Słowa kluczowe
rebellion
Venice
16th century
Dalmatia
Jak cytować
Abstrakt
In the extensive work of the Dubrovnik-born Benedictine Lodovico Tuberon de Crieva, „Commentaria de temporibus suis” describing the events in the Mediterranean in the years 1490–1522, there is a small passage about the events on the island of Hvar (ital. Lesina). The island was then, together with most of the Dalmatian coast, under the rule of the Venetian Republic. On Hvar in 1510, a popular uprising against the local nobles broke out, which lasted with varying intensity until 1514. The Venetian authorities then sent considerable armed forces, which, after defeating the rebels at sea and on land, suppressed the rebellion. It is surprising, however, that Tuberon suggests in the above-mentioned passage that the outbreak of the revolt could have been provoked by the Venetians themselves, who feared the nobility allegedly favoring the King of Hungary. He also mentions the leading role of a clergyman who was supposed to encourage the plebs to act and initiate a revolt. Taking the mentioned text of Tuberon as a starting point, the author analyzes the political and social situation on the island of Hvar as well as the background and course of the events in the years 1510–1514. The author's goal is to establish what the grounds for Tuberon's presumptions were and to what extent they are true.
Bibliografia
Bracanović J., 500 godina čašćenja sv. Križića. Hvar 1510–2010, Hvar 2010.
Bracanović J., Zaninović-Rumora M., Novi izvori o hrvatskom pučkom ustanku, „Croatia Christiana Periodica” 2020, vol. 44, no. 85, p. 51–79.
Codex diplomaticus Regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, ed. T. Smičiklas, vol. 3, Zagrabiae 1905.
Hvarski statut. Statuta communitatis Lesinae (Pharae), ed. A. Cvitanić, Split 1991.
Ludwik Tuberon de Crieva, Pamiętniki o czasach moich, eds. Piotr Wróbel, Jacek Bonarek, Kraków 2016.
Marino Sanudo, Odnošaji skupnovlade mletačke prema Južnim Slavenom, ed. I. Kukuljević-Sakcinski, „Arkiv za povjestnicu jugoslavensku”, vol. 5, 6, 8 ,12, Mletci (Venecija) 1859–1875.
Marino Sanuto, I Diarii, vol. 1–58, Venezia 1879–1903.
Petrus Bembo, Historiae Venetae libri XII, Venetiis 1551.
Radonić J., Dubrovačka akta i povelje, vol. 1, no. 1, Beograd 1934.
Statuta et leges civitatis Budue, civitatis Scardonae et civitatis et insulae Lesinae, ed. S. Ljubić, Zagrabiae 1882–1883.
Zaninović-Rumora M. Bracanović J., Izvori o hvarskom pučkom ustanku, Hvar 2014.
Antoljak S., Dosadašnji istraživački radowi o pokretu Matija Ivanića i neka novonastal pitanja i problemi o njemu, „Radovi Instituta za hrvatsku povijest” 1977, vol. 10, p. 7–26.
Benyovski I., Bratovštine u srednjovjekovnim dalmatinskim gradovima, Croatia Christiana Periodica” 1998, vol. 41, no. 85, p. 137–160.
Bezić-Božanić N., Zanati na otocima Hvaru i Visu u XVI stoljeću, „Radovi” 1977, vol. 10, p. 471–494.
Bracanović J., Pučka opsada grada Hvara (1.–7. kolovoza 1514.), „Zbornik Odsjeka za povijesne znanosti HAZU” 2020, vol. 30, p. 219–230.
Bracanović J., Zaninović-Rumora M., Novi izvori o hvarskom pučkom ustanku, „Croatia Christiana Periodica” 2020, vol. 44, no. 85, p. 51–79.
Cvitanić A., Diskriminacija pučana u Hvarskom statutu, „Radovi Instituta za hrvatsku povijest” 1977, vol. 10, p. 79–91.
Dančević L., Istupanja Matija Ivanića i drugih pučkih vođa pred mletačkom vladom, „Prilozi povijesti otoka Hvara” 1974, vol. 4, p. 42–48.
Dančević L., Maritimno-političke prilike na Jadranu početkom XVI stolječa, „Radovi” 1977, vol. 10, p. 179–202.
