrywających się w Rzeczypospolitej.
Bibliografia
Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD)
Archiwum Radziwiłłów (AR): dz. V: sygn. 17514a; 17514/XII; 17514/XIII; 17514/XIV; dz. X, sygn. 963; dz. VI, sygn. II 80a; dz. XI, sygn. 154.
Archiwum Zamoyskich: sygn. 517
Archiwum Państwowe w Łodzi, Archiwum Bartoszewiczów: Mieczkowski D., Życiorys Teofili Leszczyńskiej zamężnej Xiężnej Wiśniowieckiej potem zakonnicy Reguły S. Dominika, sygn. 1284.
Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk (BK PAN): rkps. 424, 426, 961, 7247, 11979
Holtacker J., Abbrege historique et genealogique de la (...) maison d’Aspremont, Vienne 1693.
Politowski A., Tryumf troistey łaski boskiey zwyciężaiącey świat z honorami (...). Jaśnie Oswieconey Teofili z Leszczyńskich, Lwów 1753.
Przy boku króla Stanisława Leszczyńskiego (1706–1709), t. I: Wyprawy do Saksonii i Litwy w latach 1706–1708. Listy królewskich sekretarzy 6Samuela Kazimierza Szwykowskiego i Jozafata Michała Karpia oraz fragmenty z gazet pisanych i diariuszy, wyd. J. Dygdała, Warszawa 2018.
Przy boku króla Stanisława Leszczyńskiego (1706–1709), t. 2 (W wędrówkach po Polsce między Gdańskiem a Lwowem w latach 1708–1709. Listy królewskiego sekretarza Jozafata Michała Karpia oraz fragmenty z gazet pisanych i diariuszy), wyd. J. Dygdała, Warszawa 2019.
Wiśniowiecki J. A., Ilias Polski (1700–1710), wyd. P. Romaniuk, J. Burdowicz-Nowicki, Warszawa 2018.
Wiśniowiecki M. S., Dla pamięci, co się którego roku działo, [w:] A. Przeździecki, Podole, Wołyń, Ukraina, t. 1, Wilno 1841.
Anusik Z., O książętach Wiśniowieckich i czasach w których żyli. Suplement do monografii rodu, „Przegląd Nauk Historycznych” 2009, t. 8, nr 2, s. 149–245.
Anusik Z., Stroynowski A., Radziwiłłowie w epoce saskiej. Zarys dziejów politycznych i majątkowych, „Acta Univesritatis Lodziensis. Folia Historica” 1989, t. 33, s. 29–58.
Bernatowicz T., „Akt bardzo rzadko praktykowany”. Uroczystość obłóczyn księżnej Teofili z Leszczyńskich Wiśniowieckiej we Lwowie, [w:] Polska i Europa w dobie nowożytnej/L’Europe moderne: nouveau monde, nouvelle civilisation? Modern Europe - new world, new civilisation? Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, Warszawa 2009, s. 325–332.
Betlej A., Kościół jezuitów w Krzemieńcu. Uwagi na temat autorstwa i genezy architektury oraz relacji architekt-fundator, „Studia nad sztuką renesansu i baroku” 2000, t. 4, s. 193–215.
Betlej A., Nowe źródła do kaplicy Wiśniowieckich we Lwowie, [w:] Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, red. A. Betlej, K. Brzeziny-Scheuerer, P. Oszczanowski, Wrocław 2011, s. 305–314.
Betlej A., Sibi, Deo, Posteritati. Jabłonowscy a sztuka w XVIII wieku, Kraków 2010.
Borkowska M., Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Kraków 2017.
Chynczewska-Hennel T., Idee unii hadziackiej - pięćdziesiąt lat później, „Kwartalnik Historyczny” 2002, t. 109, nr 3, s. 135–146.
Czamańska I., Suplement do suplementu. Odpowiedź na Zbigniewa Anusika recenzję książki Wiśniowieccy. Monografia rodu, „Res Historica” 2014, t. 40, s. 279–309. https://doi.org/10.17951/rh.2015.40.279 DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2015.40.279
Czamańska I., Wiśniowieccy. Monografia rodu, Poznań 2007.
Dworzaczek W., Leszczyński Władysław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 152–153.
Horwat J., Młodość księcia Dymitra Wiśniowieckiego. „Historia. Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1998, t. 6, s. 3–36.
Jakuboszczak A., Manyś B., Obraz małżeństwa Anny z Mycielskich i Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” w listach „drugiej Pani na Nieświeżu”, [w:] Wokół Wielkiego Księstwa Litewskiego i jego tradycji, red. B. Manyś, M. Zwierzykowski, Poznań 2016, s. 185–200.
Jakuboszczak A., Rodzina i rodzinność szlachcianek wielkopolskich w XVIII wieku, Poznań 2016.
Jankowski R., Sprawa testamentów Anny z Chodorowskich Dolskiej z 1711 roku, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2014, t. 21, s. 271–282.
