Słowa kluczowe
Military Frontier
historical geography
military topography
propaganda
historical source
maps
Jak cytować
Abstrakt
The Austro-Turkish War of 1788–1791 has not yet been properly reflected in scientific literature despite the fact that in a certain way this last conflict between the Ottomans and the Holy Roman Empire „awakened the Balkans” and became a catalyst for the national liberation movement of the Serbs, which gained strength at the beginning of the 19th century. The territory of modern Serbia became a central theater of military actions in this difficult positional war, and those were the Serbs who ensured the success of many military operations of the Austrian troops. The war of 1788–1791 belonged to those conflicts, the history of which was written, so to speak, „in real time”, and this in many ways created certain stereotypes in the reproduction of the pattern of military actions. The one-sidedness and stereotyped nature of the narrative sources can be compensated by using large cartographic material – both published and stored in the archives of Austria, Hungary, Turkey, Ukraine, Russia, etc. Serbia as a theater of military actions is depicted on most of these maps and military topographical plans developed in the last quarter of the 18th century, but, with the exception of the Josephinian Land Survey, none of them have become the object of even cataloging and classification, not to mention its careful studying. Therefore, the00 proposed article is the first comprehensive attempt to summarize the information about cartographic sources regarding Serbian lands during the Austro-Turkish War of 1788–1791. As additional sources, to verify historical and geographical information, military topographical descriptions of Serbian lands compiled by the Austrian administration and periodicals of the war period were used.
Bibliografia
Hadtörténeti Intézet és Múzeum, Budapest.
Jegyzések, „Hadi és más nevezetes történetek” 1789, no. 17, p. 397–400.
Magyar Nemzeti Levéltár, Budapest.
Nacional’na biblioteka Ukraїni imeni V.I. Vernads’kogo, Kíїv [Національна бібліотека України імені В.І. Вернадського, Ки́їв.
Országos Széchényi Könyvtár, Budapest, Térképtár.
Vollständige Geschichte des itzigen Krieges zwischen Oesterreich, Russland und der ottomanischen Pforte von 1788, vol. 1–2, Wien 1789.
Altić M., Defending Europe: Habsburg Military Cartography of the Croatian Borderland, „Nuova Antologia Militare. Rivista interdisciplinare della Società Italiana di Storia Militare” 2022, no. 3/2, p. 9–50.
Altić M., Nineteenth-Century Ottoman Topographic Mapping of the Balkans, „The Cartographic Journal” 2018, no. 55/4, p. 326–340. DOI: https://doi.org/10.1080/00087041.2018.1548189
Baird (Yatsenko) O., British engravers – brothers Johann Gottlieb (1748–1814) and George Sigmund (1750–1819) Facius and their brother Septimus: new materials; https://www.researchgate.net/profile/Olga-Baird-yatsenko/publication/323253742_British_engravers_-_brothers_Johann_Gottlieb_1748-_1814_and_George_Sigmund_1750-1819_Facius_and_their_brother_Septimus_new_materials/links/5c5aa24c299bf1d14caf4588/British-engravers-brothers-Johann-Gottlieb-1748-1814-and-George-Sigmund-1750-1819-Facius-and-their-brother-Septimus-new-materials [accessed: 24.07.2023].
Beograd u mapama i planovima od XVIII do XXI veka, ed. M. Vukotić, Beograd 2008 [Београд у мапама и плановима од XVIII до XXI века, уред. М. Вукотић Лазар, Београд 2008].
Black J., Maps of War: Mapping conflict through the centuries, London-Oxford-New York-New Delhi-Sydney 2016.
Dular A., Johann Thomas Edlen von Trattner (1719–1798) and the Slovene Book Market of the 18th Century [in:] Kommunikation und Information im 18. Jahrhundert: Das Beispiel der Habsburgermonarchie, ed. J. Frimmel, M. Wögerbauer, Wiesbaden 2009, p. 45–54.
Glišović J., Gardašević S., Cartographic Collection of National Library of Serbia throughout History until the Digital Present, „e-Perimetron” 2015, no. 10/2, p. 73–86.
Gorb E., Belgrad-Oczaków. Konfrontacja Imperium Osmańskiego z koalicją rosyjsko-austriacką w 1788 roku, Zabrze-Tarnowskie Góry 2021.
Grčić M., Development of Serbian Cartography From the End of XVIII to the Beginning of the XX Century, „Zbornik radova. Geografski fakultet Univerziteta u Beogradu” 2019, no. 67/2, p. 21–52. DOI: https://doi.org/10.5937/zrgfub1902021G
Grčić M., Grčić L., Genesis of the city Šabac and origin of its name, „Journal of the Geographical Institute “Jovan Cvijić” 2011, no. 61/1, p. 85–105. DOI: https://doi.org/10.2298/IJGI1101085G
Horb Y., Inventing a War. In Search of the Concept of the Last Austro-Turkish War over Balkans (1788–1791), „Przegląd Humanistyczny” 2022, no. 4, p. 24–35. DOI: https://doi.org/10.31338/2657-599X.ph.2022-4.2
Ilić J., The Role of Central and Local Governments in Spatial Organization of the Military Community of Zemun in the Second Half of 18th Century [in:] Prostorno planiranje u Jugoistočnoj Evropi (do Drugog svetskog rata), Beograd 2011, p. 305–323.
Kohlmaier U., Der Verlag Franz Anton Schrämbl, Wien 2001.
Korić E., An Ottoman Map of Ottoman-Austrian Demarcation in the Area of Eyalet of Bosnia After the Svishtov Peace Treaty (1791–1795) [in:] XVII. Türk Tarih Kongresi Ankara, 1–5 Eylül 2018, Kongreye Sunulan Bildiriler XI. Cilt: Tarihi Coğrafya, eds. S. Nurdan, M. Özler, Ankara 2022, p. 77–88.
Mugnai B., The Ottoman Army of the Napoleonic Wars 1784–1815. A Struggle for Survival from Egypt to the Balkans, Warwick 2022.
Newerkla S. M., Maximilianus Venceslaus Schimek – magni vir ingenii, magnaeque industriae, homo eruditus et politicus, „Listy filologickè (Folia philologica)” 2014, no. 137/1–2, p. 73–95.
Vuksanović-Macura Z., Radulović S., Macura V., Land Cover Changes of the Belgrade Area over the Past Three Centuries, „SPATIUM” 2018, no. 40, p. 42–50. DOI: https://doi.org/10.2298/SPAT1840042V
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Eugen Gorb
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.