Duboković Nadalini N., Hvar u XIII, stoljeću, „Prilozi povijesti otoka Hvara” 1987, vol. 8, no. 1, p. 27–36.
Duboković-Nadalini N., Značenje bratovština za razvoj društvene svijesti na Hvaru u XIV, XV i XVI st., „Radovi” 1977, vol. 10, p. 65–77.
Gabelić A., Ustanak hrvatskih pućana. Izvori-tokovi-dometi, Split 1988.
Foretić V., Otok Korčula u srednjem vijeku do 1420 g., Zagreb 1940.
Huljić V., Pobude i poticaji hvarsko-viških pučana za ustanak i oružanu borbu 1510–1514. godine, „Radovi Instituta za hrvatsku povijest” 1977, vol. 10, p. 106–109.
Kasandrić I. , Socijalna struktura hvarske komune i njen ujecaj na pučki ustanak, „Hvarski zbornik” 1974, vol. 2.
Kasandrić I., Društveno-politički uzroci sukoba pučana s vlastelom na Hvaru, „Radovi” 1977, vol. 10, p. 93–102.
Klaić N., Matija Ivanić – vojvoda Janko i stoljetna borba hvarskih pučana i plemića za politička prava, „Arhivski vjesnik” 1977, vol. 19–20, p. 302–342.
Klaić N., Matija Ivanić – vojvoda Janko i stoljetna borba hvarskih pučana i plemića za politička prava (nastavak), „Arhivski vjesnik” 1983, vol. 26, p. 99–131.
Klaić N., Matija Ivanić – vojvoda Janko i stoljetna borba hvarskih pučana i plemića za politička prava (nastavak), „Arhivski vjesnik” 1984, vol. 27, p. 161–204.
Ljubić Š., Pregled hrvatske povijesti, Rijeka 1864.
Norwich J. J., Historia Wenecji, Warszawa 2015.
Novak G., Hvar kroz stoljeća, Zagreb 1960.
Novak G., Pučki prevrat na Hvaru 1510–1514, Split 1918.
Novak G., Matij Lukanić i Toma Bevilaqua prvi vođe pučkog prevrata na Hvaru god. 1510–1514, „Starine” 1978, vol. 57, p. 5–49.
Novak Z., Hvarska bratovština sv. Duha u kasnom srednjem i ranom novom vijeku, „Prilozi povijesti otoka Hvara” 2014, vol. 12, p. 113–138.
Petrić N., Radovi o pučkom ustanku Matija Ivanića, „Radovi Instituta za hrvatsku povijest” 1977, vol. 10, p. 541–550.
Poderin I., Mletačka uprava, privreda i polityka u Dalmaciji (1409–1797), Dubrovnik 1990.
Raukar T., Cives, habitatore, forenses u srednjovjekovnim dalmatinskim gradovima [w:] Idem, Studije o Dalmaciji u srednjem vijeku. Odabrane studije, Split 2007, p. 43–52.
Raukar T., Studije o Dalmaciji u srednjem vijeku. Odabrane studije, Split 2007.
Raukar T., Hvarsko društvo u XVI stoljeću, „Dani Hrvatskog kazališta” 1987, vol. 13, no. 1, p. 42–53.
Raukar T., Srednjovjekovne ekonomije i hrvatska društva, Zagreb 2003. DOI: https://doi.org/10.17234/9531751943
Raukar T., Venecija i ekonomski Razvoj Dalmacije u XV. I XVI stoljeću, „Radovi” 1977, vol. 10, p. 203–225.
Strohal I., Statuti primorskih gradova i općina. Bibliografički nacrt, Zagreb 1911.
Šunjić M., Dalmacija u XV stoljeću, Sarajevo 1967.
Tadić J., Venecija i Dalmacija u srednjem veku, „Jugoslovenski istorijski časopis” 1968, vol. 3–4, p. 5–17.
Tadić J., O društvenoj strukturi Dubrovnika i Dalmacije u vreme renesanse, „Zgodovinski časopis” 1952–1953, vol. VI–VII, p. 552–563.
Tadić J., Venecija i Dalmacija u srednjem veku, „Jugoslovenski Istorijski Časopis” 1968, vol. 3–4, p. 5–17.
Tafiłowski P., Wojny włoskie 1494–1559, Zabrze 2007.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Wróbel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.