Kazańczuk M., Na tropie autora „Historyj świeżych i niezwyczajnych”. Dwa jezuickie rękopisy z epoki saskiej, „Pamiętnik Literacki” 1991, t. 82, nr 3, s. 195–203.
Kąsinowska R., Zamek w Kórniku, wyd. II, Kórnik 2019.
Kicińska U., W tym osieroconym stanie. Pozycja wdowy w społeczeństwie szlacheckim w Rzeczypospolitej (od schyłku XVII do połowy XVIII wieku), Kraków 2020.
Kracik J., Chrzest w staropolskiej kulturze duchowej, „Nasza Przeszłość”, t. 73, s. 197–200.
Krzywy R., Dusza rogata. Autobiograficzny wiersz Anny Ludwiki z Mycielskich Radziwiłłowej, „Pamiętnik Literacki” 2018, t. 109, nr 4, s. 251–270. https://doi.org/10.18318/pl.2018.4.16 DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2018.4.16
Kuran M., Tryumf Taidy ogłoszony. O diariuszu obłóczyn u dominikanek lwowskich księżnej Teofili Wiśniowieckiej w 1753 roku, „Piśmiennictwo zakonne. Tematy i konteksty” 2014, nr 4(9), s. 268–290.
Link-Lenczowski A., Potocki Józef, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 28, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984–1985, s. 59–72.
Majewski W., Leszczyński Wacław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 151–152.
Manyś B., „Radości i troski Anny z Mycielskich Radziwiłłowej w listach do męża Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”, [w:] Kobiece kręgi korespondencyjne w XVII–XIX wieku, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa 2016, s. 171–185.
Manyś B., Anna Katarzyna z Sanguszków Radziwiłłowa i Michał Kazimierz Radziwiłł „Rybeńko”. Relacje matki z synem na podstawie diariusza wojewody wileńskiego, [w:] Kulturowe wzorce a społeczna praktyka. Studia z dziejów kobiet, red. A. Jakuboszczak, P. Matusik, Poznań 2012, s. 127–139.
Marcinek R., Sanguszko Paweł Karol, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 34, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, s. 497–500.
Mroczek K., Tytulatura w korespondencji staropolskiej jako problem stosunku między nadawcą a odbiorcą, „Pamiętnik Literacki” 1978, t. 69, nr 2, s. 127–148.
Muszyńska A., Odpowiedni czas na małżeństwo w poglądach polskiej i litewskiej magnaterii w XVIII wieku, „Pisma Humanistyczne” 2014, t. 12, s. 68–84.
Pietrzak J., Księżna dobrodziejka. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (1634–1694), Warszawa 2016.
Popiołek B., Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich, Wilanów 2020.
Popiołek B., Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków 2003.
Popiołek B., Rodzina szlachecka w świetle testamentów z XVII i XVIII wieku, [w:] Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, red. C. Kuklo, Warszawa 2008, s. 139–152.
Rachuba A., Radziwiłł Karol Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987, s. 240–248.
Sajkowski A., Od „Sierotki” do „Rybeńki”. W kręgu Radziwiłłowskiego mecenatu, Poznań 1965.
Słaby A., „Aby po śmierci jakowa trudność na potem nie zachodziła” – testament marszałkowej Anny z Chodorowskich 1v. Wiśniowieckiej Dolskiej, „Klio” 2019, t. 50, nr 3, s. 131–148. https://doi.org/10.12775/KLIO.2019.029 DOI: https://doi.org/10.12775/KLIO.2019.029
Słaby A., Anna Franciszka z Gnińskich Zamoyska w roli protektorki – próba sondażu, [w:] W kręgu patronatu kobiecego w XVII–XVIII wieku, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, A. Penkała-Jastrzębska, Kraków 2018, s. 253–267.
Stojek-Sawicka K., Relacje dominikanów i dominikanek ze środowiskiem magnackim w czasach saskich i stanisławowskich na przykładzie rodu Radziwiłłów nieświeskich, [w:] Święty Jacek i dziedzictwo dominikańskie, red. ks. E. Mateja, A. Pobóg-Lenartowicz, M. Rowińska-Szczepaniak, Opole 2008, s. 541–557.
Śląski S., Fundatorzy klasztoru na św. Górze pod Gostyniem, „Nasza Przeszłość” 1970, nr 32, s. 183–221.
Trzepiota M., Stan błogosławiony, czy „nieznośne męki”? Kobieta staropolska w okresie ciąży i połogu w świetle memuarów, [w:] Per mulierem… Kobieta w dawnej Polsce - w średniowieczu i w dobie nowożytnej, red. K. Justyniarska-Chojak, S. Konarska-Zimnicka, Warszawa 2012, s. 433–449.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Agnieszka Jakuboszczak; Bernadetta Manyś
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.